Archiwum 2017

Regelbau R 112b – schron bojowy z 6-strzelnicową kopułą bojową

Część I

Fot. 01. Elewacja schronu Regelbau 112b (Bw 270), znajdującego się w pobliżu miejscowości Jeże (Galindestellung).

W 1938 roku rozpoczęto prace nad nowymi konstrukcjami schronów bojowych. Obiekty oznaczano trzycyfrowymi numerami a każdy zaczynał się do „1”. Nowo powstałe konstrukcje obiektów fortecznych nazwano serią projektową „100”. Posiadały odporność na ostrzał, określaną jako „Bneu”. Oznaczało to, że obiekty wznoszone zgodnie z nowymi założeniami będą posiadały żelbetowe ściany oraz strop o grubości 2 metrów. Dotychczasowe kanciaste obiekty fortyfikacji niemieckiej uzyskują zaokrąglone krawędzie zewnętrznych ścian i stropu (Fot. 01). Stropy wzmacniano standardowo stalowymi profilami dwuteowymi, między którymi rozłożono arkusze z blachy stalowej. Wysokość pomieszczeń wynosiła 2,10 metra.
Schron Regelbau Rote Nr. 112 zaprojektowano w dwóch podstawowych wersjach. Rozwiązanie konstrukcyjne schronu z zewnętrzną strzelnicę obrony wejścia i zapola posiadało oznaczenie R 112a – Stand mit Sechsschartenturm mit Flankierungsanlage. Wersja bez strzelnicy obrony wejścia i zapola, której poświęcono niniejsze opracowanie, posiadała oznaczenie R 112b – Stand mit Sechsschartenturm ohne Flankierungsanlage.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Regelbau R 112b – schron bojowy z 6-strzelnicową kopułą bojową

Warszawa, 29.12.2017 r.

Drzwi stalowe 14P7 z lukiem ewakuacyjnym (Stahltür mit Mannlochluke)

Fot. 01. Elewacja schronu z wejściem chronionym przez drzwi stalowe 14P7 (B-Werk, Besseringen, Westwall).

14P7 – Stahltür mit Mannlochluke – stalowe drzwi wejściowe 14P7 z lukiem ewakuacyjnym należały do najczęściej stosowanych w niemieckich obiektach fortyfikacji stałych. Pancerz została zatwierdzony do stosowania w 1934 roku przez Urząd ds. Uzbrojenia (niem. HWA – Heereswaffenamt). Do końca lutego 1941 roku wyprodukowano około 3600 sztuk.

Konstrukcję nowego pancerza 14P7 oparto na istniejącym już w niemieckiej fortyfikacji stałej rozwiązaniu jednoskrzydłowych drzwi stalowych (niem. Flußstahltür mit Mannloch), chroniących wejście do schronu. Gazoszczelne drzwi wejściowe starego typu stosowano od 1930 roku.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Drzwi stalowe 14P7 z lukiem ewakuacyjnym

Warszawa, 02.12.2017 r.

Stahl-Schartenplatte 4 cm stark – 4 cm płyta stalowa ze strzelnicą na sMG 08

Fot. 01. Widok strzelnicy ciężkiego karabinu maszynowego w schronie o odporności B1 na Pozycji Lidzbarskiej (1934).

Płyta stalowa (niem. MG-Schartenplatte 4 cm stark) o grubości 4 cm ze strzelnicą dla ciężkiego karabinu maszynowego była jednym z najczęściej stosowanym pancerzem w niemieckiej fortyfikacji stałej z pierwszej połowy lat trzydziestych zeszłego wieku. Szacuje się, że w latach 1932-1934 na terenie Pozycji Lidzbarskiej, wykorzystano około 300 sztuk [01], głównie w schronach o odporności nie wyższej niż B1. Sporadycznie osadzano ją od 1934 roku do 1936 roku w schronach Pozycji Pomorskiej. Prawdopodobnie, ze względu na istniejące zapasy magazynowe, osadzana była zamiennie z płytą stalową o oznaczeniu 10P7 (6 cm płyta stalowa ze strzelnicą ckm). Stosowano ją w obiektach o odporności od C do B1. Wyjątkowo zastosowano ją w trzech cięższych schronach typu B-Werk [02] do obrony mniej zagrożonych sektorów obrony.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Stahl-Schartenplatte 4 cm stark – 4 cm płyta stalowa ze strzelnicą na sMG 08

Warszawa, 26.11.2017 r.

MG-Schartenstand – schron bojowy z 4 cm płytą (1932)

Część I i II

Fot. 08. MG-Schartenstand – schron z 4 cm stalową płytą na ckm. Po prawej stronie widoczne jest przedłużenie ściany czołowej, chroniące wejście przed bezpośrednim ostrzałem. (Pozycja Lidzbarska – 1934 r.).

Schartenstand – Schron bojowy na ciężki karabin maszynowy za 4 cm stalową płytą należał do najwcześniej wznoszonych obiektów o powtarzalnej konstrukcji [01]. Budowany był w dwóch wersjach, doprowadzenia ognia czołowego i do ognia bocznego. Obiekt pozbawiony jest przedsionka. Jednoizbowe wnętrze musiało zapewnić przede wszystkim odpowiednie warunki bojowe a socjalne w znacznie mniejszym stopniu. Schrony tego typu budowano od 1932 roku w newralgicznych punktach nowo wznoszonej pozycji obronnej w Prusach Wschodnich. Tworzyły szkielet linii obronnej, która przeszła do historii jako Pozycja Lidzbarska (niem. Heilsberg-Stellung) [02]. W kolejnych latach konstrukcja schronu była modyfikowana. Obowiązujące od 1930 roku wytyczne określone w opracowaniu „Budowa pozycji obronnej” (niem. Stellungsbau) ulegają zmianie w 1933 roku. Zostaje zatwierdzona do stosowania instrukcja dotycząca budowy i konstrukcji obiektów fortyfikacji stałej (niem. Vorschrift für den Bau ständiger Befestigungsanlagen vom 16.08.1933). Część trzecia (Teil 3. Beton und Panzerung) wprowadza nowe kategorie odporności obiektów fortecznych na ostrzał [03].

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: MG-Schartenstand – schron bojowy z 4 cm płytą (1932).

Warszawa, 23.11.2017 r.

Stahl-Schartenplatte 2 cm stark – 2 cm płyta stalowa ze strzelnicą z 1932 r.

Fot. 01. 2 cm płyta stalowa ze strzelnicą dla ciężkiego karabinu maszynowego i przeziernikiem do obserwacji sektora ognia (1932). — Fot. 01. Płyta stalowa o grubości 2 cm ze strzelnicą dla ciężkiego karabinu maszynowego i przeziernikiem do obserwacji sektora ognia *(fot. hege22)*.

Stalowa płyta o wymiarach 128 x 63 cm i grubości 2 cm stosowana była w niemieckiej fortyfikacji na początku lat trzydziestych zeszłego wieku. Przeznaczona była do ochrony stanowiska broni maszynowej. Wykonywano ją z walcowanej na zimno blachy ze stali konstrukcyjnej o średniej zawartości węgla. Stal konstrukcyjna nie posiadała uszlachetniających składników stopowych takich jak chrom i nikiel, zwiększających odporność na przebicie tradycyjnym pociskiem przeciwpancernym (rdzeniowym). Płyty te, w odróżnieniu od pancernych, nazywano stalowymi.
Centralnie wykonano strzelnicę do prowadzenia ognia z ciężkiego karabinu maszynowego a obok przeziernik do obserwacji sektora ognia [02]. Konstrukcja płyty umożliwiała jej montaż na wewnętrznej powierzchni ściany ze strzelnicą. Otwory do kotwienia wykonano w dwóch rzędach, po jednym górnej i dolnej części płyty. Ze względu na małą sztywność płyty przewidziani po 7 otworów w każdym rzędzie.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Stahl-Schartenplatte 2 cm stark – 2 cm płyta stalowa ze strzelnicą z 1932 r.

Warszawa, 10.11.2017 r.

MG-Schartenstand – schron bojowy z 2 cm płytą (1932)

Fot. 03. Widok ściany czołowej schronu z zachowanym trójkolorowym kamuflażem (Trójkąt Lidzbarski).

Ciekawe rozwiązanie konstrukcyjne schronu do ognia bocznego (niem. MG-Schartenstand) na ciężki karabin maszynowy zostało zastosowane w pasie umocnień Pozycji Lidzbarskiej (niem. Heilsberg-Stellung). Schrony tego typu występują na leśnych odcinkach umocnień, wznoszonych od jeziora Tafty [01] w kierunku wschodnim do końca 1932 roku. Znamiennym rozwiązaniem konstrukcyjnym schronu jest dodatkowa strzelnica dla broni ręcznej (Fot. 01), broniąca podejście do strzelnicy głównego stanowiska ciężkiego karabinu maszynowego MG 08 na podstawie fortecznej za 2 cm płytą stalową. Uformowana bryła schronu stanowiła wyjątkowo dobrą ochronę strzelnicy ckm przed ostrzałem od strony przedpola. Głębokie osadzenie schronu w gruncie, obwałowana równia ogniowa oraz sztucznie posadzona roślinność, utrudniała nieprzyjacielowi rozpoznanie położenia obiektu. Pnie drzew, stanowiących naturalny kamuflaż, chronione były przez betonowe kręgi.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: MG-Schartenstand – schron bojowy z 2 cm płytą (1932)

Warszawa, 09.11.2017 r.

Oświetlenie elektryczne w schronach fortyfikacji stałych (cd)

Fot. 05. Elektryczna lampa oświetleniowa w kopule bojowej..

W większości obiektów fortyfikacji stałych Linii Maginot stosowano oświetlenie elektryczne. W przypadku awarii zasilania elektrycznego przewidziano zastosowanie lamp naftowych. Wsporniki do mocowania oświetlenia zastępczego znajdowały się zazwyczaj w pobliżu lamp elektrycznych (Fot. 01).
Kopuły pancerne posiadały oświetlenie stacjonarne i przenośne. Kopuły obserwacyjne i obserwacyjno – bojowe wyposażono w lampy elektryczne z mleczną szybą ochronną. Były zamocowane na stałe do korpusu pancerza. Kopuły posiadały również oświetlenie przenośne w przypadku wyposażenia kopuły w peryskop, umieszczony w osi pionowej pancerza. Zdjęcie 02 i 03 wykonano w bloku bojowym nr 1 (nieudostępnionym do zwiedzania) dużej grupy warownej Michelsberg (fr. L’ouvrage du Michelsberg).
W przypadku kopuł bojowych , przedział bojowy oświetlany był przez dwie lampy elektryczne. Istniała możliwość podłączenia dodatkowego przenośnego oświetlenia. Należy zwrócić uwagę na mocowanie lampy elektrycznej, które było standardowym we francuskich pancerzach okresu międzywojennego. Obudowa lampy nie przylegała bezpośrednio do powierzchni wewnętrznej pancerza. Mocowana była za pomocą dwóch szpilek zakończonych gwintem (Fot. 06).

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Oświetlenie elektryczne w schronach fortyfikacji stałych

Warszawa, 02.11.2017 r.

Układ odprowadzenia powietrza ze schronu

Zachowane zakończenie przewodu odprowadzającego zużyte powietrze (Osowiecki rejon Umocniony).

W sowieckiej obiektach fortyfikacji stałych wentylator tłoczył zużyte powietrze lub zebrane gazy prochowe ze stanowisk bojowych na zewnatrz schronu za pomocą układu rur. Proces usuwania gazów prochowych na zewnątrz schronu nie powinien być zakłócony przez oddziaływanie fal uderzeniowych, powstałych w wyniku ostrzału schronu pociskami o dużych kalibrach. W niemieckich fortyfikacjach stałych, pochodzących z tego samego okresu, problem ten rozwiązywał jednokierunkowy zawór nadciśnieniowy firmy Dräger z Lubeki (więcej). W sowieckiej fortyfikacji stałej zastosowano wyjątkowo proste rozwiązanie. Falę uderzeniową tłumiła środkowa część przewodu odprowadzającego zużyte powietrze lub gazy prochowe na zewnątrz schronu (Fot. 02.). Ta część przewodu posiadała prawie dwukrotnie większą średnicę niż poziomy przewód wlotowy i wylotowy (Rys. 01). Osadzona była pionowo w osi ściany. Zastosowano przewód odwadniający z wyjściem w izbie bojowej dla stanowiska NPS-3. Zadaniem przewodu było odprowadzanie wody, powstałej ze skroplonej pary wodnej zawartej w usuwanym powietrzu.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Układ odprowadzenia powietrza ze schronu

Warszawa, 29.10.2017 r.

Oświetlenie w schronach fortyfikacji stałych

Lampy naftowe należały do najbardziej popularnego wyposażenia schronów bojowych fortyfikacji stałych w okresie międzywojennym. Początkowo stosowano je jako oświetlenie podstawowe. W późniejszym okresie, wypierane przez oświetlenie elektryczne, nadal pozostawały w obiektach fortecznych jako oświetlenie zastępcze. Zasadniczą wadą lamp naftowych było zagrożenie pożarowe oraz zapotrzebowanie na tlen do podtrzymania płomienia oświetlającego. Emitowane gazy podczas spalania nafty zawierały duże ilości dwutlenku węgla, trującego tlenku węgla oraz tlenów azotu, ołowiu i siarki. Powstałe gazy były usuwane z pomieszczeń na zewnątrz przez sprawnie działający układ wentylacji.

Zdjęcia rozwiązania francuskiego zostały zapożyczone z bloga http://maginotescaut.centerblog.net/

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Oświetlenie w schronach fortyfikacji stałych

Warszawa, 22.10.2017 r.

OPPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na armatę ppanc., ckm i rkm

Fot. 01. Linia Mołotowa. OPPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego dla 45 mm armaty, ckm i rkm (Zaruzie, Zambrowski rejon Umocniony). Pancerz dla stanowiska DOT-4 nie został osadzony.

Jednokondygnacyjny schron na 45 mm armatę przeciwpancerną wz. 1934 sprzężoną z 7,62 mm ciężkim karabinem maszynowym wz. 39 DS (stanowisko DOT-4) i 7,62 mm ckm Maxim wz. 1910 (stanowisko NPS-3) przeznaczony był do prowadzenia ognia jednobocznego. Schron otrzymał stanowisko Pz-39 dla ręcznego karabinu maszynowego. Umieszczone było w izbie bojowej dla broni maszynowej. zadaniem stanowiska była obrona zapola i wejścia do schronu.

Obiekt nie wyposażono w pełne zaplecze techniczne. Nie posiadał agregatu prądotwórczego. Napowietrzanie schronu i usuwanie zużytego lub zanieczyszczonego powietrza realizowano przy pomocy wentylatorów z napędem ręcznym. W przypadkach możliwości podłączenia do sieci energetycznej lub pozyskania energii z pobliskiego obiektu możliwe było zastosowanie napędu mechanicznego.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: OPPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na armatę ppanc., ckm i rkm

Warszawa, 27.10.2017 r.

Drzwi pancerne – Linia Maginot

Fot. 04. Schron Dambach-Neunhoffen. Ciężkie gazoszczelne drzwi wejściowe *(Fot. Haag Robert)*.

Konstrukcja schronu do ognia dwubocznego, jako jedna z dwóch podstawowych, została uznana w 1929 roku przez Komisję do Spraw Organizacji Rejonów Umocnionych (Commission d’organisation des régions fortifiées – CORF) za standardową dla nowo wznoszonych umocnień na granicy z Rzeszą Niemiecką. Uzbrojenie podstawowe umieszczono w strzelnicach ściennych do ognia bocznego oraz w jednej lub w dwóch kopułach obserwacyjno-bojowych (GFM model 1929 typ A), osadzonych w stropie obiektu. Fortyfikacje przeszły do historii pod nazwą Linii Maginot.

Obronę wejścia do schronu i jego zapola zapewniała strzelnica pomocnicza na ręczny karabin maszynowy. Odpowiednio uformowana bryła obiektu uniemożliwiała bezpośredni ostrzał wejścia do schronu od strony prawej flanki. Zastosowano najprostsze rozwiązanie bloku wejściowego. Śluza przeciwgazowa, umieszczona za drzwiami wejściowymi, znajdowała się w zarówno w osi drzwi wejściowych i schronu. Rozdzielała prawą i lewą izbę bojową [01].

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Drzwi pancerne – Linia Maginot

Warszawa, 16.10.2017 r.

OPPK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na armatę ppanc. i ckm

Fot. 01. Linia Mołotowa. Dwukondygnacyjny schrn do odnia bocznego na 45 armatę przeciwapancerną i ckm. — Fot. 01. Linia Mołotowa. OPPK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na 45 armatę przeciwpancerną i ckm.

Dla potrzeb sowieckich umocnień zaprojektowano kilka typów schronu fortyfikacji stałej do ognia jednobocznego na 45 mm armatę przeciwpancerną wz. 1934 sprzężoną z 7,62 mm ciężkim karabinem maszynowym wz. 39 DS (stanowisko DOT-4) oraz ciężki karabin maszynowy Maxim wz. 1910 na podstawie fortecznej (stanowisko NPS-3). Dla wszystkich wersji schronu, osie sektorów ostrzały uzbrojenia głównego były równoległe. Oba stanowiska bojowe umieszczono w oddzielnych pomieszczeniach zamykanych drzwiami gazoszczelnymi.

Schrony, w wersji dwu i jednokondygnacyjnej o pełnym zapleczu technicznym i socjalnym, przeznaczono do obrony pozycji na głównych kierunkach ataku nieprzyjaciela. Wznoszone je w jednej z wersji, w zależności od uwarunkowań geologicznych podłoża i stanu wód gruntowych. W zależności od lokalizacji w puncie oporu, poszczególne typy schronów wznoszono w jednej z dwóch przewidzianych klas odporności na ostrzał.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji: OPPK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na armatę ppanc. i ckm

Warszawa, 03.10.2017 r.

Zawór motylkowy do regulacji przepływu powietrza

Fot. 01. Przewód napowietrzający z zamontowanym zaworem motylkowym. Widok tarczy zaworu motylkowego w pozycji „zamknięte”.

Zawór motylkowy stosowany był w układzie napowietrzania wieloizbowego schronu. Standardowo stosowany był w sowieckiej fortyfikacji stałej okresu międzywojennego. Mocowano go w przewodzie doprowadzającym powietrze do pomieszczenia.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Zawór motylkowy do regulacji przepływu powietrza

Warszawa, 30.09.2017 r.

Pisuar – wyposażenie polskich schronów fortyfikacji stałej

Fot. 01. Pisuar – unikalny egzemplarz ze schronu nr 39 II linii obrony w Świętochłowicach *(Fot. Matthias.skl).*

Rok 1937 sprzyja podniesieniu standardów socjalnych w polskich nowo wznoszonych obiektach fortyfikacji stałej. Budowane w tym roku obiekty bojowe na Górnym Śląsku są wieloizbowe. Izba załogi jest już autonomicznym pomieszczeniem schronu bojowego. W większości nowo wznoszonych schronów bojowych, projektanci przewidzieli dodatkowe wydzielone pomieszczenie, spełniające rolę ubikacji. Podstawowym wyposażeniem jest hermetyczny kubeł ustępowy. Na podniesienie komfortu socjalnego wpływa zamontowanie pisuarów. Ścieki odprowadzane są bezpośrednio do nasypu kammienno-ziemnego. Wykorzystanie ubikacji było dopuszczalne tylko w czasie gotowości bojowej lub walki.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji: Pisuar – wyposażenie polskich schronów fortyfikacji stałej

Warszawa, 21.09.2017 r.

Latryny – Linia Mołotowa

Fot. 02. Muszla typu „tureckiego” w sowieckim schronie fortyfikacji stałej.

Schrony bojowe fortyfikacji stałej Linii Mołotowa otrzymały nowoczesne pom

ieszczenia socjalne dla załogi. Standardowo wyposażono je w latrynę i umywalkę. Ścieki z pomieszczenia socjalnego spływały do szamba opadowego. Zbiornik szamba znajduje się pod fundamentem schronu, bezpośrednio pod pomieszczeniem z latryną. Cienkościenna zewnętrzna żelbetonowa konstrukcja chroniła stalowy zbiornik, wykonany z ze spawanych blach. W latrynach schronów sowieckiej fortyfikacji stałej zastosowano staliwną muszlę typu „tureckiego”. Powierzchnie odlewu były emaliowane. Urządzenie nie odbiegało standardem od odpowiednika stosowanego od początku lat trzydziestych zeszłego stulecia (więcej >>) na Linii Maginot.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji: Latryny – Linia Mołotowa

Warszawa, 13.09.2017 r.

Latryny – Linia Mołotowa – pancerz szamba

Fot. Widok pancerza zamknięcia włazu szamba.

Zbiornik szamba, w schronach fortyfikacji stałej Linii Mołotowa, standardowo umieszczany był poniżej fundamentu schronu. Cienkościenna zewnętrzna żelbetonowa konstrukcja chroniła stalowy zbiornik, wykonany z ze spawanych blach. Wewnątrz umieszczono stalowe rozpory, chroniące przed odkształceniami mechanicznymi.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Latryny – Linia Mołotowa – pancerz szamba

Warszawa, 12.09.2017 r.

Latryny – francuskie chemiczne szambo ASEPTA

Fot. Tabliczka eksploatacyjna umieszczana w latrynie (źródło: https://wikimaginot.eu/). — Fot. 04. Tabliczka eksploatacyjna umieszczana w latrynie (źródło: https://wikimaginot.eu/).

Obiekty fortyfikacji stałej Linii Maginot otrzymały standardowe latryny z chemicznym szambem „Asepta”. Szamba tego typu produkowane były przez paryską firmę Marius Stupffel. W schronach dwukondygnacyjnych umieszczano je w dolnej kondygnacji. W posadzce latryny osadzona była emaliowana muszla typu „tureckiego” (Fot. 02). Poniżej znajdowało się dodatkowe pomieszczenie, mieszczące szambo chemiczne „Asepta” (Rys. 01.). Do tego pomieszczenia prowadził cylindryczny właz, chroniony żeliwną płytą (Fot. 03).

Podstawowym elementem chemicznego szamba był stalowy cylindryczny zbiornik, ustawiany poziomo na betonowych podporach. Zawierał wodny roztwór sody kaustycznej (NaOH), powszechnie stosowanego do dezynfekcji środka bakteriobójczego. Zastosowany roztwór sody kaustycznej zapobiegał również tworzeniu się amoniaku o charakterystycznym zapachu, typowym dla tradycyjnych szamb.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji: Latryny – francuskie chemiczne szambo ASEPTA

Warszawa, 03.09.2017 r.

APK – jednokondygnacyjny schron artyleryjski do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty

Fot. 01. Linia Mołotowa. APK - jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty. Punkt oporu "Putkowice". 62 Brzeski Rejon Umocniony. — Fot. 01. Linia Mołotowa. APK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty. Punkt oporu „Putkowice”. 62 Brzeski Rejon Umocniony.

Na zdjęciu (fot. 01) jeden z dwóch schronów artyleryjskich do ognia bocznego punktu oporu „Putkowice”, należącego do 62 Brzeskiego Rejonu Umocnionego. Zadaniem schronu było prowadzenie ognia na przedpole sąsiedniego, lewoskrzydłowego punktu oporu „Minczewo”. Zadania wynikające z planu ogni spełniłby każdy ze standardowych dwukondygnacyjnych obiektów artyleryjskich. Ze względu na wysoki poziom wód gruntowych podjęto decyzję o budowie schronu jednokondygnacyjnego. Tego samego typu schron wzniesiono również w sąsiednim punkcie oporu „Minczewo” (fot. 03). Obiekt otrzymał odmienny okap, chroniący obie strzelnice artyleryjskie przed ostrzałem z broni stromotorowej. Okap, mniej wysunięty do przodu, został wykonany tylko nad strzelnicami. W obu przypadkach zastosowano orylon chroniący strzelnice przed bezpośrednim ostrzałem z założonego kierunku ataku nieprzyjaciela. Przed ścianą boczną ze strzelnicami stanowisk bojowych Ł-17 przewidziano rów diamentowy. Zrzut łusek do rowu diamentowego następował poprzez zrzutnię. Nie wykonano w obu przypadkach nasypu kamienno-ziemnego ściany czołowej.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji: APK – jednokondygnacyjny schron artyleryjski do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty

Warszawa, 28.08.2017 r.

APK – dwukondygnacyjny schron artyleryjski do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i rkm

Fot. Linia Mołotowa. Dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty forteczne i rkm (Hamulka, Grodzieński Rejon Umocniony).

Dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76,2 mm armaty i rkm zaistniał na Linii Mołotowa w kilku typach. Poszczególne projekty otrzymały kolejne numery katalogowe. Schrony spełniają te same warunki planu ogni ale różnią się konfiguracją pomieszczeń oraz ich kubaturą. Do prezentacji obiektu wykorzystano zdjęcia schronu wzniesionego w pobliżu miejscowości Hamulka (powiat sokólski, gmina Dąbrowa Białostocka). Budowę przerwano na etapie betonowania. Pozostawiono otwory technologiczne do osadzenia pancerzy skrzynkowych dla armat fortecznych. Ściana czołowa i dolna kondygnacja nie została obsypana. Widoczne są elementy schronu, które w normalnym przypadku przysypane są warstwą ziemi.

Projekt został opracowany prawdopodobnie już w 1939 roku. Stanowiska 7,62 mm armat wz. 1938/1939 za dwuczęściowymi pancerzami skrzynkowymi (stanowisko Ł-17), o równoległych osiach strzelnic, umieszczono w dwóch oddzielnych izbach. Przed ogniem bocznym chronione były wysuniętym orylonem. Otrzymały również standardowy okap, zabezpieczający strzelnice obu armat fortecznych przed ostrzałem z broni stromotorowej. Schron miał otrzymać nasyp kamienno-ziemny od strony przedpola.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji: APK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i rkm

Warszawa, 23.08.2017 r.

APK – dwukondygnacyjny schron artyleryjski do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty, ckm w orylonie i rkm

Linia Mołotowa. APK - dwukondygnacyjny schron na dwie 62 mm armaty, ckm w orylonie i rkm obrony wejścia i zapola (Przyborowo, Osowiecki Rejon Umocniony). — Linia Mołotowa. APK – dwukondygnacyjny schron na dwie 76 mm armaty, ckm w orylonie i rkm obrony wejścia i zapola (Przyborowo, Osowiecki Rejon Umocniony).

APK – dwukondygnacyjny schron na dwie 76 mm armaty, ckm w orylonie i rkm wznoszony był w dwóch klasach odporności na ostrzał. Stanowiska 76,2 mm armat wz. 1938/1939 za skrzynkowym dwuczęściowym pancerzem staliwnym (stanowisko Ł-17), o równoległych osiach strzelnic, umieszczono w dwóch oddzielnych izbach. Obiekt nie otrzymał rowu diamentowego. Dla łusek z wystrzelonych nabojów przygotowano zbiorniki, które umieszczono poniżej dolnej kondygnacji, pod fundamentem schronu. Zbiorniki posiadały hermetyczne zamknięcia aby wydzielające się gazy prochowe nie przedostawały się do pomieszczeń schronu. Łuski z wystrzelonych nabojów spadały po przez gazoszczelną zrzutnię do zbiornika.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji: APK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty, ckm w orylonie i rkm

Warszawa, 03.08.2017 r.

APK – dwukondygnacyjny schron artyleryjski do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i rkm (obiekt nr 18/40)

Fot. Linia Mołotowa. APK - dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i rkm (Wołkusz, Grodzieński Rejon Umocniony). — Fot. Linia Mołotowa. APK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i rkm (Wołkusz, Grodzieński Rejon Umocniony).

Projekt dwukondygnacyjnego schronu do ognia bocznego na dwie 76,2 mm armaty i rkm został opracowany w 1940 roku. Obiekt został zaprojektowany jako gazoszczelny z pełnym zapleczem technicznym, obejmującym maszynownię ze stacjonarnym agregatem prądotwórczym oraz systemem napowietrzania z uwzględnieniem oczyszczania powietrza przez układ filtrów przeciwchemicznych i usuwania zanieczyszczonego powietrza na zewnątrz. Dwie czerpnie powietrza zlokalizowano w korytarzu wejściowym a układ oczyszczania powietrza z kurzu i zanieczyszczeń chemicznych w pomieszczeniu w dolnej kondygnacji pod korytarzem wejściowym.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji: APK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i rkm

Warszawa, 30.07.2017 r.

Rosyjskie stanowiska obserwacyjne

Stanowisko obserwacyjne według pomysłu inżyniera woj. płk. Ariensa

Fot. 01. Stanowisko obserwacyjne na terenie fortu IX rosyjskiej twierdzy w Kownie. *(fot. Dmitrii Artamonov)*.

Standardowe stanowisko obserwacyjne zaplanowano na planie prostokąta z półkolistą ścianą czołową. Stanowisko chronione było pancerzem składającym się z różnej grubości blach pancernych, mocowanych przy pomocy nitów do stalowej konstrukcji nośnej. Konstrukcję nośną wykonano ze stalowych profili, osadzonych w betonowym fundamencie. Zgodnie z założeniami ściana czołowa, jako najbardziej narażona na ostrzał, miała otrzymać półkolistą płytę pancerną o grubości 76 mm. W tylnej ścianie o grubości 40 mm umieszczono jednoczęściowe stalowe drzwi wejściowe z wizjerem. Konstrukcję miał uzupełniać pancerz wewnętrzny, wykonany z tłoczonych blach stalowych o grubości 25 mm.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji: Rosyjskie stanowiska obserwacyjne

Warszawa, 23.07.2017 r.

PDOT – jednokondygnacyjny schron na dwa ckmy

Projekt jednokondygnacyjnego schronu na dwa ciężkie karabiny maszynowe oraz ręczny karabin (ros. одноэтажная ПДОТ на две пулемётные установки и ручной пулемёт) do obrony wejścia i zapola został opracowany prawdopodobnie na przełomie 1939 i 1940 roku. Arkusz z podstawowymi wymaganiami znajduje się w katalogu konstrukcji typowych z 1940 roku. Stanowi „ekonomiczną” wersję dwukondygnacyjnego obiektu z 1938 roku, projektowanego dla umocnień Linii Stalina. W projekcie nie przewidziano dla tego typu schronu pełnego zaplecza technicznego. Schron nie otrzymał stacjonarnego agregatu prądotwórczego. Stosowany był na drugorzędnych kierunkach ataku nieprzyjaciela lub pierwszoplanowych w przypadku możliwości uzyskania zasilania energetycznego z sieci czy też z pobliskiego obiektu.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji: PDOT – jednokondygnacyjny schron na dwa ckmy

Warszawa, 09.07.2017 r.

PDOT – dwukondygnacyjny schron na dwa ckmy

Schron bojowy fortyfikacji stałej na dwa karabiny maszynowe (dalej w skrócie POT na dwa ckmy) został zaprojektowany przez Biuro Projektowo-Konstrukcyjne Głównego Zarządu Wojenno-Technicznego Armii Czerwonej w kilku wersjach. Pierwsze rozwiązania opracowano dla potrzeb umocnień „Linii Stalina”, budowanych w 1938 roku. W późniejszym okresie, niektóre opracowane konstrukcje, częściowo zmodernizowane, zastosowano z powodzeniem na „Linii Mołotowa” (nieformalna nazwa umocnień na nowej granicy ZSRR z III Rzeszą). W schronach fortyfikacji stałej główne uzbrojenie umieszczono w dwóch izbach bojowych. Łączny sektor ostrzału broni głównej wynosił 115 stopni. W zależności od założeń obronnych w ramach planu ogni punktu oporu i ukształtowania terenu, mógł być zastosowany typ schronu bez lub z gazoszczelnym stanowiskiem dla ręcznego karabinu maszynowego za pancerzem Pz-39 (więcej >>) do obrony wejścia i zapola schronu.

Dla schronów, zlokalizowanych na założonych głównych kierunkach ataku nieprzyjaciela, opracowano dwukondygnacyjną konstrukcję schronu z pełnym zapleczem technicznym, zdolną do samodzielnej obrony. Schron mógł występować w dwóch klasach odporności na ostrzał.

Również został opracowany projekt jednokondygnacyjnego schronu na dwa ckmy ze zredukowanym zapleczem technicznym. Schron pozbawiony był agregatu prądotwórczego. Stosowany był na drugorzędnych kierunkach ataku nieprzyjaciela lub pierwszoplanowych w przypadku możliwości uzyskania zasilania energetycznego z sieci czy też z pobliskiego obiektu. Występował opcjonalnie w dwóch wersjach, z lub bez stanowiska dla rkm do obrony wejścia i zapola.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji: PDOT – dwukondygnacyjny schron na dwa ckmy

Warszawa, 02.07.2017 r.

APK – Dwukondygnacyjny schron na dwie 76 mm armaty i ckm w orylonie

Fot. 01. Linia Mołotowa. APK – dwukondygnacyjny schron artyleryjski do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i ckm (Wielki Dział, Rawsko-Ruski Rejon Umocniony).

Biuro Projektowo-Konstrukcyjne Głównego Zarządu Wojenno-Technicznego Armii Czerwonej opracowało dla nowo budowanych rejonów umocnionych na zachodniej granicy (nieformalna nazwa umocnień – Linia Mołotowa) kilka typów schronów artyleryjskich. Przewidziano zastosowanie schronów artyleryjskich na nie stosowaną do tej pory skalę. Były to konstrukcje jedno lub dwukondygnacyjne z pełnym zapleczem techniczny, pozwalającym na samodzielne prowadzenie walki. W większości przypadków posiadały dwa stanowiska artyleryjskie, usytuowane w oddzielnych izbach bojowych. Projekty dotyczyły schronów do ognia bocznego o równoległych osiach strzelnic. Zastosowanie dwóch stanowisk artyleryjskich pozwalało na prowadzenie jednoczesnego ostrzału w do wybranych celów w pełnym sektorze ognia. Wśród wykonanych opracowań był też projekt schronu artyleryjskiego do ognia czołowego na dwie armaty, wyjątkowo sporadyczne wykorzystany na Linii Mołotowa. Opcjonalnym uzbrojeniem uzupełniającym mogło być stanowisko ciężkiego karabinu maszynowego w orylonie lub rkm do obrony zapola i podejścia do schronu.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji: APK – Dwukondygnacyjny schron na dwie 76 mm armaty i ckm w orylonie

Warszawa, 19.06.2017 r.

PPK – schron do ognia bocznego na 3 ckmy i rkm

Linia Mołotowa. PPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na 3 ckmy i rkm (Przyborowo. Osowiecki Rejon Umocniony).

Schron uzyskał standardowy nasyp kamienno-ziemny. Chronił ścianę czołową schronu przed bezpośrednim ostrzałem od strony przedpola. Nasyp schronu w Przyborowie jest już lekko naruszony. Prawdopodobnie zniknie za kilka lat.
Przy takim oświetleniu (Fot. 10) wyraźnie widoczne są prostokątne otwory strzelnic. Stanowiły doskonale widoczny cel. Aby temu zaradzić stosowano maskowanie. Elewację schronu pokrywano farbą o barwie ochronnej. Na podnoszonych wspornikach, mocowanych do okapu lub elewacji rozpinano siatkę maskującą lub maty. Podczas prowadzenia ognia wsporniki były uniesione do góry. W „przerwach” opuszczano je do poziomu gruntu. Dla nieprzyjaciela widoczny był tylko niewielki pagórek.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji: PPK – schron do ognia bocznego na 3 ckmy i rkm

Warszawa, 02.06.2017 r.

PPK – jednokondygnacyjny do ognia bocznego na 2 ckmy, z obroną zapola i ze zredukowanym zapleczem

Linia Mołotowa. PPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwa ckmy i rkm ze zredukowanym zapleczem i częścią socjalną.

Jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwa ciężkie karabiny maszynowe i rkm [01] (ros. одноэтажный пулеметный полукапонир на две пулемётные установки i и ручной пулемёт) zaplanowano wyjątkowo oszczędnie. Ściana czołowa i boczna posiadała nasyp kamienno – ziemny, chroniący przed ostrzałem od strony przedpola. Jego pozostałości widoczne są na fot. 01. Wysunięty orylon zabezpieczał obie strzelnice ckm przed ogniem skośnym i chronił je przed zasypaniem przez przemieszczający się nasyp pod wpływem eksplozji pocisków artyleryjskich. Od strony przedpola schron rozpoznawalny był jako niewielki pagórek. Rozpięte maty lub siatki maskujące na podnoszonych wspornikach podczas prowadzenia ognia, świetnie maskowały obiekt przed rozpoznaniem z powietrza.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: PPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwa ckmy i rkm ze zredukowanym zapleczem i częścią

Warszawa, 25.05.2017 r.

PPK – schron do ognia bocznego na 2 ckmy i rkm

PPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwa ckmy i rkm (ros. одноэтажный пулеметный полукапонир на две пулемётные установки i и ручной пулемёт) wznoszony był na Linii Mołotowa w kilku wersjach, oznaczanych numerami katalogowymi konstrukcji typowych. Poszczególne wersje schronów mogły się różnić odpornością na ostrzał, kubaturą, planem izb i podstawowym wyposażeniem. PPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwa ciężkie karabiny maszynowe i rkm opisywany w niniejszym opracowaniu, został zaprojektowany jako obiekt drugiej linii obrony punktów oporu Linii Mołotowa lub jako schron bojowy, który zgodnie z planem taktycznym obrony nie znajdował się na założonym głównym kierunku natarcia nieprzyjaciela.

Schron otrzymuje standardowe rozwiązania stosowane w fortyfikacji stałej latach trzydziestych ubiegłego stulecia. Ściana czołowa i boczna posiadała nasyp kamienno – ziemny, chroniący przed ostrzałem od strony przedpola. Drugą ścianę boczną, z osadzonymi skrzynkowymi pancerzami strzelnic, uformowano tak, aby do minimum ograniczyć oddziaływanie skośnego ostrzału. Nad strzelnicami umieszczono okap. Zabezpieczał strzelnice przed ostrzałem z broni stromotorowej o dużych kalibrach. W nim osadzono zaczepy na wsporniki mat lub siatki maskującej. Dodatkową ochronę strzelnic przed ogniem skośnym stanowił masywny orylon.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji: PPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwa ckmy i rkm

Warszawa, 19.05.2017 r.

PDOT – dwukondygnacyjny schron na 3 ckm i rkm

Fot. Linia Mołotowa. PDOT - dwukondygnacyjny schron na trzy ciężkie karabiny maszynowe i rkm w widoku od strony przedpola (Hrebcianka Rawsko-Ruski Rejon Umocniony). — Fot. 01. Linia Mołotowa. PDOT – dwukondygnacyjny schron na trzy ciężkie karabiny maszynowe i rkm w widoku od strony przedpola (Hrebcianka, Rawsko-Ruski Rejon Umocniony).

Schron na trzy stanowiska bojowe ciężkich karabinów maszynowych występował na Linii Mołotowa w kilku rozwiązaniach konstrukcyjnych. Wcześniej został opisany jednokondygnacyjny schron na trzy ciężkie karabiny maszynowe i rkm (ros. одноэтажная ПДОТ на три пулемётные установки и ручной пулемёт). Niniejsze opracowanie dotyczy, dwukondygnacyjnego schronu na trzy ciężkie karabiny maszynowe i rkm (ros. двуэтажная ПДОТ на три пулемётные установки и ручной пулемёт). Podstawowe uzbrojenie schronu stanowiły 7,62 mm ciężkie karabiny maszynowe wz. 1919/1939 Maxim na podstawach fortecznych z 1939 roku, ustawione za staliwnymi gazoszczelnymi pancerzami skrzynkowymi. Takie stanowisko bojowe w terminologii sowieckiej określane było jako zestaw NPS-3. Każde z trzech stanowisk znajdowało się w oddzielnej izbie bojowej. Te zaś zamykane były gazoszczelnymi drzwiami. Łączny sektor ostrzału broni głównej schronu wynosił 170 stopni a sektor ostrzału każdego stanowiska bojowego NPS -3 wynosił 60 stopni.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji: PDOT – dwukondygnacyjny schron na trzy ckmy i rkm – Linia Mołotowa

Warszawa, 07.05.2017 r.

Układ wentylacji w schronie na zapolu grupy fortowej „Carski Dar”

Fot. 02. Schron bojowy na zapolu grupy fortowej “Carski Dar. Po lewej strony wejścia do przelotni. Po prawej stronie dwie strzelnice ckm, poniżej pancerz dla dwóch 81 mm moździerzy i wejście – wyjście ewakuacyjne ze schronu.

Podstawowe uzbrojenie schronu stanowiły 4 ciężkie karabiny maszynowe. Trzy z nich umieszczono za małymi płytami niegazoszczelnymi z 1936 roku a czwarty w jedno-strzelnicowej kopule z 1934 roku. Dla 81 mm moździerzy przygotowano dwa stanowiska w dolnej kondygnacji. Tak silne uzbrojenie wymagało sprawnego układu wentylacji, szczególnie podczas prowadzenia ognia. Gazy prochowe, wydzielające się w dużych ilościach podczas każdego wystrzału, zawierają trujące substancje. Dlatego też musiały być efektywnie usuwane na zewnątrz schronu.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Układ wentylacji w schronie na zapolu grupy fortowej „Carski Dar”

Warszawa, 26.04.2017 r.

Schron bojowy na zapolu grupy fortowej Carski Dar – część I

Fot. 01. Schron bojowy na zapolu grupy fortowej “Carski Dar”. Widok od strony południowo-wschodniej.

Schron bojowy został wzniesiony na wiosnę 1936 roku na zapolu grupy fortowej “Carski Dar”. Wybudowano go z funduszy przyznanych na modernizację części obiektów fortecznych zewnętrznego pierścienia Twierdzy Modlin. Projekt dwukondygnacyjnego schronu bojowego wykonano w 1935 roku. Był jednym z nowatorskich opracowań studyjnych Oddziału III Wydziału Fortyfikacyjnego M.S.Wojsk., kierowanego przez ppłk Józefa Siłakowskiego. Obiekt forteczny otrzymał wyjątkowo silne uzbrojenie, rozwiązania konstrukcyjne dotąd niestosowane w polskiej fortyfikacji stałej oraz świetnie dopracowany układ wentylacji.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Schron bojowy na zapolu grupy fortowej “Carski Dar” – część I.

Warszawa, 12.04.2017 r.

Regelbau R 514 – schron do ognia bocznego na ckm

Fot. 01. Schron Regelbau R 514 z rozbudowanym orylonem, wzniesiony na Przedmościu Warszawy w 1941 roku. Stanowisko ckm chronione jest już pancerną płytą 78P9. Schronem opiekuje się Stowarzyszenie na Rzecz Zabytków Fortyfikacji Pro Fortalicium – Koło Terenowe Przedmoście Warszawa.

Prace projektowe miały na celu optymalizację istniejących już rozwiązań konstrukcyjnych jednokondygnacyjnych schronów na ckm. Podstawowe uzbrojenie schronu, ciężki karabin maszynowy MG 08 na podstawie fortecznej, umieszczono za 100 mm stalową płytą 7P7 (więcej >) z niegazoszczelną strzelnicą. Zachowano nowatorskie dla niemieckiej fortyfikacji rozwiązania konstrukcyjne zastosowane w serii projektowej „100”. W poprzednich latach płyta pancerna lub stalowa, chroniąca stanowisko bojowe ckm, była umieszczana standardowo na zewnętrznym licu ściany. W przypadku schronów serii „100” i „500” została cofnięta w głąb ściany w celu zminimalizowania możliwości bezpośredniego ostrzału. Zachowano również orylonu, zastosowany po raz pierwszy w serii projektowej „100”. Przedłużał on ścianę czołową przy strzelnicy broni maszynowej. Zabezpieczał przed skośnym ostrzałem od strony przedpola oraz zabezpieczał nisko położoną strzelnicę przed zasypaniem.

Do minimum ograniczono kubaturę schronu. Przeprowadzono optymalizację położenia izb. Zredukowano powierzchnię pomieszczeń, ciągów komunikacyjnych oraz grubość ścian wewnętrznych, nie mających wpływu na obniżenie odporności obiektu na ostrzał. W nowo projektowanym schronie Rote Nr. 514 powierzchnię izby bojowej ograniczono do wymiarów 2,20 m x 2,50 m. Wyniki prac zestawiono na rysunku 02. Prezentuje on schemat pomieszczeń schronu Regelbau R 514 i jego odpowiednika z serii „100” – schron R 105 d (niem. Regelbau R 105 d mit Sehrohr ohne Flankierungsanlage).

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Regelbau R 514 – schron do ognia bocznego na ckm.

Warszawa, 03.04.2017 r.

PDOT – schron na trzy ckm i rkm

Fot. 01. Jednokondygnacyjny schron na trzy ckm i rkm od strony przetpola. (Podemszczyzna – Rawsko-Ruski Rejon Umocniony).

Schron na trzy stanowiska bojowe ciężkich karabinów maszynowych występował w kilku rozwiązaniach konstrukcyjnych. Poniższe opracowanie dotyczy jednokondygnacyjnego schronu na trzy ciężkie karabiny maszynowe i rkm (ros. одноэтажная ПДОТ на три пулемётные установки и ручной пулемёт) w strzelnicy obrony wejścia i zapola. Schron został opracowany w 1940 roku i został umieszczony w katalogu konstrukcji typowych. Stanowiska bojowe 7,62 mm ciężkiego karabinu maszynowego wz. 1919/1939 Maxim na podstawach fortecznych z 1939 roku chronione były staliwnymi gazoszczelnymi pancerzami skrzynkowymi (zestaw NPS-3). Każde z trzech stanowisk znajdowało się w oddzielnej izbie bojowej. Przejścia pomiędzy izbami zamykane były drzwiami gazoszczelnymi. Łączny sektor ostrzału broni głównej schronu wynosił 170 stopni a sektor ostrzału każdego stanowiska bojowego NPS -3 wynosił 60 stopni. Sektory ognia poszczególnych stanowisk bojowych uzupełniały się dopiero w odległości 43 metrów od schronu.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: PDOT – jednokondygnacyjny schron na trzy ckm i rkm

Warszawa, 21.03.2017 r.

PPK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego z kopułą

Linia Mołotowa – PPK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwa ckm z osadzoną w stropie kopułą.

Konstrukcja schronu na dwa stanowiska ckm (NPS-3) do ognia bocznego (PPK) ze strzelnicą obrony zapola oraz kopułą pancerną została opracowana prawdopodobnie pod koniec 1940 roku lub na przełomie 1940/1941 lat. Obiekt nie występuje w katalogu konstrukcji typowych [01] z 1940 roku. Zaistniała również kolejna wersja tego schronu. Zachowano ten sam układ izb. Schron nie został wyposażony w strzelnicę obrony zapola dla ręcznego karabinu maszynowego. Obiekt tego typu został wzniesiony na brzegu Sanu w Przemyślu przy ulicy Sanowej. Ze względu na wysoki stan wód gruntowych obiekt umieszczono w wannie, co nie zostało zaznaczone na Rys. 02 – schemacie górnej kondygnacji.

Schron na dwa stanowiska ckm (NPS-3) do ognia bocznego (PPK) ze strzelnicą obrony zapola został wzniesiony w punkcie oporu w pobliżu miejscowości Mosty Małe, przynależnym do Rawsko-Ruskiego Rejonu Umocnionego. Był to jeden z trzech rejonów umocnionych, powstających na nowej zachodniej granicy ZSRR, na terenie którego wykorzystano kopuły pozyskane z zajętych polskich składów saperskich na wschodnich terenach w wyniku agresji we wrześniu 1939 roku.
Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: PPK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego z osadzoną kopułą

Warszawa, 16.03.2017 r.

Odcinek Augustów

Oleata przedstawiająca przebieg umocnień oraz zakres rozbudowy fortyfikacji, otworzona przez płk. dypl. Józefa Szylinga. Zostały naniesione nazwy jezior [01].

Priorytet budowy w pasie działania Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” uzyskały fortyfikacje rejonu Nowogrodu, Osowca i Wizny, leżące na przewidywanych głównych kierunkach ataku nieprzyjaciela. Odcinek „Augustów”, znajdujący się na prawym skrzydle obrony grupy, miał zapewnić osłonę na kierunku Grodna i dozorować skrzydła odcinka na wschód oraz na południe do rzeki Biebrzy. Linię obrony miała obsadzić Suwalska Brygada Kawalerii, wspierana oddziałami KOP. Utrzymanie tak długiego odcinka obrony mogło być przeprowadzone jedynie w oparciu o fortyfikacje stałe i naturalne przeszkody wodne. Przebieg umocnień oraz zakres rozbudowy fortyfikacji przedstawia oleata, otworzona przez płk. dypl. Józefa Szylinga.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Odcinek „Augustów

Warszawa, 10.03.2017 r.

Odcinek Augustów – schron bojowy – Gliniski II

Schron Gliniski II – widok od strony zapola.

Schron został wyjątkowo starannie przygotowany do obrony okrężnej. Podejście do strzelnic ckm chronione było ogniem broni ręcznej. Do tego celu mogła być wykorzystana strzelnica obrony bliskiej oraz strzelnica w wejściowych drzwiach pancernych. W tylnej ścianie umieszczono wyjście ewakuacyjne, zamykane pancerzem o konstrukcji skrzynkowej. Strzelnica zamykana uchylną w poziomie płytą, mogła być wykorzystana do obrony zapola. Rzutnia granatów osadzona po lewej stronie wyłazu likwidowała martwe pole powstałe przy tylnej ścianie.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Odcinek Augustów – schron bojowy – Gliniski II

Warszawa, 06.03.2017 r.

G-Kazemat – holenderski schron typu G na ckm

Widok kopuły schronu typu „G” na terenie Fortu Vechten. Po lewej i prawej stronie wejścia widoczne są zakończenia rur układu wentylacji. Fot. Arthur van Beveren.

Projekt nowego typu schronu typu „G” na ciężki karabin maszynowy został opracowany przez Centraal Inundatie en Technisch Bureau w 1936 roku. Holenderska nazwa obiektu pochodzi od G(ietstalen)-Kazemat – czyli od staliwnej kazamaty. Projekt polegał na umieszczeniu staliwnej kopuły typu lekkiego z jedną strzelnicą na broń maszynową w żelbetowym bloku o czworokątnej podstawie o wymiarach 4,5 m x 4,5 m. Pancerz o średniej grubości 10 cm chroniony był przed ogniem bocznym przez odpowiednio uformowaną bryłę betonu, sięgającą aż do sklepienia kopuły. Modyfikacją pierwotnego rozwiązania było zastosowanie pancerza staliwnego typu ciężkiego o zwiększonej grubości pancerza do 14 cm. Kopułę sadowiono na czworokątnym żelbetowym bloku o wymiarach podstawy 6,5 x 6,5 m.
Przy prezentacji stanowiska bojowego ckm w holenderskim schronie typu „G” została przedstawiona panorama strzelecka. Pozwalała ona na prowadzenie skutecznego ognia w wcześniej wybranych podsektorach również w warunkach ograniczonej widoczności. Ułatwiała kierowaniem obrony. Była również stosowana dla stanowisk broni maszynowej w polskich schronach fortyfikacji stałej.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji: G-Kazemat – holenderski schron typu G na ckm

Warszawa, 27.02.2017 r.

G-Kazemat nr 116 – Panorama strzelecka

Rys. 01. Panorama strzelecka schronu typu G (G-Kazemate) nr 116 zlokalizowanego po południowej stronie kolejowego mostu nad Mozą w pobliżu miejscowości Katwijk [01].

Panorama strzelecka stosowana była dla stanowisk broni maszynowej w polskich schronach fortyfikacji stałej. Ułatwiała kierowaniem obrony. Pozwalała ona na prowadzenie skutecznego ognia w wcześniej wybranych podsektorach również w warunkach ograniczonej widoczności. W Denkschrift über die polnische Landesbefestigung przedstawiono przykłady panoram strzeleckich dla strzelnic schronu nr 76, przynależnego do punktu oporu „Kochłowice”. Była stosowana również w Holandii.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: G-Kazemat nr 116 – Panorama strzelecka

Warszawa, 27.02.2017 r.

G-Kazemat – Układ wentylacji w holenderskim schronie na ckm

Fot. 01. Schron broni maszynowej typu „G” z ciężką odmianą kopuły na terenie fortu Vechten. *Fot. domena publiczn*a [01].

Projekt nowego typu schronu typu „G” został opracowany w 1936 roku. Polegał on na umieszczeniu staliwnej kopuły z jedną strzelnicą dla broni maszynowej w żelbetowym bloku o czworokątnej podstawie o wymiarach 4,5 m x 4,5 m. Holenderska nazwa obiektu pochodzi od G(ietstalen)-Kazemat, co oznacza staliwną kazamatę. Stanowisko bojowe ckm w jednostrzelnicowej kopule wyposażono w nowatorskie urządzenie do usuwania gazów prochowych oraz napowietrzania przestrzeni bojowej. Zostało opracowane przez biuro konstrukcyjne „Centraal Inundatie en Technisch Bureau” i przyjęte na wyposażenie schronów w 1939 roku. Ustawiane je bezpośrednio w przestrzeni kopuły bojowej.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: G-Kazemat – Układ wentylacji w holenderskim schronie na ckm

Warszawa, 23.02.2017 r.

Linia Mołotowa – PDOT – sowiecki jednokondygnacyjny schron na trzy ckm – wyjście ewakuacyjne

Rys. 01. Schemat PDOT – jednokondygnacyjnego schronu na 3 ckm. – 1. korytarz, – 2. śluza przeciwgazowa, – 3. korytarz ze strzelnicą obrony bezpośredniej, – 4. izba dowodzenia, – 5. – 6. – 7. izba bojowa ckm, – 8. izba załogi, – 9. izba filtrów, – 10. pomieszczenie socjalne ze strzelnicą obrony wejścia i zapola, włazem wyjścia ewakuacyjnego i WC, – 11. studnia, – 12. kotwy do mocowania stolika na wentylator, – 13. strzelnica obrony wejścia i zapola, – 14. właz szybu ewakuacyjnego, – 15. zewnętrzny szyb ewakuacyjny.

Wyjście ewakuacyjne

Wyjście ewakuacyjne miało umożliwić załodze opuszczenie schronu w przypadku zaklinowania się wejściowych drzwi pancernych. Składało się z dwóch równoległych pionowych szybów połączonych krótkim poziomym korytarzem pod fundamentem schronu (Rys. 01). Wyjście do szybu od strony izby socjalnej chronione było gazoszczelną okrągłą pokrywą lub czworokątną klapą. Poziomy odcinek korytarza pod fundamentem schronu zamykany był za pomocą dwuteowników wsuwanych w poprzeczny kanał. Czworokątny otwór szybu ewakuacyjnego znajdował się poniżej wnęki strzelnicy obrony zapola.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: PDOT – sowiecki jednokondygnacyjny schron na trzy ckm – wyjście ewakuacyjne

Warszawa, 23.02.2017 r.

Linia Mołotowa – umocnienia na nowej granicy państwowej ZSRR

PDOT – dwukondygnacyjny schron na trzy ckmy (Linia Mołotowa, Mosty Małe, 06-Rawsko-Ruski Rejon Umocniony).

Linia Mołotowa to nieformalna współczesna nazwa umocnień budowanych w latach 1940-41 wzdłuż nowej zachodniej granicy państwowej między ZSRR a III Rzeszą, wytyczonej zgodnie z zawartym paktem Ribbentrop – Mołotow a nieznacznie skorygowanej po podpisaniu traktatu o granicach i przyjaźni we wrześniu 1939 roku. Nowa granica państwowa wymagała odpowiedniej obrony. Pierwsze fortyfikacje polowe w przygranicznych okręgach wojskowych zaczęto wznosić już od października 1939 roku. W styczniu 1940 roku nakazano czynić przygotowania do budowy fortyfikacji stałych. Równolegle w Sztabie Generalnym, jak i w Głównym Zarządzie Wojskowo- Inżynieryjnym Armii Czerwonej prowadzono prace nad projektami budowy umocnień, które zakończono latem 1940 roku. Wszelkie prace nabrały tępa po przejęciu przez marszałka S. K. Timoszenko funkcji Ludowego Komisarza Obrony. Kolejnym kluczowym etapem było opracowanie nowego planu operacyjnego obrony. Plan pod tytułem “Rozważania o założeniach strategicznego rozwinięcia sił zbrojnych Związku Sowieckiego na Zachodzie i Wschodzie na lata 1940-1941″[01] został zatwierdzony przez J. Stalina 14 października 1940 roku. Nowa dyrektywa z 20 lutego 1941 roku uwzględniła uwagi Głównego Zarządu Wojskowo- Inżynieryjnego. Dotyczyły one zmian w wykorzystaniu budowanego systemu fortyfikacji. Wprowadzono pas przysłaniania zmuszający nieprzyjaciela do rozwinięcia swoich wojsk przed atakiem ma główną pozycję obrony. W ten sposób zwiększono głębokość linii obrony.

W opracowaniu będą opisane podstawowe konstrukcje schronów bojowych, występujących na Linii Mołotowa.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji: Linia Mołotowa – umocnienia na nowej granicy państwowej ZSRR

Warszawa, 17.02.2017 r.

Odcinek Nowogród – schron bojowy G

Schron broni maszynowej „G” drugiej linii obrony w Nowogrodzie nad Narwią.

Schron broni maszynowej „G” drugiej linii obrony został wzniesiony na wzgórzu z punktem wysokościowym 128,6 m. Podstawowe uzbrojenie schronu umieszczono za strzelnicami ściennymi do ognia bocznego oraz w kopule obserwacyjno-bojowej. Schron posiadał dwie izby bojowe do ognia bocznego. Zgodnie z planem ogni przewidziano dwie strzelnice dla ciężkiego karabinu maszynowego na podstawie fortecznej w zachodniej izbie bojowej a jedną we wschodniej.

Serdecznie zapraszam.
Więcej informacji: Odcinek Nowogród – Schron broni maszynowej G

Warszawa, 12.02.2017 r.

Pancerz strzelnicy ckm – niegazoszczelny – 1939 r.

Fot. 01. Widok od strony przedpola strzelnicy ckm z niegazoszczelnym pancerzem z 1939 roku.

Budowane w 1939 roku na górzystym terenie schrony fortyfikacji stałej, o mniejszej odporności na ostrzał stosownie do spodziewanego kalibru dział atakującego nieprzyjaciela, otrzymały nowy niegazoszczelny pancerz strzelnicy ciężkiego karabinu maszynowego. Opracowanie pancerza przypisuje się III Odziałowi Sztabu Głównego pod kierownictwem ppłk Józefa Siłakowskiego a konstrukcję schronów dla ośrodków obrony Korbielów i Przyborów Wydziałowi Technicznemu Kierownictwa Robót nr 10 w Żywcu pod dowództwem mjr Stanisława Śliwińskiego. Cechą charakterystyczną nowo wznoszonych obiektów było optymalne wykorzystanie przewidzianego uzbrojenia. Nierzadko izby bojowe posiadają od dwóch do trzech strzelnic ckm.

Serdecznie zapraszam.
Więcej informacji: Pancerz strzelnicy ckm – niegazoszczelny – 1939 r.

Warszawa, 05.02.2017 r.

Schron bojowy do ognia dwubocznego – Zaosie Folwark

Schron broni maszynowej do ognia dwubocznego, należący do nowo budowanych fortyfikacji stałych w latach 1937-1938 w pasie działania Armii „Baranowicze”, został wzniesiony w pobliżu miejscowości Zaosie. Zgodnie z usytuowaniem w linii obrony schron otrzymał zróżnicowaną grubość ścian. Ściana czołowa o największej odporności na ostrzał, chroniona dodatkowo nasypem kamienno-ziemnym, została znacznie wydłużona i formuje uskok ochronny.
Obiekt posiada charakterystyczne i niepowtarzalne w innych regionach Polski rozwiązania konstrukcyjne, samodzielnie wypracowane i stosowane przez Kierownictwo Robót nr 18.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Schron bojowy do ognia dwubocznego – Zaosie Folwark

Warszawa, 31.01.2017 r.

Kopuła bojowa model 1930 na ckmy – Cloche JM modèle 1930

Rys. 02. Kopuła JM osadzona w stropie schronu. W obu przypadkach platforma nie znajduje się w położeniu „bojowym”. A. kopuła JM, B. cokół kopuły, C. ruchoma platforma, D. podstawa forteczna dla dwóch karabinów maszynowych. – 1. zrzutnia łusek, -2. zbiornik na łuski, -3 . wentylator promieniowy układu usuwania gazów prochowych, -4. rura układu napowietrzającego, -5. śruba nośna platformy, -6. prowadnica platformy, -7. podajnik amunicji, -8. przekładnia napędu podajnika amunicji, 9. drabina.

Jednostrzelnicowa kopuła bojowa model 1930 (fr. Cloche Jumelage de Mitrailleuses modèle 1930 – dalej kopuła JM model 1930) na dwa karabiny maszynowe kalibru 7,5 mm została opracowana i produkowana przez przedsiębiorstwo “Compagnie générale de Construction de Locomotives”. Przeznaczona była dla francuskich fortyfikacji stałych, projektowanych i budowanych pod nadzorem Komisji do Spraw Organizacji Rejonów Umocnionych (Commission d’organisation des régions fortifiées – CORF) powołanej dekretem z 30 września 1927 przez ministra wojny Paul Painlevé. Zgodnie z ówczesną francuską doktryną obronną, projekt zakładał wybudowanie fortyfikacji na wschodniej granicy Francji do końca 1935 roku, gdyż wówczas miała nastąpić remilitaryzacja Nadrenii będąca konsekwencją postanowień traktatu wersalskiego. Umocnienia przeszły do historii pod nazwą Linii Maginot, mimo że jej formalnym twórcą był generał major Charles Belhague, przewodniczący Komisji do Spraw Organizacji Rejonów Umocnionych CORF w latach 1928 – 1935.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Kopuła bojowa model 1930 na 2 chmy – Cloche JM modèle 1930

Warszawa, 17.01.2017 r.

Schron obserwacyjny – pododcinek Darewo

Fot. 03. Widok schronu od strony zapola.

Niniejszy artykuł jest zwiastunem kolejnych opracowań o polskich fortyfikacjach stałych na wschodnich terenach II Rzeczypospolitej. W ramach tworzonej w latach 1936-1937 nowej linii umocnień na pododcinku „Darewo” wzniesiono dwa schrony obserwacyjne dla dowódcy batalionu i obserwatora artylerii. Posiadały identyczną konfiguracji wnętrza. Jeden z nich został wybudowany na sztucznie wzniesionym pagórku za pierwszą linią schronów bojowych. Zdjęcia Fot. 01 i 02 prezentują stan aktualny (na rok 2016) po przeprowadzonych pracach niwelacyjnych w okresie powojennym.
Podziękowania dla pana Dmitriia Artamonova, autora zdjęć prezentowanego schronu, za ich udostępnienie.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Schron obserwacyjny – pododcinek Darewo

Warszawa, 12.01.2017 r.

Odcinek Augustów – schron bojowy – Gliniski I

Linia obrony południowej części odcinka „Augustów” została wytyczona wzdłuż biegu rzeki Netty. Kanał Augustowski i rzeka Netta, znajdująca się na przedpolu umocnień, stanowiła dobrą przeszkodę przeciwpancerną. Dodatkowo zabagnienie terenu osiągnięto przez zamkniecie śluzy w Borkach.
Decyzję o budowaniu fortyfikacji na tym odcinku, podjęto dopiero w maju 1939 roku. Priorytet budowy w pasie działania Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” uzyskały fortyfikacje Nowogrodu, Osowca i Wizny, leżące na przewidywanych głównych kierunkach ataku nieprzyjaciela.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Odcinek Augustów – schron bojowy – Gliniski I

Warszawa, 07.01.2017 r.

Pruska kopuła obserwacyjna w polskiej fortyfikacji

Po Pierwszej Wojnie Światowej przejęto około 20 egzemplarzy pruskich kopuł obserwacyjnych ze składów saperskich a w kilku przypadkach z likwidowanych punktów obserwacyjnych fortyfikacji polowej. Kopuły był sukcesywnie wykorzystywane. Dwie zostały osadzone podczas modernizacji fortów twierdzy w Modlinie. Do przestrzeni obserwacyjnej w kopuł można było dostać się przez właz wykonany w żelbetowym podeście.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Pruska kopuła w polskiej fortyfikacji

Warszawa, 03.01.2017 r.

Wszystkie zwiastuny wpisów i opracowań z 2016 roku zostały zarchiwizowane w zakładce Archiwum 2016 .