Archiwum 2018

Schron na ckm B1-1 – Regelbau B1-1

Fot. 01. Schron na ckm Regelbau B1-1 wzniesiony w Prusach Wschodnich na Froncie Wschodnim.

 

Zgodnie z wytycznymi sztabu generalnego armii (niem. Generalstab des Heeres) opracowano pod koniec 1936 roku kilka projektów schronów bojowych dla rozbudowywanych pozycji obronnych. Miały być budowane w 1937 roku jako konstrukcje typowe (niem. Regelbau). Wznoszenie schronów o powtarzalnej konstrukcji (według tych samych planów) znacznie obniżało czas i koszt budowy pozycji obronnej. Pozwalało na precyzyjne planowanie zapotrzebowania na niezbędne surowce takie jak cement, piasek, stal zbrojeniowa, elementy pancerne oraz wyposażenie.
W listopadzie 1936 roku sztab generalny armii przedstawił do opiniowania kilka nowych projektów schronów. Wśród projektów znalazł się schron według rysunku 170B9. W tym wypadku projektanci zrezygnowali z kosztownej, ale zalecanej w 1936 roku zasady rozdzielenia pomieszczenia bojowego na ciężki karabin maszynowy i izby załogi (pomieszczenia gotowości – niem. Bereitschaftsraum). Nowo opracowany obiekt składał się z dwóch pomieszczeń: izby bojowej i śluzy przeciwgazowej. Stanowisko bojowe chronione jest płytą stalową 7P7 ze strzelnicą. Okap osłania wejście do schronu przed bezpośrednim ostrzałem. Podejście do schronu zabezpiecza strzelnica dla broni ręcznej.
W marcu 1937 roku projekt schronu bojowego według rysunku 170B9 na ciężki karabin maszynowy bez pomieszczenia gotowości (niem. MG-Schartenstand ohne Bereitschaftsraum) zostaje zaakceptowany jako pierwszy z serii konstrukcji typowych. Otrzymuje określenie Regelbau B1-1. Ma zastąpić dotychczas stosowany schron na ckm do ognia czołowego według rysunku 105B8.
Serdecznie zapraszam.

Więcej informacji na: Schron na ckm B1-1 – Regelbau B1-1

Warszawa. 17.12.2018 r.

Mocowanie płyty 473P2 w izbie bojowej dla 3,7 cm armaty przeciwpancernej Pak 35/36

Fot. 01. Widok schronu w Czarnym Piecu (Pozycja Olsztynecka) z odrzuconą częścią czołową w wyniku eksplozji ładunków w izbie bojowej dla polowej armaty przeciwpancernej Pak 35/36. Płyta 473P2, chroniąca stanowisko bojowe nie była kotwiona do bryły schronu.

Schrony dla polowej armaty przeciwpancernej i ciężkiego karabinu maszynowego (niem. Pak und MG-Schartenstand) miały być  wzniesione na Pozycji Olsztyneckiej (niem. Hohenstein-Stellung) w dwóch etapach.  Pierwszy cykl prac przewidywał wybudowanie części schronu z izbą bojową na ckm, izbą dla załogi, śluzą przeciwgazową i pomieszczeniem magazynowym. Ta część prac została wykonana w 1938 roku. Po wyposażeniu i uzbrojeniu obiekt w pełni realizował założenia obronne w ramach posiadanego uzbrojenia. Podczas drugiego etapu prac w 1939 roku [01] miała być wzniesiona izba bojowa dla polowej armaty przeciwpancernej.

Projekt izby bojowej dla polowej armaty przeciwpancernej Pak 35/36 został prawdopodobnie zmodernizowany na przełomie 1938 i 39 roku. Izba bojowa otrzymała nowo opracowaną płytę stalową 473P2 o 30 stopniowym-niesymetrycznym sektorze ostrzału. Płyta ta została wprowadzona na uzbrojenie w 1938 roku. Izba bojowa miała być zamykana drzwiami stalowymi 722P3, które zostały wprowadzone na uzbrojenie w 1939 roku. Niemiecka armia znana była z sprawnej organizacji i wyjątkowo dobrej współpracy z przemysłem. Nie mniej wcześniej podane informacje, dotyczące wprowadzenia na stan uzbrojenia elementów wyposażenia izby bojowej dla armaty przeciwpancernej oraz podawany przez źródła termin budowy obiektów, wymusiły przeprowadzenie analizy konstrukcji schronu.

Warszawa. 02.12.2018 r.

Schron bojowy B1-1a na ckm – MG-Schartenstand B1-1a

Fot. 01. Schron bojowy B1-1a na ciężki karabin maszynowy (niem. MG-Schartenstand B1-1a) od strony zapola (Markiny, Pozycja Lidzbarska). Schron posiada konfigurację pomieszczeń odpowiadającą lustrzanemu odbiciu rozmieszczenia izb z rys. 01.

 

Doświadczenia niemieckich saperów, zdobyte podczas rozbudowy pozycji obronnych, zostały wykorzystane pod koniec 1936 roku w nowo opracowywanych projektach schronów bojowych fortyfikacji stałej, które już w następnym sezonie budowlanym miały być wznoszone jako konstrukcje typowe (niem. Regelbau). W listopadzie 1936 roku przedstawiono kilka projektów schronów do opiniowania. Jedno z ciekawszych opracowań dotyczyło schronu bojowego o wyjątkowo zwartej bryle. Projektanci zrezygnowali w tym wypadku z kosztownej zasady rozdzielenia pomieszczenia bojowego i izby załogi (pomieszczenia gotowości). Nowo opracowany obiekt składał się z tylko z dwóch pomieszczeń, izby bojowej i śluzy przeciwgazowej. Schron bojowy na ciężki karabin maszynowy bez pomieszczenia gotowości (niem. MG-Schartenstand ohne Bereitschaftsraum) otrzymał w marcu 1937 roku określenie Regelbau B1-1. Obiekt przeznaczony był do prowadzenia ognia czołowego. Jego późniejsza wersja o oznaczeniu Regelbau B1-1a, zastępująca schron bojowy na ckm o oznaczeniu 802B2 z 1938 roku, została opracowana do prowadzenia ognia bocznego. Posiadała obróconą o 90 stopni izbą bojową. Schron ten będzie przedmiotem niniejszego opracowania. Został zaprojektowany w klasie odporności B1. Oznaczało to, że grubość zewnętrznych żelbetowych ścian powinna wynosić 100 cm a stropu 80 cm. Minimalna grubość zastosowanych pancerzy (wykonanych z walcowanej blachy)  nie powinna być mniejsza niż 10 cm. Poczyniono wszelkie starania aby wszystkie elementy wyposażenia takie jak rury układu wentylacyjnego, obniżające wytrzymałość żelbetowej konstrukcji, nie było osadzone w stropie lub w ścianach narażonych na bezpośredni ostrzał. Konfiguracja izb schronu zgodna jest z rys. 01. W zależności od kierunku prowadzenia ognia względem przebiegu pozycji umocnionej, mógł posiadać również konfigurację izb w „lustrzanym” odbiciu (Fot. 01).

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji na: Schron bojowy B1-1a na ckm – MG-Schartenstand B1-1a

Warszawa. 24.11.2018 r.

Układ wentylacji w schronie na armatę przeciwpancerną i ckm (niem. Pak und MG-Schartenstand) z 1938 roku

Rys. 01. Konfiguracja pomieszczeń i układu wentylacji w schronie na polową armatę przeciwpancerną i ckm (niem. Pak und MG-Schartenstand). 1. Izba bojowa ckm sMG 08, 2. Izba bojowa polowej armaty przeciwpancernej Pak 35/36, 3. magazyn amunicji, 4. Izba załogi, 5. Śluza przeciwgazowa, 6. Czerpnia powietrza, 7-9. Obrotowy zawór odcinające, 10-12. Filtrowentylator, 13-15 Jednokierunkowy zawór nadciśnieniowy, 16. Zawór odcinający przewód kominowy, 17. Wyjście ewakuacyjne, 18. Nisza oświetleniowa, 19. Blaszany stolik dla ckm na podstawie fortecznej.
Powietrze do napowietrzania pomieszczeń schronu na polową armatę przeciwpancerną i ckm (niem. Pak und MG-Schartenstand) pobierane było poprzez dwie czerpnie (Rys. 01, 6). Osadzono je na tylnej elewacji schronu (Fot. 01). Zabezpieczały wloty głównego przewodu zasilającego przed uderzeniami pocisków i oddziaływaniem fali uderzeniowej. Główny przewód zasilający poprowadzono pod stropem schronu. Wykonano go ze spawanych odcinków rur stalowych o średnicy 15 cm i 10 cm. Połączenia kołnierzowe stosowano do montażu całych sekcji przewodu lub kompensacji wydłużenia. Boczne odprowadzenia służyły do zasilania filtrowenylatorów. Zgodnie z wytycznymi z 1937 roku na wylocie przewodu doprowadzającego powietrze zamocowano obrotowy zawór odcinający 2ML01 (niem. Drehschieber) a powietrze do filtrowentylatora podawane było giętkim przewodem. Na ścianie zachował się niezamalowany napis „Drehschieber zu-auf”. Informował on o położeniu dźwigni zaworu w pozycji „zamknięte” i „otwarte” (Fot. 09).

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji na: Układ wentylacji w schronie na 3,7 cm armatę przeciwpancerną 7,92 mm i ciężki karabin maszynowy (niem. Pak und MG-Schartenstand) z 1938 roku

Warszawa. 11.11.2018 r.

Schron na armatę przeciwpancerną i ckm – Pak und MG-Schartenstand (1938)

Fot. 01. Schron bojowy na 3,7 cm armatę przeciwpancerną 7,92 mm i ciężki karabin maszynowy Sp. 96 w Witramowie. Pozycja Olsztynecka. Zdjęcie wykonane w 2004 roku.

Schron bojowy na armatę przeciwpancerną i ckm (niem. Pak und MG-Schartenstand) o niepowtarzalnej konstrukcji zaistniał na Pozycji Olsztyneckiej. Nie pojawił się na żadnej innej niemieckiej pozycji obronnej poza Prusami Wschodnimi (niem. Ostpreußen). Konstrukcja schronu oraz odpowiednia konfiguracja pomieszczeń umożliwiała budowę obiektu w jednym lub w dwóch etapach. W przypadku dwuetapowej budowy, pierwszy przewidywał wzniesienie części schronu z izbą bojową na ckm, izbą dla załogi, śluzą przeciwgazową i pomieszczeniem magazynowym. Po wyposażeniu i uzbrojeniu obiekt w pełni realizował założenia obronne w ramach posiadanego uzbrojenia. Podczas drugiego etapu miała być wzniesiona izba bojowa dla polowej armaty przeciwpancernej. Projekt schronu został prawdopodobnie zmodernizowany na przełomie 1938 i 39 roku. Niektórzy nazywają schron MG-Schartenstand mit Pak-Kasematte” lub „MG-Schartenstand mit angebautem Pak-Schartenstand” czyli schron na ckm za strzelnicą z kazamatą na armatę ppanc lub z dobudowaną kazamatą na armatę ppanc..

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji na: Schron na ckm i polową armatę przeciwpancerną – Pak und MG-Schartenstand (1938)

Warszawa. 05.11.2018 r.

Fot. 01. Zawór dekompresyjny z uchyloną blaszaną pokrywą.

 

Zawór dekompresyjny stosowany był w obiektach fortyfikacji stałej Linii Mołotowa.  Osadzano go w ścianach wewnętrznych schronu oraz w stropie między górną i dolną kondygnacją w wybranych pomieszczeniach. Umieszczano go w niszy. Dostęp do zaworu chroniony był okrągłą blaszaną pokrywą (Fot. 01). Zasada obsługi jest wyjątkowo prosta.

W położeniu „zamknięte” płytka (4) była dociśnięta poprzez gumową uszczelkę do obudowy zaworu (3). Przepływ powietrza był zablokowany.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji na: Zawór dekompresyjny w fortyfikacji Linii Mołotowa

Warszawa. 19.10.2018 r.

Grupa bojowa schronów – „Szosa” (Pozycja Pomorska)

Fot. 04. Widok izby bojowej na 7,92 mm ckm MG 08 na podstawie fortecznej. Płyta chroniąca stanowisko ckm została „odstrzelona”. Zachowało się jej zewnętrzne żelbetowe wzmocnienie oraz cokół na blaszany stolik dla ckm na podstawie fortecznej.

 

Wąski przesmyk pomiędzy jeziorami Pile, Śmiadowo i Ciemino, ze względu na swoje strategiczne znaczenie, został ujęty w początkowych planach budowy umocnień Pozycji Pomorskiej. Znawcy fortyfikacji niemieckich są zdania, że już w 1933 roku zostały wybudowane pierwsze żelbetowe obiekty obronne na odcinku obrony pomiędzy miejscowościami Łączno (niem. Lanzen) na północy a Dąbrowicą (niem. Dummerfitz) na południu. W późniejszym okresie dokonano rozbudowy pasa umocnień. Spośród wszystkich wybudowanych obiektów na określonym wcześniej odcinku obrony zaistniało osiem schronów, których nie można jednoznacznie przyporządkować do konstrukcji wznoszonych w późniejszych latach rozbudowy pozycji. Te właśnie schrony miały tworzyć właściwą linię obrony już pod koniec 1933 roku. Wzniesiono dwa pojedyncze obiekty, dwukondygnacyjny schron bojowy w Łącznie i dwusektorowy schron obserwacyjno-bojowy w Dąbrowicy. Po dwa obiekty zlokalizowano w rejonie Góry Śmiadowskiej (niem. Buchberg) i Wzgórza Majowego (niem. Mai-Berge). Trzecią grupę schronów tworzyły dwa obiekty zlokalizowane około 1,5 km na zachód od miejscowości Śmiadowo (niem. Hochfelde). Wybudowano je po południowej stronie drogi Szczecinek – Czaplinek (do 1945 roku Reichstraße 158) w pobliżu skrzyżowania z drogą prowadzącą na południe do Dąbrowicy. Wraz z później wzniesionymi obiektami określane są umownie w literaturze jako punkt oporu „Dąbrowica” lub „Szosa Szczeciniecka”.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Grupa bojowa schronów – „Szosa” (Pozycja Pomorska)

Warszawa, 14.10.2018 r.

MG- Kasematte – Kazamata pancerna na ckm

Fot. 01. Widok płyty czołowej tzw. kazamaty pancernej w schronie bojowym na ciężki karabin maszynowy z 1934 roku. Opiekunem schronu jest stowarzyszenie GROT (Obiekt nr 410 w Głogowie. Pozycja Odry).

W latach trzydziestych zaistniał w nowo budowanych niemieckich obiektach fortyfikacyjnych pancerz, popularnie nazywany kazamatą pancerną (niem. Scharten- und Deckenplatte). Zastosowane rozwiązanie konstrukcyjne cechuje do minimum zredukowana powierzchnia czołowa obiektu fortyfikacyjnego, narażona na bezpośredni ostrzał wroga. Kazamata pancerna była chętnie stosowana przez niemieckich fortyfikatorów w schronach bojowych na ckm (niem. MG- Schartenstand mit Scharten- und Deckenplatte), wzniesionych na odkrytym terenie. Niska sylwetka schronu ułatwiała skuteczne jego maskowanie nawet w nieprzyjaźnie ukształtowanym terenie a zdecydowanie utrudniała zlokalizowanie obiektu przez atakującego [01].
W większości przypadków pancerz ten był wykorzystywany przez niemieckich fortyfikatorów do ochrony stanowiska bojowego ciężkiego karabinu maszynowego. Składał się z dwóch stalowych płyt. Pierwsza z nich, czołowa ze strzelnicą ckm osadzana była pionowo (Fot. 01). Druga, osadzona poziomo, była płytą stropową. Przyjęto, że standardowa izba bojowa będzie miała czworokątną podstawę o wymiarach 200 x 200 cm.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: MG- Kasematte – Kazamata pancerna na ckm

Warszawa, 06.10.2018 r.

Kazamata pancerna z płytą stropową o grubości 15 cm – badania terenowe

Fot. 02. Odsłonięta część stropowa schronu z odciskiem 15 cm płyty kazamaty pancernej. Strzałkami zaznaczono idealnie za-chowane odciski ścian bocznych płyty.

Pogoda w tym roku dopisuje. Łatwo zaplanować było kolejne wyprawy w rejon umocnień Pozycji Lidzbarskiej. Jeden z ostatnich wyjazdów w okolice Stygajn i Bornit był przeznaczony na wykonanie niezbędnych pomiarów  i dokumentacji fotograficznej tzw. kazamaty pancernej.
Na Pozycji Lidzbarskiej w latach 1933-1934 wzniesiono schrony bojowe na ciężki karabin maszynowy do ognia boczno-czołowego i czołowego, których stanowisko broni maszynowej było chronione tzw. kazamatą pancerną. Kazamata pancerna starszego typu nie uzyskała po 1933 roku nowego oznaczenia, przyznawanego standardowemu wyposażeniu schronów. Prawdopodobnie osadzana  była w nowo wznoszonych obiektach do wyczerpania zapasów magazynowych lub zrealizowania przez przemysł wcześniejszych zamówień. Została zastąpiona na Pozycji Lidzbarskiej pancerzem o oznaczeniu 5P7. Nowy typ pancerza pojawił się w obiektach wznoszonych w 1934 roku.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Kazamata pancerna z płytą stropową o grubości 15 cm – badania terenowe

Warszawa, 01.10.2018 r.

MG-Schartenstand mit Scharten- und Deckenplatte – schron na ckm z tzw. kazamatą pancerną (1934)

Fot. 01. Widok izby bojowej schronu 1-49 [01] z 1934 roku, chronionej tzw. kazamatą pancerną 5P7 (Wielewo, Pozycja Lidzbarska).

W 1933 roku niemieccy projektanci są na etapie poszukiwań optymalnych rozwiązań konstrukcyjnych obiektów fortyfikacji stałej. Związani z budową poszczególnych pozycji obronnych nabierają niezbędnego doświadczenia. Opracowują konstrukcje uznane za podstawowe. Są one charakterystyczne dla wznoszonej pozycji obronnej a niekiedy unikalne na pozostałych. Jednocześnie trwają prace nad doskonaleniem technologii wznoszenia podstawowych obiektów fortyfikacji.
Projektanci obiektów fortyfikacji stałej otrzymują do wykorzystania nowo opracowywane elementy konstrukcji i wyposażenia. W celu łatwej ich identyfikacji nadano im oznaczenia kodowe. Litera „B” w oznaczeniu kodowym dotyczy konstrukcji typowych obiektów. Dla elementów pancernych i stalowych zarezerwowano literę „P”. Przykładem godnym uwagi może kazamata pancerna 5P7.  Liczba poprzedzająca literę „P” jest numerem pancerza a kolejna liczba po wyróżniku literowym oznacza zakodowany rok wprowadzenia do stosowania lub na uzbrojenie. Symbol „7” przypisany jest do 1934 roku.

Więcej informacji w opracowaniu: MG-Schartenstand mit Scharten- und Deckenplatte – schron na ckm z tzw. kazamatą pancerną (1934)

Warszawa, 27.09.2018 r.

Unterstand – schron bierny (1934)

Fot. 01. Ściana czołowa schronu biernego z 1934 roku z wejściem chronionym ciężkimi drzwiami stalowymi o wymiarach 110×80 cm. Po prawej stronie pionowy kanał na przewód kominowy. Przed wejściem studzienka kanalizacyjna.

Projektanci, zdecydowanie więcej uwagi poświęcili problemowi wentylacji schronu. Zastosowano wentylację grawitacyjną. W celu zwiększenia jej skuteczności, starannie zaplanowano położenie otworów wentylacyjnych. Otwór napowietrzający ze standardowym gazoszczelnym zamknięcie, podobnie jak w konstrukcji z 1932 roku, znajduje się na ścianie po prawej stronie wejścia (Fot. 02). W celu poprawienia cyrkulacji powietrza w pomieszczeniu, wlot przewodu odprowadzającego zużyte powietrze na zewnątrz schronu, umieszczono na przeciwległej ścianie (Fot. 03). Wlot rury również wyposażono w gazoszczelne zamknięcie. Zamknięcia przewodów wentylacyjnych niezbędne były do okresowego odcięcia dopływu skażonego powietrza w przypadku ataku gazowego.

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji w opracowaniu: Unterstand – schron bierny (1934)

Warszawa, 18.09.2018 r.

MG-Schartenstand mit Scharten- und Deckenplatte – schron na ckm z tzw. kazamatą pancerną (1933)

Fot. 03. Widok tylnej ściany schronu. Po lewej stronie przedsionek z wejściem do schronu. Tylna ścian izby pogotowia z zamknięciami przewodów wentylacji grawitacyjnej. Po prawej stronie, czworokątny otwór wyjścia ewakuacyjnego (nie zabezpieczany wewnętrznymi drzwiami).

 

Na uwagę zasługują schrony do ognia czołowego z tzw. kazamatą pancerną, wzniesione w ramach rozbudowy Pozycji Lidzbarskiej (niem. Heilsberg Stellung) w rejonie miejscowości Stygajny w 1933 roku. Stanowisko broni maszynowej było chronione stalową płytą czołową o wymiarach 320 x 165 x 10 cm [01] i płytą stropową o wymiarach 320 x 305 x 15 cm [02]. Boczne ściany o grubości 100 cm wykonano z żelbetu. Tak chronione stanowisko bojowe ckm przeznaczono do obrony pozycji w odkrytym terenie oraz w rejonach ważnych strategicznie szlaków komunikacyjnych. Zastosowanie poziomej płyty, zamiast standardowego żelbetowego stropu o grubości 80 cm, znacznie obniżyło wysokość tej części schronu. W ten sposób zredukowano do minimum powierzchnię czołową obiektu, narażoną na bezpośredni ostrzał wroga. Niska sylwetka schronu ułatwiała prawidłowe maskowanie obiektu.
W odróżnieniu od większości wybudowanych jednoizbowych schronów bojowych na Pozycji Lidzbarskiej, obiekty z kazamatą pancerną wznoszone w 1933 roku zaplanowano jako schrony o trzech pomieszczeniach. W skład pomieszczeń wchodziła izba bojowa, izba pogotowia oraz przedsionek. Wszystkie obiekty z 1933 roku z tzw. kazamatą pancerną wyposażono w wyjście ewakuacyjne [03].
 

Wymuszony obieg powietrza w polskich schronach projektowanych w 1934 roku

Rys. 01. Przekrój schronu na 20 ludzi z dzwonem pancernym (kopułą) zgonie z Instrukcją Fort. 12-1935.
Układ napowietrzania przewidziany dla schronu na 20 ludzi z dzwonem pancernym (Rys. 03), projektowany w 1935 roku, miał składać się z czerpni powietrza, filtra przeciwgazowego typu II, wentylatora, rur o średnicy 130 mm i 110 mm do rozprowadzenia powietrza, zasuw – zaworów odcinających oraz elementów napowietrzających. Czerpnia powietrza znajdowała się na tylnej ścianie schronu. Wlot powietrza miał być zabezpieczony ażurową płytą stalową. Filtr przeciwgazowy umieszczono we wnęce tylnej ściany obiektu. Dla schronu o podanej kubaturze, przewidziano wentylator z ręcznym napędem. W wyniku wymuszonego obiegu przez wentylator, powietrze zasysane było przez czerpnię powietrza. W zależności od potrzeb i ustawienia zaworów z1-z2, przechodziło przez filtr przeciwgazowy lub równoległy do niego przewód. Następnie, przy pomocy rur podwieszonych pod stropem, kierowane było do obu izb lub kopuły bojowej. Kierunek przepływu ustalano przy pomocy zasuw. Uwaga: Wszystkie zasuwy powinny być zamknięte w przypadku, gdy wentylator nie pracuje.
 
Warszawa, 24.08.2018 r.

Zamknięcie przewodu wentylacyjnego lub kominowego

Zamknięcia przewodów wentylacyjnych.
Niemieckie schrony, wznoszone na początku lat trzydziestych zeszłego stulecia na nowo budowanych pozycjach obronnych, otrzymały jako standardowe wyposażenie schronu zamknięcia (zawory odcinające) przewodów wentylacyjnych i kominowych. Przewody wentylacyjne doprowadzające powietrze do schronu posiadały stalową osłonę wlotu (na elewacji schronu). Wewnętrzne zamknięcie przewodu wentylacyjnego osadzane było w płaszczyźnie powierzchni ściany pomieszczenia (Fot. 01) lub w wykonanej do tego celu niszy (Fot. 02). Mogło posiadać napis eksploatacyjny Belüftungsrohr – doprowadzenie powietrza lub Entlüftungsrohr – odprowadzenie powietrza. Standardowa wewnętrzna średnica przewodu wynosiła 100 mm. Wewnętrzne zamknięcie przewodów wentylacyjnych w nowo budowanych obiektach stosowano do momentu wprowadzenia filtrowentylatora HES oraz jednokierunkowego zaworu nadciśnieniowego firmy Dräger [01]. W przypadku wykorzystania wewnętrznego zamknięcia, jako zaworu odcinającego rurę kominową, występował napis „Ofenrohr”.

Więcej informacji w opracowaniu:  Zamknięcie przewodu wentylacyjnego lub kominowego

Warszawa, 19.08.2018 r.

MG- Schartenstand in C – schron na ckm z Prusinowa Wałeckiego (1932)

Fot. 08. Widok schronu ze strzelnicą dla ckm od strony zapola, wzniesionego w 1932 roku (Prusinowo Wałeckie, Pozycja Pomorska).

Cechą charakterystyczną projektowanych schronów bojowych było prowadzenie ognia bocznego. Na podstawie  doświadczeń z okresu I Wojny Światowej przyjęto, że ten sposób prowadzenia ognia jest najbardziej skuteczny. Początkowo opracowywano dwa projekty schronów bojowych dla odcinka obrony w pobliżu Prusinowa Wałeckiego, ale kolejny rozkaz dowództwa wojsk lądowych z 19.10.1931 zatwierdzał podjęcie prac projektowych dla dalszych 10 obiektów fortyfikacji stałej [01] oraz zapory przeciwpancernej. Projekty schronów zakładają ochronę stanowiska bojowego ciężkiego karabinu maszynowego za pomocą stalowych płyt ze strzelnicą. Obiekty otrzymują płyty o zróżnicowanej grubości grubości, 4, 8 lub 10 cm. Ich grubość uzależniona jest od klasy odporności na ostrzał obiektu, w którym mają być osadzone. Płyty o grubości 10 cm mocowane są do ścian tak, że ich zewnętrzna powierzchnia pokrywa się z elewacją schronu.

Cieńsze 4 cm płyty osadzane są w ścianie na głębokości około jednej trzeciej  grubości ściany, licząc od wewnętrznej płaszczyzny przy zachowaniu ochronnej warstwy – żelbetowego płaszcza od zewnętrznej strony. Strzelnica ckm i przeziernik do obserwacji otrzymuje rozglifienie bez schodkowego profilu przeciwrykoszetowego (Fot. 01). Przewidziano również zastosowanie tzw. kazamaty pancernej. Zaletą tego rozwiązania jest obniżenie sylwetki schronu w części narażonej na bezpośredni ostrzał poprzez zastosowanie poziomo osadzonej 10 cm płyty stalowej nad stanowiskiem, zamiast żelbetowego stropu o wysokości 80 cm (odpowiadającej późniejszej odporności B1). Różnorodność proponowanych rozwiązań świadczy o poszukiwaniu przez niemieckich saperów optymalnej ochrony stanowisk bojowych ckm.  Zadbano aby nowo budowane schrony uzyskały łączność telefoniczną. Jeden z nich, przeznaczony na obiekt dowodzenia, miał mieć wydzielone pomieszczenie dla łączności.
 

Więcej informacji w opracowaniu: MG- Schartenstand in C – schron na ckm z Prusinowa Wałeckiego (1932)

Warszawa, 14.08.2018 r.

Schron przy drodze Iława – Radomno

Fot. 01. Stanowisko bojowe na ckm, chronione płytą stalową ze strzelnicą (niem. MG-Schartenstand), wybudowane przy drodze Iława – Radomno, zmodernizowane w późniejszym okresie na schron bierny.

Standardowy jednoizbowy schron o odporności D na ciężki karabin maszynowy (niem. Schartenstand D [01]), został wybudowany przy drodze Iława – Radomno, jako jeden z kilku obiektów. Były wznoszone w ramach budowy umocnień przygranicznych w 1939 roku do osłony większych miejscowości lub rejonów mobilizacyjnych. Jako konstrukcję nośną wykorzystano segmenty z blachy falistej typu „H”. Popularna nazwa schronu to „Heinrich”. Znajduje się po zachodniej stronie drogi, około pół kilometra na południe od granic Iławy.

Poszukuję informacji dotyczących okresu, w którym dokonano modernizacji obiektu.

Więcej informacji w opracowaniu: Schron przy drodze Iława – Radomno

Warszawa, 04.08.2018 r.

Wyjście ewakuacyjne – Notausgang

Fot. 01. Szyb wyjścia ewakuacyjnego schronu R105c z 1940 roku o lokalizacji w pobliżu miejscowości Zbójna (Galinde Stel-lung).

Wyjście ewakuacyjne (niem. Notausgang) miało zapewnić załodze schronu poczucie bezpieczeństwa. Stworzyć możliwość opuszczenia obiektu w przypadku zablokowania wyjścia ze schronu, zasypania lub zakleszczenia drzwi wejściowych. W niemieckiej fortyfikacji stałej wyjście ewakuacyjne stanowił poziomy otwór o czworokątnym przekroju (o wymiarach 0,6 x 0,8 m), wykonany w zewnętrznej ścianie schronu. W początkowym okresie, wylot wyjścia ewakuacyjnego umieszczany był przez projektantów na elewacji schronu w pobliżu standardowego wejścia do schronu. Często stosowanym wariantem było rozwiązanie w którym pozioma część wyjścia ewakuacyjnego wykonana była w obsypanej nasypem ziemnym ścianie. Wylot otworu znajdowała się w pionowym szybie, poprowadzonym wzdłuż zewnętrznej powierzchni schronu. Szyb kończył się na poziomie zewnętrznej powierzchni stropu. Czy ta droga ewakuacji rzeczywiście gwarantowała załodze bezpieczne opuszczenie schronu?

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Wyjście ewakuacyjne – Notausgang

Warszawa, 29.07.2018 r.

Przesuwna zapora przeciwpancerna w Barst (Francja)

Przesuwna zapora przeciwpancerna została ustawiona w 1937 roku na przedpolu w niewielkiej odległości od pozycji obronnej w pobliżu miejscowości Barst. Droga rolnicza, przebiegająca przez ciąg przeszkód przeciwpancernych mogła być w dowolnym momencie zablokowana przez obrońców pozycji. Rewitalizowana przez grono miejscowych pasjonatów fortyfikacji zapora, znajduje się aktualnie w szczerym polu. W pobliżu można zwiedzać dobrze wyeksponowane francuskie fortyfikacje polowe oraz linię schronów fortyfikacji stałej z ostatniego etapu rozbudowy Linii Maginot w Podsektorze ufortyfikowanym Leyviller Sektora ufortyfikowanego Sarry.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Przesuwna zapora przeciwpancerna w Barst (Francja)

Warszawa, 18.07.2018 r.

Zapora przeciwpancerna na Szczycieńskiej Pozycji Leśnej

Fot. 01. Zapora przeciwpancernej w lesie, położonym na północ od miejscowości Jerutki (na wschód od Szczytna).

Na wschód od jeziora Marksewo [01] i na północ o miejscowości Jerutki, wzniesiono dwie zapory przeciwpancerne (Fot. 01). Posiadają wyjątkowo prostą konstrukcję. Przejazd drogą mógł być zblokowany w krótkim czasie przez stalowe belki. Były one ustawiane w poprzek drogi, pomiędzy dwoma żelbetowymi podporami. Oba zakończenia, każdego stalowego profilu, spoczywały w głębokich kanałach, które wykonano wertykalnie w żelbetowych podporach. Pojedynczo wsuwane w kanały belki, tworzyły jednolitą stalową ścianę w poprzek drogi.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Zapora przeciwpancerna na Szczycieńskiej Pozycji Leśnej

Warszawa, 13.07.2018 r.

Dwustronna niemiecka zapora przeciwpancerna – Fallkörpersperre

Widok dwustronnej żelbetowej zapory przeciwpancernej od strony spodziewanego ataku (Fot. hege22).

Na terenie Polski zachowało się kilka niezniszczonych niemieckich żelbetowych zapór przeciwpancernych. Budowane były od 1944 roku przy szlakach komunikacyjnych. W przeciwieństwie do wcześniej już opisanej obrotowej zapory przeciwpancernej, zapora żelbetowa z przewracającą się kolumną (niem. Fallkörpersperre) była jednorazowego zastosowania.

Żelbetowe zapory przeciwpancerne wykonywane w wersji jedno i dwustronnej. Na załączonych zdjęciach została zaprezentowana dwustronna zapora drogowa. Podstawowym elementem zapory była żelbetowa kolumna. Wysokość kolumny o stałej podstawie 2,00 x 2,00 metrów uzależniona była od szerokości blokowanej drogi. Żelbetową kolumnę betonowano na fundamencie z komorą minową. Komora minowa została tak ukształtowana (w przekroju poprzecznym posiada przekrój trapezu), aby zdalnie odpalony ładunek kruszący spowodował zniszczenie specjalnie osłabionej części fundamentu – nazywanej podporą  o grubości około 30 cm.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Dwustronna niemiecka zapora przeciwpancerna – Fallkörpersperre

Warszawa, 08.07.2018 r.

Schodnia do schronu bojowego na ckm (1932)

Fot. 01. Schodnia do schronu na ckm, wybudowanego w 1932 roku na stoku skarpy, poniżej jej wysokości (Trójkąt Lidzbarski – odcinek obrony w pobliżu drogi Orneta – Braniewo).

Warunki terenowe oraz opracowany optymalny plan ogni wymagał w niektórych przypadkach dostosowania wzorcowych konstrukcji obiektów fortyfikacji do warunków terenowych. Rozwiązanie odbiegające od przyjętych standardów zastosowano dla schronu na ckm do ognia bocznego [01].  Schron, z wykorzystaniem segmentów blachy falistej typu H jako traconego szalunku, wzniesiono w 1932 roku na odcinku obrony przy szosie Orneta – Braniewo.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Schodnia do schronu bojowego na ckm (1932)

Warszawa, 04.07.2018 r.

Unterstand – schron bierny (1932)

Ściana tylna schronu biernego, wzniesionego w 1932 roku w ramach budowy umocnień Pozycji Lidzbarskiej (lokalizacja: w pobliżu drogi Orneta – Górowo Iłowieckie).

Projekt schronu biernego (niem. Unterstand) [01] został opracowany zgodnie z wytycznymi instrukcji „Stellungsbau” z 1930 roku. Mógł spełniać rolę kompanijnego schronu dowodzenia. Wykonano go w najniższej klasie odporności na ostrzał, czyli grubość betonowych ścian skutecznie chroniła jedynie przed uderzeniami odłamków. Standardowa grubość betonowych ścian i stropu, wynosiła około 30 cm. Do budowy schronu wykorzystano arkusze blachy falistej typu H.  Obiekt o długości 300 cm wymagał 6 arkuszy. Spełniały one początkowo rolę szalunku traconego a później sztywnego zabezpieczenia antyodpryskowego. W przekroju poprzecznym, odległość między blachami w najszerszym miejscu schronu wynosiła 290 cm. Krzywizna blachy posiadała promień równy 145 cm.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu:  Unterstand – schron bierny (1932)

Warszawa, 01.07.2018 r.

MG-Schartenstand D – Heinrich, część II

Widok schronu bojowego na ckm „Heinrich” od strony przedpola. Strzałka pokazuje zakończenie części betonowej schronu, będącą podstawą dla drewnianej konstrukcji.

Ciekawe rozwiązanie schronu o odporności D na ciężki karabin maszynowy (niem. MG-Schartenstand D), z zastosowaniem blachy falistej typu H, zaistniało na terenie Prus Wschodnich. Schron składa się z izby bojowej, małego magazynu i klatki schodowej. Schody usytuowane zostały poprzecznie do osi schronu. Po drugiej stronie wejścia do izby bojowej znajduje się mały magazyn, zamykany niskimi drzwiami. Ściana klatki schodowej o grubości 30 cm, przewężona u góry do 20 cm,  stanowi fundament dla posadowienia nad schronem drewnianej szopy. Zadaniem drewnianej konstrukcji było maskowanie schronu jako zabudowanie gospodarcze. Zdjęcia, załączone do opracowania prezentują schron z miejscowości Karaś (niem. Karasch) pod Iławą.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu:  MG-Schartenstand D – Heinrich, część II

Warszawa, 24.06.2018 r.

Blacha falista typu H

MG-Schartenstand – schron bojowy na ckm do ognia czołowego. Widok izby bojowej schronu na ciężki karabin maszynowy za 2 cm płytą stalową.

Kapitalny wynalazek, który wykorzystali w sposób należyty niemieccy fortyfikatorzy. Segmenty blachy falistej, jako nośne elementy konstrukcji, umożliwiały szybkie wznoszenie schronów. Po zakończeniu budowy nie były demontowane. Stanowiły sztywne zabezpieczenie przeciwodpryskowe. Chroniły załogę schronu przed odpryskami betonu, powstającymi podczas trafień pocisków w strop obiektu. W przekroju poprzecznym strop schronu posiadał zarys koła o promieniu 145 cm (Fot. 09). Stopy segmentów blachy falistej oparte były na poziomie posadzki. Sztywne szyny, znajdujące się w najwyższy punkcie sklepienia pozwalały na łączenie przeciwległych segmentów. Belka stropowa, utworzona przez dwie szyny przeciwległych segmentów, znajdował się w mierzony obiekcie na wysokości 188 cm nad poziomem posadzki. Do oszalowania jednoizbowego schronu bojowego na ckm o długości izby bojowej równej 200 cm niezbędne były cztery segmenty blachy falistej o długości belek równej 94 cm. Segment składał się z trzech podstawowych części: – szyny, dwóch arkuszy blachy falistej i stopy.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu:  Blacha falista typu H

Warszawa, 19.06.2018 r.

MG-Schartenstand D – Heinrich

Fot. 01. Schron bojowy o odporności D (popularnie nazywany „Heinrich”) na ciężki karabin maszynowy (niem. MG-Schartenstand D) polowej pozycji obronnej miasta Piły.

W ramach przygotowań do wojny z Polską zakładano wznieść w latach 1938-39 szereg pozycji polowych w pasie przygranicznym. Miały osłaniać koncentrację niemieckich wojsk  lub powstrzymać ewentualne kontrataki  polskich oddziałów. Obronę planowano prowadzić w oparciu o obiekty o odporności D dla ciężkich karabinów maszynowych. Zakładano skuteczne wsparcie jednostek piechoty, artylerii i broni przeciwpancernej z otwartych stanowisk polowych. Rozbudowa pozycji polowych miała nastąpić po ogłoszeniu mobilizacji. Szczególną wagę poświęcono obronie przygranicznych niemieckich miast, ważnych dla gospodarki Niemiec. Piłę (niem. Schneidemühl) uznano za ważny węzeł komunikacyjny w niemieckim systemie drogowym.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu:  MG-Schartenstand D – Heinrich

Warszawa, 17.06.2018 r.

Zamknięcie strzelnicy broni ręcznej 57P8 – Gewehrschartenverschluss

Widok zamknięcia strzelnicy 57P8 od izby. Strzałka wskazuje miejsce położenia filcowej uszczelki i łęb wkrętu mocującego.

Dzisiejszym opracowaniem zamknięcia strzelnicy 57P8 kończę krótki cykl poświęcony pancerzom strzelnicy obrony wejścia w niemieckiej fortyfikacji stałej. Mam nadzieję, że tych kilka krótkich opisów i zdjęć ułatwi każdemu na zidentyfikowanie oglądanego w realu pancerza.

Urząd Uzbrojenia (niem. Waffen Amt) wprowadził w 1935 roku dwa nowe rozwiązania konstrukcyjne zamknięcia strzelnicy [01] broni ręcznej (niem. Gewehrschartenverschluss). Zgodnie z instrukcją „Vorschrift für den Bau ständiger Befestigungsanlagen z 1933 roku jedno z nowo opracowanych zamknięć strzelnicy otrzymało oznaczenie 57P8 [02]. Przewidziano je dla  wewnętrznych strzelnic obrony wejścia. W porównaniu do wcześniej stosowanych zamknięć tego typu, pancerz 57P8 otrzymał znacznie większą płytę stalową. Jej wymiary wynoszą 54 x 64 cm. Zwiększono grubość płyty z 2 cm, typowej w starszych zamknięć strzelnicy nie ujętych w Panzer Atlas Nr. 1, do 3 cm [03]. Ze względu na przeznaczenie pancerza jego płytę wykonano ze stali konstrukcyjnej o średniej zawartości węgla.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Zamknięcie strzelnicy broni ręcznej 57P8 – Gewehrschartenverschluss

Warszawa, 11.06.2018 r.

Pancerz „ramkowy” – zamknięcie strzelnicy broni ręcznej – Gewehrschartenverschluss

Fot. 01. Strzelnica obrony wejścia w niemieckim schronie biernym z lat 1928-30.

Rozwiązanie konstrukcyjne, zastosowane w zamknięciu otworów wentylacyjnych oraz strzelnicy broni ręcznej do bezpośredniej obrony wejścia, zalicza się do najstarszych i najdłużej stosowanym w okresie międzywojennym w niemieckiej fortyfikacji stałej. Pancerz popularnie nazywany jest „ramkowym”.  Najstarsze zachowane egzemplarze pancerza strzelnicy broni ręcznej do bezpośredniej obrony wejścia, a znane autorowi niniejszego opracowania, zachowały się w schronach biernych, wznoszonych w latach 1928 – 30 na terenie Prus Wschodnich. Znamienną cechą rozwiązania było zastosowanie stalowej płyty z otworem strzelnicy zamykanym zasuwą, której prowadzenie oraz ograniczenie ruchu zapewniała ramka, utworzona z płaskowników. Płaskowniki ramki wraz z rozpostartą pomiędzy nimi a płytą filcową uszczelką, mocowano za pomocą śrub do stalowej płyty. Uszczelka posiadała wycięcie w miejscu strzelnicy lub otworu wentylacyjnego. Efekt uszczelnienia zamknięcia uzyskiwano przez docisk zasuwy do płyty z uszczelką za pomocą pokrętła. Pokrętła umiejscowiono w obu prowadnicach w osi otworu. W narożach pyty, za pomocą dwóch śrub mocowano kotwy.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Pancerz „ramkowy” – zamknięcie strzelnicy broni ręcznej – Gewehrschartenverschluss

Warszawa, 04.06.2018 r.

Pancerz skrzynkowy strzelnicy obrony wejścia

Fot. 01. Pancerz skrzynkowy obrony wejścia. -1. płyta stalowa o wymiarach 40 x 45 x 2 cm, -2. blaszana obudowa – skrzynka o wymiarach 28,2 x 31 cm., -3. prowadnica, -4. chwyt zasuwy, – 5. oś obrotu chwytu, -6. rygiel, -7. otwór strzelnicy o wymiarach 8 x 12 cm., -8. wkręty mocujące uszczelkę filcową.

Niektóre rozwiązania konstrukcyjne, stosowane przez niemieckich fortyfikatorów w okresie międzywojennym a sprawdzone podczas kilkuletniej eksploatacji, wykorzystywane były w kolejnych opracowaniach. Takie właśnie rozwiązanie zastosowano w zamknięciu strzelnicy broni ręcznej do obrony wejścia do schronu, które pojawiło się w schronach wznoszonych we wschodniej części Niemiec do 1938 roku włącznie. Pancerz nie znalazł się w katalogu Panzer Atlas nr 1 z 1942 roku. Zamknięcie strzelnicy obrony wejścia tego typu nazywane jest popularnie przez znawców fortyfikacji niemieckiej „pancerzem skrzynkowym”. Posiada nowatorskie rozwiązanie zamknięcia strzelnicy, zastosowane z ponownie kilka lat później w płycie stalowej ze strzelnicą o oznaczeniu 422P01 (niem. Stahlschartenplatte 422P01). Cechą charakterystyczną rozwiązania jest obrotowy chwyt, służący do przesuwania zasuwy strzelnicy oraz jej ryglowania w skrajnych położeniach.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Pancerz skrzynkowy strzelnicy obrony wejścia

Warszawa, 26.05.2018 r.

Zamknięcie strzelnicy broni ręcznej z Pozycji Lidzbarskiej

Ciekawe rozwiązanie zamknięcia strzelnicy broni ręcznej  (niem. Gewehrschartenverschluss) do obrony wejścia, nie ujęte instrukcją z 1933 roku, zaistniało na Pozycji Lidzbarskiej. Osadzane było w schronach budowanych włącznie do 1936 roku [01]. W płycie stalowej o wymiarach 36 x 41 x 2 cm wykonano otwór strzelnicy o szerokości 8 cm i wysokości 12 cm. Zasuwa, zamykająca otwór strzelnicy, przesuwana była pomiędzy dwoma poziomymi prowadnicami (Rys. 01).

Niekatalogowe zamknięcie strzelnicy broni ręcznej, osadzane do 1936 roku w obiektach Pozycji Lidzbarskiej.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Zamknięcie strzelnicy broni ręcznej z Pozycji Lidzbarskiej

Warszawa, 23.05.2018 r.

Zamknięcie strzelnicy starszego typu dla broni ręcznej w niemieckiej fortyfikacji

Fot. 01. Strzelnica obrony wejścia do schronu.

Z początkiem lat trzydziestych zaczynają powstawać fortyfikacje stałe, mające w przyszłości chronić terytorium Niemiec. W części wschodniej kraju wznoszone są linie obronne, które przejdą do historii jako Pozycja Odry (niem. Oder Stellung), Pozycja Pomorska (niem. Pommernstellung) czy też Pozycja Lidzbarska (niem. Heilsbergstellung). W biurach konstrukcyjnych Urzędu Uzbrojenia (niem. Waffen Amt) projektowane są niezbędne elementy wyposażenia schronów biernych i bojowych. Zakres prac jest wyjątkowo szeroki. Szczególną uwagę poświęca się pancerzom chroniącym stanowiska bojowe, otwory wejściowe i wentylacyjne. Wymagania dotyczące budowli fortyfikacyjnych i ich wyposażenia określane były w instrukcjach i wytycznych. Instrukcja „Vorschrift für den Bau ständiger Befestigungsanlagen z 1933 roku a w zasadzie jej trzecia część, wprowadza standaryzację obiektów fortyfikacji, elementów konstrukcji i wyposażenia. Konstrukcje typowe obiektów i wyposażenia otrzymują oznaczenia katalogowe. Pancerzom przypisuje się symbol z literą „P”. Pełne oznaczenie katalogowe pancerza składa się z ciągu znaków, w którym pierwsza liczba oznacza numer porządkowy, symbolu „P” oraz cyfrowego kodu (składającego się z jednej lub dwóch cyfr), określający rok wprowadzenia na uzbrojenie. Wytyczne obejmują pancerze nowo opracowywane. Elementy pancerne już opracowane, zastosowane w budowlach obronnych nie otrzymują nowego numeru katalogowego. Nie zostaną umieszczone w „Panzer Atlas Nr. 1” – katalogu pancerzy, opracowywanym w 1942 roku.

 

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Zamknięcie strzelnicy starszego typu dla broni ręcznej w niemieckiej fortyfikacji

Warszawa, 22.05.2018 r.

MG-Schartenstand mit Scharten- und Deckenplatte – schron na ckm z tzw. kazamatą pancerną

Fot. 01. Widok stanowiska bojowego z 1932 roku dla ciężkiego karabinu maszynowego sMG08, chronionego dwoma płytami stalowymi o grubości 10 cm – pierwszą płytą ze strzelnicą pionowo osadzoną i drugą płytą osadzoną poziomo – płytą stropową. Schron znajduje się w pobliżu miejscowości Strzaliny (Strahlenberg).
Jednym  z ciekawych rozwiązań konstrukcyjnych stosowanych w schronach broni maszynowej (o odporności na kilka oddzielnych trafień pociskami o kalibrze 15 cm dla ostrzału stromotorowego lub dla średniego miotacza min odpowiadającej  późniejszej B1 [01]) przez niemieckich fortyfikatorów była ochrona stanowiska bojowego ciężkiego karabinu maszynowego przy pomocy dwóch stalowych płyt. Takie rozwiązanie popularnie nazywane jest „kazamatą pancerną” dla broni maszynowej (niem. MG-Schartenstand mit Scharten- und Deckenplatte). Część bojowa schronu chroniona była stalową płytą stropową (niem. Deckenplatte) oraz płytą pionową ze strzelnicą (niem. Schartenplatte). Zastosowanie poziomo osadzonej płyty stalowej nad częścią bojową obiektu zamiast standardowego żelbetowego stropu o grubości 80 cm, pozwalało na zredukowanie do minimum wielkość powierzchni płyty ze strzelnicą, która była narażona na bezpośredni ostrzał. W schronach, o żelbetowych ścianach grubości 1oo cm i stropie  równym 80 cm, wznoszonych w początkowym etapie budowy Pozycji Pomorskiej i Pozycji Odry, osadzano płyty o tej samej grubości, równej 10 cm.

 

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: MG-Schartenstand mit Scharten- und Deckenplatte – schron na ckm z tzw. kazamatą pancerną

Warszawa, 14.05.2018 r.

MG – Schartenstand – schron bojowy na ckm z 8 cm płytą

Fot. 01. Widok schronu od strony płyty ze strzelnicą, chroniącą stanowisko bojowe sMG08. Widoczna jest asymetria schronu, która wynika wynikająca ze zwiększonej grubości ściany czołowej z planowanych 100 cm do 150 cm.

Przedstawiony na zdjęciach schron na ciężki karabin maszynowy znajduje się na terenie pomiędzy nowym a starym korytem rzeki Bóbr w pobliżu Krosna Odrzańskiego. Zgodnie z rozkazem Inspektoratu Saperów i Fortyfikacji Ministerstwa obrony Rzeszy (niem. Inspektion der Pioniere und Festungen im Reichswehramt) z 18.04.1931 roku został wybudowany na terenie zabudowań gospodarczych przyległych do lewego brzegu Odry.  Początkowo, przy projektowaniu planu ogni, rozpatrywano możliwość budowy dwusektorowego schronu broni maszynowej, prowadzącego ogień w kierunku wschodnim i zachodnim ze wzmocnioną ścianą rozdzielającą obie izby bojowe. Podjęto jednak decyzję o budowie dwóch oddzielnych stanowisk dla ciężkich karabinów maszynowych. W sektorze ognia ckm opisywanego schronu znajdował się lewy brzeg Odry. Kierunek ostrzału zachodni, równoległy do linii brzegowej.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: MG – Schartenstand – schron bojowy na ckm z 8 cm płytą

Warszawa, 17.04.2018 r.

Łączność wewnętrzna – rury głosowe

Rury głosowe zapewniały łączność pomiędzy izbami schronu. Ich zakończenia z ustnikami znajdowały się około 1,5 metra nad posadzką w miejscach łatwo dostępnych i oddalonych od źródeł hałasu. Powszechnie stosowane były w  fortyfikacji stałej. W niemieckiej fortyfikacji stałej zostały szczególnie wyeksponowane poprzez wszechobecne napisy eksploatacyjne (Fot. 02).

Fot. 01 prezentuje francuskie rury głosowe, wytwarzane z ocynkowanej blachy. Zdjęcie wykonano w muzeum przy Grupie Warownej Fermont. W niemieckiej fortyfikacji stałej, podobnie jak w polskiej, wykonywano rury głosowe z rury stalowej bez szwu. Zastosowana rura w fortyfikacji niemieckiej posiadała średnicę  2″.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Łaczność wewnętrzna – rury głosowe

Warszawa, 27.03.2018 r.

B-Werk – nadzór drzwi wejściowych

Fot. 01. Elewacja schronu typu B-Werk w Besseringen.
Konstruktorzy niemieckich obiektów fortecznych dążyli do funkcjonalnego (perfekcyjnego) wyposażenia schronów typu B-Werk. System sygnalizacji wejścia do obiektu miał  składać się z  jednego lub dwóch przycisków umieszczonych przy drzwiach wejściowych na zewnętrznej elewacji schronu, przewodów elektrycznych oraz dzwonka lub brzęczyka w pomieszczeniu nadzorowanym przez wartownika. Układ zasilany był prądem stałym o napięciu 24 V. Przycisk umożliwiał nadanie uzgodnionego sygnału dźwiękowego.


Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: B-Werk – nadzór drzwi wejściowych

Warszawa, 16.03.2018 r.

Festungsfernsprecher R – telefon forteczny typu R

Telefon forteczny typu R (Rund) z zestawem słuchawkowym (Fot. www.cmaw.nl).

Telefon forteczny (niem. Festungsfernsprecher R) typu R o cylindrycznym kształcie (Fot. 01) zaprojektowano dla sześciostrzelnicowych kopuł bojowych 35P8, 20P7 i 40P8 [01] na ckm o strzelnicach z zamknięciami kulowymi. Jest specjalną wersją standardowego telefonu fortecznego typu induktorowo-brzęczykowego, przeznaczonego do użytku w polowych sieciach telefonicznych.
Dla telefonu fortecznego typu R wykonano nową obudowę o cylindrycznym kształcie. Wykorzystano standardowe podzespoły telefoniczne, przez co obniżono koszty wytwarzania. Zrezygnowano jednak z typowej słuchawki z mikrofonem. Zastosowano zestaw słuchawkowy z mikrofonem (Rys. 02). Umożliwiał on wykonywanie podstawowych czynności na stanowiskach bojowych.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Festungsfernsprecher R – telefon forteczny typu R

Warszawa, 06.03.2018 r.

Drehschranke – obrotowa zapora przeciwpancerna
Część I

Fot. 01. Obrotowa zapora przeciwpancerna w pozycji spoczynkowej przed mostem rolkowym K603b w miejscowości Ołobok.
Fot. 01. Obrotowa zapora przeciwpancerna w pozycji spoczynkowej przed mostem rolkowym K603b w miejscowości Ołobok.

Drehschranke – obrotowa zapora przeciwpancerna stosowana była w niemieckiej fortyfikacji od połowy lat trzydziestych zeszłego wieku. Jeden z typów prezentuje zdjęcie 01. Zadaniem zapory drogowej było zatrzymanie marszu pancernych oddziałów nieprzyjaciela w odpowiednim miejscu, tak aby załoga działa przeciwpancernego, z wcześniej wyznaczonego stanowiska polowego, mogła skutecznie zwalczać pojazdy nieprzyjaciela. Konstrukcja obrotowej bariery przeciwpancernej pozwalała na zatrzymanie wozu pancernego lub średniego czołgu o wadze do 18 ton. Zadanie to ułatwiała stalowa lina, znajdująca się w obrotowym ramieniu zapory. Była skuteczna w przypadku pojazdów pancernych, będących na uzbrojeniu do 1940 roku, które chciałyby sforsować zaporę z  kierunku wschodniego.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Drehschranke – obrotowa zapora przeciwpancerna

Warszawa, 25.02.2018 r.

Sześciostrzelnicowa kopuła bojowa – wentylacja

Platforma kopuły 20P7 w schronie WH 201 Regelbau R 114 w Dillingen – Pachten (http://www.bunker20.de/)

W szybie kopuły 35P8 został umieszczony filtrowentylator typu HES 0,6. Tłoczył w ciągu minuty 0,6 m3 oczyszczonego powietrza do przestrzeni bojowej. Powietrze dostarczały dwie chronione pancerzami czerpnie powietrza, umieszczone na elewacji schronu. Zanieczyszczone gazami prochowymi powietrze wypływało na zewnątrz kopuły poprzez nieuszczelnione strzelnice, z których prowadzono ogień. Utrzymujące się nadciśnienie zapewniało warunek gazoszczelności pomieszczenia. Na rysunku zaznaczono strzałkami obieg powietrza w schronie.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Sześciostrzelnicowa kopuła bojowa – wentylacja

Warszawa, 17.02.2018 r.

Panzerturm 20P7 – oświetlenie wnętrza

Części składowe – oprawka żarówki do oświetlenia wnętrza kopuły 20P7.

Główne oświetlenie kopuły umieszczono wokół pierścienia prowadzącego peryskop Pz.Rbl.F. 5a  do obserwacji okrężnej (więcej >>). Żarówka z mocowaniem bagnetowym była osadzona w oprawce (Fot. 02). Korpus prawki, składający się z dwóch części, wykonano z tłoczonej blachy stalowej. Żarówka była w pełni chroniona metalową obudową. Zasilana była napięciem stałym 22V/24V. Strumień światła oświetlał przestrzeń poprzez czworokątne wycięcie w obudowie (obejmowało 1/2 obwodu).

Serdecznie zapraszam
Więcej informacji: Panzerturm 20P7 – oświetlenie wnętrza

Warszawa, 10.02.2018 r.

Sześciostrzelnicowa kopuła bojowa – reflektor forteczny

Jednym z ważniejszych problemów w okresie międzywojennym było zapewnienie skutecznego oświetlenia pola walki. Polskie schrony fortyfikacji stałej, budowane w 1939 roku, zostały standardowo wyposażone w wyrzutnie ładunków oświetlających. Zazwyczaj znajdowały się z boku stanowiska ckm [01], chronionego pancerzem pionowym. Rozpoczęto prace nad konstrukcją reflektora fortecznego. Miał być mocowany w niszy o charakterystycznym kształcie, na zewnętrznej ścianie schronu. Takie nisze otrzymały schrony wznoszone w 1939 roku. We Francji przyjęto na uzbrojenie reflektor ze zdalnym sterowaniem. Delikatne urządzenie z lustrem chroniono staliwnym pancerzem, ustawionym na wsporniku przy zewnętrznej ścianie schronu [02]. Niemiecka firma Siemens – Schucknert opracowała ciekawą konstrukcję reflektora. Jego przeznaczeniem było oświetlenie pola walki w nocy. Miał ułatwić obserwację i powadzenie ostrzału obsadom granatników maszynowych M19 i  obsadom stanowisk broni maszynowych w kopułach.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Sześciostrzelnicowa kopuła bojowa – reflektor forteczny

Warszawa, 03.02.2018 r.

Sześciostrzelnicowa kopuła bojowa – MG-Panzerturm mit 6 Scharten

Fot. 01. Sześciostrzelnicowa kopuła 35P8, osadzona w stropie schronu R 112b (Fot. Ondřej Filip, Saint Malo, Francja).

Konstrukcja kopuły bojowej 20P7 na broń maszynową dla dwóch stanowisk ciężkich karabinów maszynowych na podstawach fortecznych została opracowana przez Wydział Uzbrojenia (niem. Waffenamt). Przeznaczona była dla  obiektów fortecznych, które zgodnie z założeniami taktycznymi miały prowadzić obronę okrężną. Były to duże samodzielne schrony B-Werke, jaki i mniejsze np. później zaprojektowane obiekty z serii „100” o odporności Bneu. 25 cm pancerz, wykonany z wysokojakościowego staliwa, miał chronić dwa stanowiska ciężkich karabinów maszynowych na podstawach fortecznych i stanowisko obserwatora. Kopuła otrzymała sześć gazoszczelnych strzelnic, równomiernie rozłożonych na obwodzie części cylindrycznej. Sektor ostrzału każdej z nich wynosił 630 w płaszczyźnie poziomej. Zgodnie z założeniami taktycznymi z 1936 roku, jedno ze stanowisk bojowych MG 34 prowadziło obronę przedpola a drugie obronę zapola i wejścia do obiektu. Obsady obu karabinów maszynowych podlegały rozkazom dowódcy kopuły bojowej.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Sześciostrzelnicowa kopuła bojowa – MG-Panzerturm mit 6 Scharten

Warszawa, 30.01.2018 r.

Sześciostrzelnicowa kopuła bojowa – stanowisko MG 34

Widok stanowiska bojowego w sześciostrzelnicowej kopule (Fot. Thierry Caland).

Karabin maszynowy MG34 z celownikiem optycznym Pz.Z.F.1 mocowany był na nowoopracowanej podstawie fortecznej wz. 34. Konstrukcja podstawy fortecznej dla broni maszynowej w sześciostrzelnicowej kopule musiała zapewnić celne prowadzenie ognia, szybką zmianę strzelnic oraz gazoszczelność przestrzeni bojowej. Konstruktorzy poświęcili szczególną uwagę na zastosowanie rozwiązania ułatwiających obsługę podstawy fortecznej. Prowadzenie ognia odbywało się w trudnych warunkach przy niezbyt silnym oświetleniu przestrzeni bojowej lub szczególnych przypadkach w maskach gazowych.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Sześciostrzelnicowa kopuła bojowa – stanowisko MG 34

Warszawa, 20.01.2018 r.

Sześciostrzelnicowa kopuła bojowa – stanowisko dowodzenia

Fot. 01. Sześciostrzelnicowa kopuła 20P7 (starego typu) z 6 peryskopami Pz.B.W.F.3 do obserwacji bliskiej.

Dowódca 6-strzelnicowej kopuły bojowej miał do dyspozycji peryskop firmy Karl Zeiss Jena o oznaczeniu Pz.Rbl.F. 5a (niem. Panzer Rundblick Fernrohr). Peryskop służył do prowadzenia obserwacji okrężnej, określania położenia wybranych celów i  kierowania ogniem obu stanowisk broni maszynowej. Głowica peryskopu posiadała ruchome lustro, co umożliwiało prowadzenie obserwacji w płaszczyźnie pionowej z ustawieniami zakresie od +150 do – 150. Pole widzenia wynosiło 140 przy pięciokrotnym powiększeniu. Peryskop Pz.Rbl.F.5a był podstawowym wyposażeniem optycznym pomieszczenia bojowego.
Peryskop umieszczono w otworze w pionowej osi kopuły. Zamocowano go do obrotowej kolumny (Fot. 03), osadzonej w platformie. Dowódca kopuły prowadził obserwację w pozycji stojącej. Poniżej peryskopu, w zasięgu ręki dowódcy, znajdował się telefon typu R (niem. Festungsfernsprecher R). Manewrowanie peryskopem ułatwiała przeciwwaga, umieszczona w kolumnie.

Serdecznie zapraszam

Więcej informacji w opracowaniu: Sześciostrzelnicowa kopuła bojowa – stanowisko dowodzenia

Warszawa, 07.01.2018 r

Wszystkie zwiastuny wcześniejszych wpisów i opracowań z 2018 roku zostały zarchiwizowane odpowiednio w zakładkach :

– Archiwum 2017
– Archiwum 2016.