Opracował:
Franz Aufmann
![](https://hauba.pl/wp-content/uploads/2023/01/ZQmaQO5K_o.jpg)
![](https://hauba.pl/wp-content/uploads/2023/01/gUurjCWZ_o-445x900.jpg)
Rozbudowa pozycji obronnej na Górnym Śląsku w roku 1938/39, zgodnie z decyzją szefa Sztabu Głównego generała bryg. Wacława Stachiewicza, planowana była w oparciu o uzyskany kredyt w wysokości 300.000 złotych. W ramach przeznaczonych środków miały być wznoszone schrony pozorne.
Wyeksponowane fragmenty schronów pozornych posiadały rozwiązania stosowane w schronach bojowych, charakterystyczne dla danej linii obrony. Długa ściana tylna z dwoma wejściami oraz obszerny nasyp ziemny miał pozorować istnienie „dużego” schronu bojowego. Zadaniem schronów pozornych było utrudnienie rozpoznania rzeczywistych możliwości obronnych danego odcinka oraz rozproszenie sił i ognia artyleryjskiego w przypadku ataku. Schrony pozorne były już wcześniej sporadycznie stosowane w polskiej fortyfikacji okresu międzywojennego. W wyjątkowo dobrym stanie zachowały się dwa obiekty w rejonie Kamienia, wzniesione w 1936 roku na południowy zachód od tej miejscowości.
Zgodnie z decyzją szefa Sztabu Głównego, za podstawowy typ obiektu należało przyjąć schron pozorny – nieuzbrojony. Tylko na odcinkach szczególnie ważnych, a uznanych za niedostatecznie bronione, dopuszczano budowę schronów pozornych – uzbrojonych. Swoim ogniem miały wypełniać martwe pola w istniejącym już planie ogni lub w przypadkach uzasadnionych wspierać sąsiednie schrony bojowe. Rozwojowa koncepcja schronu pozornego – uzbrojonego została opracowana dla pozycji obronnej w pasie działania Armii „Baranowicze”. Fortyfikatorzy generała bryg. Tadeusza Piskora rozpatrywali możliwość budowy nowoczesnego schronu pozornego dla dwóch ciężkich karabinów maszynowych i osadzoną w stropie kopułą zastępczą. Zgodnie z pierwotnym projektem do jej wykonania zastosowano handlowych blach o grubości 30 mm ze stali węglowej A45 lub A 60. Badania balistyczne przeprowadzone [01] w Modlinie na początku 1938 roku potwierdziły skuteczna ochronę przed ostrzałem z broni maszynowej i eksplozjami szrapneli. Kosztowała, według ówczesnych szacunków 2 500 złotych za sztukę przy zamówieniu 80 sztuk. Żelbetonowa ściana czołowa, narażona na bezpośredni ostrzał posiadała grubość 75 cm a tylna i dwie boczne ze strzelnicami po 50 cm każda.
W decyzji szefa Sztabu Głównego dla umocnień na Górnym Śląsku pojawiło się jednak zastrzeżenie. Schrony pozorne – uzbrojone, wznoszone na Górnym Śląsku nie mogły mieć osadzonych w stropie kopuł pancernych. Dlatego też, dla utrudnienia poprawnego rozpoznania możliwości ogniowych obiektów przez nieprzyjaciela, część schronów pozornych – uzbrojonych otrzymała betonowe atrapy kopuł.
Ściany o żelbetonowej konstrukcji schronów pozornych – uzbrojonych, chroniących izbę bojową, otrzymują zróżnicowaną grubość w zależności od stopnia narażenia na bezpośredni ostrzał. Natomiast ściany narażone na bezpośredni ostrzał izby bojowej w polskim schronie pozornym – uzbrojonym otrzymują grubość od 60 do 100 cm. Tylna ściana schronu, utrzymująca ziemny nasyp, pozorująca wielkość obiektu, posiadała grubość około 30 cm.
![](https://hauba.pl/wp-content/uploads/2020/03/Hauba-Nowogród-01-900x517.jpg)
Należałoby zwrócić szczególną uwagę na podane grubości żelbetonowych ścian polskich schronów pozornych. Ciekawostką może być fakt, że trzon niemieckich pozycji obronnych z lat trzydziestych zeszłego wieku stanowią schrony bojowe o klasie odporności C i B1. Konstrukcje schronów, posiadają żelbetonowe ściany zewnętrze o grubości o grubości 60 cm dla klasy odporności C i 100 cm dla klasy odporności B1. Zgodnie z niemieckimi wytycznymi, tylko na strategicznie ważnych kierunkach mogły być wznoszone pojedyncze obiekty forteczne do obrony okrężnej (niem. B-Werk) o grubości ścian zewnętrznych (klasa odporności na ostrzał B) wynoszących 150 cm. Takich samodzielnych obiektów na około 270 kilometrach Pozycji Pomorskiej wybudowano zaledwie osiem, jeżeli nie uwzględni się schronów wchodzących w skład grup warownych.
Temat schronów pozornych będzie nadal kontynuowany. W dwóch kolejnych opracowaniach, które są aktualnie przygotowywane, zostaną zaprezentowane schrony pozorne umocnień Nowogrodu nad Narwią i na Górnym Śląsku.
[01] – Ćwiczenia doświadczalne – ostrzał obiektów i elementów pancernych. Część I