Pancerz „ramkowy” – zamknięcie strzelnicy broni ręcznej – Gewehrschartenverschluss

Opracował: Franz Aufmann
Fot. 01. Strzelnica obrony wejścia w niemieckim schronie biernym z lat 1928-30.

Rozwiązanie konstrukcyjne, zastosowane w zamknięciu otworów wentylacyjnych oraz strzelnicy broni ręcznej do bezpośredniej obrony wejścia, zalicza się do najstarszych i najdłużej stosowanym w okresie międzywojennym w niemieckiej fortyfikacji stałej. Pancerz popularnie nazywany jest „ramkowym”.  Najstarsze zachowane egzemplarze pancerza strzelnicy broni ręcznej do bezpośredniej obrony wejścia, a znane autorowi niniejszego opracowania, zachowały się w schronach biernych, wznoszonych od 1928 roku na terenie Prus Wschodnich. Znamienną cechą rozwiązania było zastosowanie stalowej płyty z otworem strzelnicy zamykanym zasuwą, której prowadzenie oraz ograniczenie ruchu zapewniała ramka, utworzona z płaskowników. Płaskowniki ramki wraz z rozpostartą pomiędzy nimi a płytą filcową uszczelką, mocowano za pomocą śrub do stalowej płyty. Uszczelka posiadała wycięcie w miejscu strzelnicy lub otworu wentylacyjnego. Efekt uszczelnienia zamknięcia uzyskiwano przez docisk zasuwy do płyty z uszczelką za pomocą pokrętła. Pokrętła umiejscowiono w obu prowadnicach w osi otworu. W narożach pyty, za pomocą dwóch śrub mocowano kotwy.

 

Fot. 02. Zdekompletowany pancerz „ramkowy” z lat 1928-30. Zamknięcie strzelnicy obrony wejścia dla broni ręcznej. Pancerz pozbawiono części nakrętek mocujących płaskowniki ramki oraz dwóch śrub dociskowych, blokujących zasuwę w położeniu zamknięte.

 

Fot. 03. Zdekompletowany pancerz „ramkowy” z lat 1928-30. -1. płaskownik ramki ograniczający ruch zasuwy do pozycji „otwarte” i „zamknięte, -2. górna prowadnica, -3. płaskownik ramki – podstawa prowadnicy, -4. filcowa uszczelka.

Konstrukcja zamknięcia strzelnicy

W przypadku zamknięcia strzelnicy obrony wejścia dla broni ręcznej zastawano płytę, ze stali konstrukcyjnej o wymiarach 58 x 48 x 2,0 cm. Wycięto w niej otwór strzelnicy o kształcie czworokąta 12 x 8 cm. Strzelnicę zamykano zasuwą, wykonaną z walcowanej blachy o grubości 2,0 cm.  Jej przesuwanie ułatwiał chwyt, początkowo w postaci prostego stalowego pręta o średnicy 2,0 cm i długości 8,5 cm a w późniejszym okresie o kształcie odwróconej litery „U”. Opory przesuwu obniżały dwie stalowe kulki łożyskowe, na których posadowiono zasuwę. Umieszczono je w czworokątnych gniazdach w dolnej części zasuwy. Ruch zasuwy ograniczała ramka, wykonana z płaskowników. Płaskowniki zamocowane pionowo (Fot. 03. -1) ograniczały ruch zasuwy do dwóch skrajnych położeń: „otwarte” i „zamknięte”. Dłuższe, poziome płaskowniki (Fot. 03. -2) tworzyły prowadnice zasuwy. Każda prowadnica składała się z dwóch płaskowników, węższego znajdującego się bliżej płyty (Fot. 03. -3), tworzącego podstawę prowadnicy [01] i szerszego od zewnątrz.  W każdym szerszym płaskowniku prowadnicy wykonano gwintowany otwór na śrubę dociskową, który znajdował się w pionowej osi strzelnicy. Przy pomocy tych śrub zasuwa dociskana była do filcowej uszczelki (Fot. 03. -4), rozpostartej pomiędzy płaskownikami ramki a płytą strzelnicy. Zgodnie z przeprowadzonymi przez konstruktorów Urzędu Uzbrojenia (niem. Waffen Amt) próbami, nasączona olejem uszczelka miała zapewnić wymaganą gazoszczelność zamknięcia. Śruby dociskowe zasuwy posiadały cylindryczny chwyt o powierzchni radełkowanej – przeciwpoślizgowej. Części ramki mocowano do stalowej płyty za pomocą śrub o średnicy zewnętrznej 2,0 cm. Nakrętki dociskały bezpośrednio elementy ramki do płyty. Pancerz zamknięcia strzelnicy broni ręcznej do obrony wejścia był symetryczny względem poziomej osi symetrii. W osadzonych pancerzach otwór strzelnicy znajdował się zarówno po lewej i prawej stronie stalowej płyty.

 

Fot. 04. Pancerz zamknięcia strzelnicy broni ręcznej do obrony wejścia był symetryczny względem poziomej osi symetrii. W osadzonych pancerzach otwór strzelnicy znajdował się zarówno po lewej i prawej stronie stalowej płyty.

 

Fot. 05. Skrajną parę śrub każdej prowadnicy wykorzystano również do mocowania kotw, wykonanych z płaskowników z rozciętym i wygiętym w przeciwne strony zakończeniem.

 

Fot. 06. Jeden z pancerzy ramkowych w schronie z 1935 roku na Pozycji Pomorskiej. Na uwagę zasługuje chwyt zasuwy (Fot. hege22).

 


[01] – W pancerzach „ramkowych”, osadzonych w schronach biernych Pozycji Szczycieńskiej (niem. Ortelsburger Waldstellung), podstawa prowadnicy wykonana została z dwóch płaskowników. W zachowanej pierwotnej dokumentacji zamknięcia strzelnicy, prowadnica zasuwy miała być monolityczna, wykonana przez frezowanie z jednego odcinka płaskownika.