Strzelanie do kopuł pancernych. Porównawcze strzelania z ciężkich moździerzy 220 mm wz. 32 i 310 mm projektu I.T.U. w lipcu 1939 roku w Modlinie, Część I

Posted on Franz AufmannPosted in Fortyfikacje polskie
Opracował: Franz Aufmann

Fort_VI_-_Czeczotki_735597_Fotopolska-Eu
Fot. 01. Archiwalne zdjęcie stanowiska balistycznego w forcie VI Czeczotki Twierdzy Modlin. [01]
Niniejsze opracowanie powstało tylko dzięki przypadkowemu odnalezieniu w Internecie archiwalnego zdjęcia. Na stronie internetowej http://fotopolska.eu/ znalazłem zdjęcie bez opisu (http://fotopolska.eu//foto/735/735597.jpg).  Zdjęcie prezentuje stanowisko balistyczne do oceny skuteczności działania pocisków pancernych na forcie VI Czeczotki Twierdzy Modlin. Po prawej stronie znajduje się żelbetowa ściana o zróżnicowanej grubości, wykonana specjalnie do testu. Po prawej stronie widoczne są cztery kopuły (na zdjęciu koła) osadzone w żelbetowej cokole.

Fort_VI_-_Czeczotki_735597_Fotopolska-Eu 1
Fot. 02. Kadr zdjęcia 01. Zdjęcie prezentuje stanowisko balistyczne do oceny skuteczności działania pocisków przeciwpancernych na forcie VI Czeczotki Twierdzy Modlin. Po lewej stronie znajduje się żelbetowa ściana o zróżnicowanej grubości, wykonana specjalnie do testu. Po prawej stronie widoczne są cztery kopuły (na zdjęciu koła) osadzone w żelbetowej cokole.

 

Schemat Fort VI Czeczotki1
Rys. 01. Wyniki badań balistycznych -A. Strzał nr 7 do kopuły bojowej ckm Z.O.. Pocisk przeciwpancerny ostry ze zwłoką. Zupełna fragmentacja pocisku wewnątrz kopuły. -B. Strzał nr 8 do kopuły Huty Trzyniec. Pocisk przeciwpancerny ostry ze zwłoką. Zupełna fragmentacja pocisku na zewnątrz kopuły. -C. Strzał nr 9 do kopuły bojowej ckm W.I. Pocisk przeciwpancerny ostry bez zwłoki. Zupełna fragmentacja pocisku na zewnątrz kopuły. – D. Strzał nr 10 do kopuły Huty Trzyniec. Pocisk przeciwpancerny ostry bez zwłoki. Zupełna fragmentacja pocisku na zewnątrz kopuły.

Porównawcze strzelania z ciężkich z ciężkich moździerzy 220 mm wz. 32 i 310 mm projektu I.T.U. przeprowadzono w  Modlinie na forcie VI Czeczotki  6 lipca 1939 roku. Celem przeprowadzonych badań balistycznych było określenie skuteczności działania pocisków wystrzelonych z ciężkich moździerzy obu typów na stropy żelbetowe i kopuły pancerne. Skutek działania uzależniono od:

– cech balistycznych moździerzy,
– zastosowanej amunicji,
– danych wytrzymałościowych stropów i kopuł.

Strzelanie przeprowadzono w jednakowych warunkach z obu moździerzy umieszczonych na specjalnych podstawach stałych. Odległość do celu określono na 114 metrów. Dla obu moździerzy zastosowano zmniejszony ładunek miotający, taki aby pociski uderzały w cel z prędkością i kątem odpowiadającym 2/3 pola ostrzału w głąb. Prędkość pocisków były mierzone po każdym strzale ślepym. Kąt upadku miał wynosić około 70 stopni. Prędkość uderzenia pocisku w cel wynosiła 333 m/sek dla pocisków kalibru 220 mm i 347 m/sek dla kalibru 310 mm.  Zastosowano pociski – granaty pancerne ślepe i ostre z jednakowymi zapalnikami dennymi P.V.Z.68 ze zwłoką około 0,15 sek. W przypadku kalibru 220 mm ciężar pocisku ostrego wynosił 128 kg przy ciężarze ładunku trotylu 9 kg. Pocisk ostry kalibru 310 mm posiadał wagę 400 kg a ładunek trotylu 32 kg.
Celowanie do celu z moździerzy ustawionych na stałych podstawach przeprowadzono przez przewód lufy tak, aby punkty trafień leżały w osi kopuł.
Strzelanie prowadzono do czterech kopuł osadzonych w żelbetowym cokole. Pochylenie cokołu miało zapewnić odpowiedni kąt uderzenia pocisku, odpowiadający 2/3 zasięgu moździerzy. Badaniom balistycznym poddano cztery kopuły pancerne:

– jedną kopułę obserwacyjną z 1939 roku wykonaną w Hucie Trzyniec o grubości pancerza 190 mm,
– dwie kopuły bojowe na ckm z 1937 roku wykonane przez Zakłady Ostrowieckie o grubości pancerza 150 mm,
– jedną kopułę bojową na ckm z 1938 roku wykonaną przez Wspólnotę Interesów o grubości pancerza 161 mm.

Dla wybranych do prób balistycznych pancerzy wykonano stosowne badania właściwości mechanicznych przewidziane  przy odbiorze technicznym.  W statycznej próbie na rozciąganie najlepiej wypadła kopuła bojowa na ckm W.I., której wytrzymałość na rozciąganie określono na 74,7 kg/mm2. Najniższą wytrzymałość na rozciąganie wykazała próbka pancerza staliwnego wyprodukowanego przez Hutę Trzyniec. Wynosiła ona 53 kg/mm2. Obie próbki pancerzy Zakładów Ostrowieckich posiadały wytrzymałość na rozerwanie rzędu 63 kg/mm2. Właściwości plastyczne określane w próbie rozciągania charakteryzuje wydłużenie względne. Dla pancerza Huty Trzyniec wydłużenie względne badanej próbki wynosiło A5=25%, dla próbki W.I. 15,5% a dla próbki Z.O. 13,5%. Wyniki próby udarnościowej dla próbki W.I. i Huty Trzyniec były porównywalne i wynosiły U=9 a dla Z.O udarność osiągnęła wartość U= 7.

Wyniki badań balistycznych.

Wyniki badań balistycznych prezentuje rysunek 01. Tylko w przypadku kopuły bojowej na ckm produkcji Zakładów Ostrowieckich osiągnięto przebicie pancerza i całkowitą fragmentację pocisku wewnątrz kopuły. Nie oznacza, że w pozostałych trzech przypadkach zaistniała możliwość przeżycia obsady kopuły. Wszystkie polskie pancerze produkowane w okresie międzywojennym nie były wyposażone w wewnętrzny pancerz chroniący przed odpryskami powstającymi podczas uderzenia konwencjonalnego pocisku przeciwpancernego w strefie narażonej na ostrzał. W większości typów kopuł wewnętrzny pancerz umieszczano jedynie pod sklepieniem.

[01] Zdjęcie bez opisu pochodzi ze strony internetowej: http://fotopolska.eu/ Link do zdjęcia: http://fotopolska.eu//foto/735/735597.jpg