Drewniane płyty i kopuły pancerne

Posted on Posted in Fortyfikacje niemieckie, Fortyfikacje polskie
Opra­co­wał: Franz Auf­mann
Fot. 01. „Sęp” – jeden z dwóch schro­nów wy­bu­do­wa­nych w 1939 roku na Pół­wy­spie Hel­skim, który miał otrzy­mać dwie ko­pu­ły: pierw­szą na cięż­ki ka­ra­bin ma­szy­no­wy a drugą na ar­ma­tę prze­ciw-pan­cer­ną na pod­sta­wie for­tecz­nej (Fot. Piotr Ru­ba­nik).
Fot. 02. Szyb tech­no­lo­gicz­ny o śred­ni­cy 3,0 merów dla ko­pu­ły z ar­ma­tą prze­ciw­pan­cer­ną w stro­pie schro­nu „Sęp” (Fot. he­ge­22).
Fot. 03. Drew­nia­na ma­kie­ta płyty ze strzel­ni­cą z za­mo­co­wa­nym uni­wer­sal­nym wspor­nik do mo­co­wa­nia ka­ra­bi­nów ma­szy­no­wych róż­nych typów (źró­dło: NARA), po­moc­na przy szko­le­niu na po­li­go­nach nie­miec­kich od­dzia­łów do obro­ny po­zy­cji z udzia­łem obiek­tów for­ty­fi­ka­cji sta­łej.

Dwa pol­skie schro­ny o kryp­to­ni­mach Sęp i Sa­ba­ła, wy­bu­do­wa­ne w 1939 roku na Pół­wy­spie Hel­skim, miały otrzy­mać po jed­nej ko­pu­le na cięż­ki ka­ra­bin ma­szy­no­wy i po jed­nej ko­pu­le uzbro­jo­nej w ar­ma­tę prze­ciw­pan­cer­ną.
Nie­zbęd­ne prace zwią­za­ne z opra­co­wa­niem kon­struk­cji ko­pu­ły i for­tecz­nej ar­ma­ty prze­ciw­pan­cer­nej wy­ko­na­ło Sto­wa­rzy­sze­nie Me­cha­ni­ków Pol­ski z Ame­ry­ki w za­kła­dzie w Prusz­ko­wie pod War­sza­wą. Prze­wi­dy­wa­no do tego celu ad­ap­to­wać 37 mm ar­ma­tę prze­ciw­pan­cer­ną wz. 36., pro­du­ko­wa­ną na li­cen­cji szwedz­kiej firmy Bo­fors od lipca 1936 roku w za­kła­dzie w Prusz­ko­wie. Opra­co­wa­no for­tecz­ną pod­sta­wę ar­ma­ty do mo­co­wa­nia w ko­pu­le oraz kon­struk­cję jarz­ma ku­li­ste­go, po­zwa­la­ją­ce­go na  osa­dze­nia lufy ar­ma­ty w ścia­nie bocz­nej pan­ce­rza. Wy­ko­na­no drew­nia­ny model ko­pu­ły o śred­ni­cy we­wnętrz­nej 160 cm w za­kre­sie nie­zbęd­nym do spraw­dze­nia moż­li­wo­ści ob­słu­gi ar­ma­ty prze­ciw­pan­cer­nej w jej skraj­nych usta­wie­niach. Po­dob­ne do­świad­cze­nia prze­pro­wa­dza­no rów­nież z drew­nia­ny­mi mo­de­la­mi izb bo­jo­wych dla cięż­kie­go ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go na pod­sta­wie for­tecz­nej. Tak jak w przy­pad­ku ar­ma­ty pan­cer­nej wąt­pli­wo­ści do­ty­czy­ły moż­li­wo­ści ob­słu­gi ckm w skraj­nych po­ło­że­niach. Sy­tu­ację kom­pli­ko­wa­ło nie­jed­no­li­te uzbro­je­nie  schro­nów bo­jo­wych. Prze­wi­dzia­nym cięż­kim ka­ra­bi­nem ma­szy­no­wym dla pol­skich for­ty­fi­ka­cji na Wscho­dzie był Maxim wz. 08 a w za­chod­niej Pol­sce ckm wz. 30. W przy­pad­ku ckm wz. 30 ta­śmo­wy zaj­mo­wał miej­sce po lewej stro­nie, a dla Ma­xi­ma po pra­wej stro­nie.  Ta z po­zo­ru drob­na róż­ni­ca kom­pli­ko­wa­ła for­ty­fi­ka­to­rom opty­ma­li­za­cję po­miesz­czeń bo­jo­wych.
W stycz­niu 1938 roku wy­ko­na­no próby do­świad­czal­ne z przy­go­to­wa­nym drew­nia­nym mo­de­lem ko­pu­ły na ar­ma­tę prze­ciw­pan­cer­ną w Cen­trum Wy­szko­le­nia Pie­cho­ty w Rem­ber­to­wie pod War­sza­wą. Prze­pro­wa­dzo­no do­świad­czal­ne strze­la­nie. Z od­da­nych 14 strza­łów tylko jeden po­cisk osią­gnął cel. Ko­mi­sja Do­świad­czal­na CWP pod kie­row­nic­twem ppłk. dypl. Alek­san­dra Dmy­tra­ka zwró­ci­ła uwagę, że pod­sta­wa for­tecz­na ar­ma­ty wy­ma­ga­ła usztyw­nie­nia a prze­kon­stru­owa­niu osło­na ce­low­ni­cze­go z urzą­dze­niem do od­pro­wa­dze­nia łusek. Zda­niem ko­mi­sji unie­moż­li­wia­ła czysz­cze­nie lufy z wnę­trza ko­pu­ły. Drew­nia­ny model ko­pu­ły po­zwo­lił na do­świad­czal­ne okre­śle­nie moż­li­wo­ści ob­słu­gi ar­ma­ty przy ob­ro­cie pod­sta­wy for­tecz­nej od – 22,5° do +22,5° w płasz­czyź­nie po­zio­mej przy ocze­ki­wa­nym sek­to­rze ognia w za­kre­sie 50°-60° i kącie pod­nie­sie­nia od -5 do +15 stop­ni przy wy­ma­ga­nym od -10° do +20°.