Opracował:
Tomasz Zamysłowski
Franz Aufmann
W większości przypadkach w schronach bojowych, wzniesionych w okresie międzywojennym, nie zachowały się elementy pancerne, których zadaniem była osłona stanowiska obrony wejścia i zapola. Zalecano osłonę stanowiska bojowego standardową płytą ze strzelnicą typu 48P8 (Zamknięcie strzelnicy broni ręcznej 48P8 – Gewehrschartenverschluss) [01] ale również wykorzystywano płyty stalowe z dużą czworokątną strzelnicą i szczeliną obserwacyjną. Często pozostał po nich czytelny odcisk w ścianie oraz kotwy mocujące. Prace inwentaryzacyjne w terenie utrudniało stosowanie w tym samym okresie dwóch typów płyt o tej samej długości i szerokości. Pierwszą z nich była wycofana z produkcji płyta starszego typu o oznaczeniu OB 3294 [02], której zapasy magazynowe wykorzystywano na terenie Prus Wschodnich od 1935 roku. Druga to nowo opracowana płyta stalowa typu 403 P9 [03]. Podstawowym kryterium rozróżnialności obu płyt ze względu na zastosowanie była ich odporność na przebicie. Płyta starszego typu posiadała grubość 20 mm a nowego typu 25 mm. Podczas badań terenowych można było posługiwać się rysunkiem płyty OB 3294, wykonanym na podstawie pomiarów oraz uproszczonym rysunkiem płyty 403 P9 z katalogu konstrukcji typowych Panzer- Atlas Nr.1.
(Powiększone zdjęcia można oglądać poprzez otworzenie ich w nowym oknie)
W zdecydowanej większości przypadków płyty nie zachowały się. Rozróżnialność odcisków płyt nie ułatwiał fakt, że płyta starszego typu posiadała dwa rzędy otworów, po 7 w każdym, na kotwy mocujące ją do żelbetonowej ściany. Nowo opracowana płyta typu 403 P9 również otrzymała dwa rzędy otworów na kotwy, ale po 4 w każdym. W praktyce zachowały się odciski płyty starszego typu OB 3294 zamocowane przy pomocy czterech (co druga), pięciu (po dwie skrajne i trzy w zakresie światła otworu strzelnicy w żelbetonowej ścianie) lub 7 kotw w rzędzie. Tylko w szczególnych przypadkach, przy świetnie zachowanym odcisku płyty można było określić jej typ.
(Powiększone zdjęcia można oglądać poprzez otworzenie ich w nowym oknie)
Problemem, który pojawiał w części przypadków przy czytelnym mocowaniu płyty przez 4 kotwy w rzędzie była zauważalna niewspółosiowość otworu strzelnicy w stalowej płycie i żelbetonowej ścianie zgodnie z wymiarami podanymi w Panzer- Atlas Nr. 1. Wyjaśnienia tego zagadnienia było możliwe tylko poprzez wykonanie pomiarów płyty 403 P9. Wytypowany został egzemplarz płyty wmurowanej w ścinę obiektu WH 337 (B-Kleinstwerk), który znajduje się w miejscowości Rentrisch (w pobliżu Stankt Ingbert – Niemcy). Pomiary płyty wykonał Martin Eric i Patrice Wijnands z Niemiec. Nastąpiły jednak problemy z jednoznacznym określeniem grubości płyty. W sierpniu 2022 udostępnione zostały wyniki pomiarów.
Zaistniały problem z niewspółosiowością otworu strzelnicy w w stalowej płycie i żelbetonowej ścianie schronu wyjaśniają pomiary płyty 403 P9, przeprowadzone przez Tomasza Zamysłowskiego. Pomiary bardzo skorodowanej płyty zostały wykonane po częściowym jej odsłonięciu. Została usunięta warstwa ziemi i żelbetonowego gruzu. Przeprowadzone pomiary zarówno w Niemczech jaki i w Polsce wykazały, że położenie otworu strzelnicy na rysunku w Panzer- Atlas jest błędnie podane. W rzeczywistości zarys strzelnicy oddalony jest od bocznej, krótszej krawędzi płyty o 45 cm a nie o 40 cm, jak to określono w katalogu.
Przypisy:
[01] – Zamknięcie strzelnicy broni ręcznej 48P8 – Gewehrschartenverschluss.
[02] – Stahl-Schartenplatte 2 cm stark – 2 cm płyta stalowa ze strzelnicą (1932).
[03] – Płyta stalowa 403P9 ze strzelnicą – Stahl- Schartenplatte 403P9.
[04] – Zdjęcie z opracowania „Przykłady zastosowania płyty OB 3294 w schronach budowanych w 1938 roku w Rejonie Umocnionym Giżycko”.
Podziękowania dla Partice Wijnands i Martin Eric
za przeprowadzenie pomiarów stalowej płyty
z 403 P9 w WH 337 (B-Kleinstwerk).