Obiekty poligonowe – schrony z wciągarkami z ręcznym napędem (Truppenübungsplatz Mitte)

Posted on Franz AufmannPosted in Fortyfikacje niemieckie

Opracował:
Franz Aufmann

Fot. 01. Schron B5 do obsługi celów z napędem ręcznym na terenie byłego poligonu „Mitte”.

 

Budowę poligonu (Truppenübungsplatz Mitte) położonego na północ od Radomia rozpoczęto po 15 września 1940 roku [01]. Wzniesiono niezbędną infrastrukturę mającą zapewnić wymagany program szkolenia strzeleckiego dla oddziałów Wehrmachtu. Schrony do obsługi terenu z celami strzeleckimi znajdują się obecnie na terenie lasu, położonego pomiędzy miejscowościami Czarny Ług, Brody i Wolska Dąbrowa. Wybudowano łącznie jedenaście schronów. Główny z nich wyposażono w zestaw wciągarek o napędzie mechanicznym do przemieszczania celów. Pozostałe obiekty, o znacznie mniejszej kubaturze, przeznaczono tylko i wyłącznie dla wyciągarek z napędem ręcznym do obsługi celów. Obsługa celów polegała na ich podnoszeniu (cel widoczny) lub opuszczaniu (cel ukryty). Przybliżoną lokalizację obiektów prezentuje mapa 1.

 

Mapa nr 1. Lokalizacja obiektów do obsługi celów na terenie poligonu w trójkącie miejscowości Czarny Ług, Brody i Wolska Dąbrowa (w kierunku wschodnim od Kruszyny). Położenie obiektów zostało zorientowane względem północy. Oznaczenie schronu umieszczono przy ścianie z wejściem. B8 – Artyleryjski schron obserwacyjny z mechanicznym napędem tarczociągu [03]. Obiekty B1- B7 oraz B10 i B11 z wejściem położonym w krótszej ścianie. Obiekty B8 i B9 z wejściem położonym w dłuższej ścianie.
Rys. 01. Schron do obsługi celów z napędem ręcznym na terenie poligonu. A. Konfiguracja izb schronu B9 z wejściem w dłuższej ścianie, B. Konfiguracja pomieszczeń schronu B7 z wejściem w krótszej ścianie. 1. Wejście do schronu, 2. Przedsionek, 3. Pomieszczenie z ręcznymi wciągarkami, 4. Stalowa rurka prowadząca cięgno, 5. Nisza na złącze telefonicznej sieci polowej, 6. Schodnia.

 

Schrony do obsługi celów z napędem ręcznym, na byłym poligonie „Mitte”, składają się z dwóch izb. Pomieszczenie z wciągarkami poprzedzał przedsionek. Wejście do schronu, z wyjątkiem jednego przypadku, zaprojektowano w krótszej ścianie. Dla głębiej posadowionych obiektów w gruncie przewidziano schodnie. Schrony wzniesiono w dwóch klasach odporności na ostrzał. Każdy z obiektów posiada ściany zewnętrze o tej samej grubości. Wszystkie ściany zewnętrze posiadają grubość 120 lub 140 cm. Stropy nie zostały zwyczajowo wzmocnione przy pomocy belek dwuteowych oraz arkuszy blachy jako sztywne zabezpieczenie przeciwodpryskowe.

 

Fot. 02. Dłuższa ściana schronu do obsługi celów z napędem ręcznym. Stalowe rurki o średnicy wewnętrznej 3,65 cm do cięgien tarcz strzeleckich zostały osadzone pod kątem 30 stopni do linii prostopadłej do powierzchni ściany.
Fot. 03. Schron B7 Dłuższa ściana schronu do obsługi celów z napędem ręcznym na terenie poligonu.

 

Izba dla ręcznych wciągarek została zaprojektowana na bazie czworokąta o wymiarach 400 x 250 cm. Schrony nie otrzymały szczeliny obserwacyjnej, charakterystycznej dla obiektów poligonowych wznoszonych w drugiej połowie lat trzydziestych. Kontakt zapewniała łączność telefoniczna. Nisza na złącze telefonicznej sieci polowej znajdowała się przy wejściu do obiektu.

Wciągarki z ręcznym napędem mocowano na dwóch dłuższych ścianach obiektu. Jedna wciągarka obsługiwała jedno cięgno dla celu strzeleckiego. Stosowano po 9-10 wciągarek ustawionych w rzędzie. Obecnie schrony są pozbawione wyposażenia. Cięgna prowadzono poprzez równoległe względem siebie stalowe rurki [01] w ścianie obiektu.

 

Fot. 04. Schron B7 Dłuższa ściana schronu do obsługi celów z napędem ręcznym. Widok w kierunku wejścia do śluzy przeciwgazowej. Nad poziomem posadzki widoczne są wloty stalowych rurek na cięgna do obsługi tarcz strzeleckich.
Osadzone były w zakresie kątów od 0 do 30 stopni od normalnej w płaszczyźnie poziomej. W zależności od głębokości posadowienia obiektu poziomy rząd rurek znajdował się tuż nad poziomem posadzki lub poniżej stropu. Ich wloty były niewidoczne, gdyż porzucone obiekty po wojnie zwyczajowo wykorzystywano jako miejsce składowania śmieci lub utylizacji gumowych opon. Może dlatego też przeznaczenie większości z nich zostało niewłaściwie zinterpretowane. Powszechnie określane były mianem  schronów amunicyjnych.
.
Fot. 05. Schron B7 Dłuższa ściana schronu do obsługi celów z napędem ręcznym. Widok w kierunku wejścia do śluzy przeciwgazowej. Nad poziomem posadzki widoczne są wloty stalowych rurek na cięgna do obsługi tarcz strzeleckich.
Aktualizacja – 16.10.2023 r.

[01] – Data dotyczy decyzji o ostatecznym wysiedleniu ludności z miejscowości na przewidzianym terenie poligonu.

[02] – Wymiary odpowiadają lekkiej, stalowej rurce hydraulicznej 1 ¼” o średnicy wewnętrznej 36,6 mm i grubości ścinki 2,4 mm.

[03] – Obiekty poligonowe – schron do obsługi tarczociągów o napędzie mechanicznym (Truppenübungsplatz Mitte).