Opra­co­wał:
Mar­cin Sa­wicz
Franz Auf­mann

Roz­bu­do­wa nie­miec­kich po­zy­cji obron­nych na po­cząt­ku lat trzy­dzie­stych dwu­dzie­ste­go wieku opie­ra­ła się na schro­nach dla broni ma­szy­no­wej o kon­struk­cji speł­nia­ją­cej wy­ma­ga­nia in­struk­cji „Bu­do­wa po­zy­cji obron­nej” (niem. Stel­lungs­bau) z 4 sierp­nia 1930 roku. Dla pro­jek­tan­tów przy­go­to­wa­no stu­dyj­ne pro­jek­ty schro­nów, jako wzor­ce do wy­ko­rzy­sta­nia w co­dzien­nej pracy. Uwagę zwra­ca pro­jekt żel­be­to­no­we­go sta­no­wi­ska ognio­we­go dla cięż­kie­go ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go, chro­nio­ne­go sta­lo­wą płytą ze strzel­ni­cą (niem. Unter­stand für ein M.G. mit Schar­ten­plat­te [01]). Płasz­czy­zna sta­lo­wej płyty, chro­nią­cej sta­no­wi­sko cięż­kie­go ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go na pod­sta­wie for­tecz­nej, po­kry­wa­ła się z licem ścian schro­nu.

W pierw­szych za­le­ca­nych przez in­struk­cję „Bu­do­wa po­zy­cji obron­nych” kon­struk­cjach schro­nów sto­so­wa­no płytę sta­lo­wą o wy­mia­rach 280 x 180 cm (sze­ro­kość x wy­so­kość). Płyty o tych ga­ba­ry­tach, jako star­sze­go typu, nie były ujęte w ka­ta­lo­gu stan­dar­do­wych kon­struk­cji Pan­zer-Atlas. Pro­du­ko­wa­no je w wer­sjach o gru­bo­ści 8 i 10 cm. Ze wzglę­du na wy­mia­ry ga­ba­ry­to­we wy­ma­ga­ły ob­ni­że­nia stro­pu izby bo­jo­wej (Fot. 06) oraz wy­ko­na­nia dol­nej czę­ści żel­be­to­no­wej ścia­ny, gdyż wy­so­kość izby bo­jo­wej wy­no­si­ła 190 cm. Ufor­mo­wa­ną w kształ­cie li­te­ry „T” dolną część ścia­ny  wy­ko­rzy­sta­no jako cokół do usta­wie­nia bla­sza­nej skrzyn­ki pod pod­sta­wę for­tecz­ną z ka­ra­bi­nem ma­szy­no­wym. Po opa­no­wa­niu tech­no­lo­gii wy­twa­rza­nia płyt zwięk­szo­no ich wy­mia­ry ga­ba­ry­to­we.

W li­sto­pa­dzie 1933 roku przy­ję­to na uzbro­je­nie nową płytę sta­lo­wą 7 P7 o wy­mia­rach 340 x 270 x 10 cm (sze­ro­kość x wy­so­kość x gru­bość). Za­sto­so­wa­nie płyty 7 P7 spo­wo­do­wa­ło uprosz­cze­nie kon­struk­cji izby bo­jo­wej schro­nu za­pro­jek­to­wa­ne­go w ka­te­go­rii B1 na ostrzał. Dla schro­nów o ka­te­go­rii C od­por­no­ści na ostrzał opra­co­wa­no 6 cm płytę 10 P7 o wy­mia­rach 280 x 200 cm. Wy­eli­mi­no­wa­no ob­ni­że­nie stro­pu obu kla­sach od­por­no­ści a dla obiek­tów w kla­sie B1 rów­nież żel­be­to­no­wy cokół. Uzy­ska­no ujed­no­li­ce­nie kon­struk­cji obiek­tów for­tecz­nych i mo­co­wa­nia płyt.

Zgod­nie z za­ło­że­nia­mi kon­struk­cyj­nym płyty sta­lo­we, chro­nią­ce sta­no­wi­sko bo­jo­we cięż­kie­go ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go na pod­sta­wie for­tecz­nej, miały być mo­co­wa­ne do bryły schro­nu za po­mo­cą kotw. Na ob­wo­dzie płyty zgod­nej z wy­ma­ga­nia­mi in­struk­cji „Bu­do­wa po­zy­cji obron­nej” wy­ko­na­no otwo­ry – gniaz­da na kotwy w dwóch po­zio­mych rzę­dach. W gór­nym umiesz­czo­no czte­ry gniaz­da a w dol­nym 3. Do­dat­ko­wo, po­mię­dzy gór­nym a dol­nym rzę­dem, wy­ko­na­no obu­stron­nie po jed­nym gnieź­dzie. Gniaz­do na kotwę skła­da­ło się z czę­ści stoż­ko­wej i cy­lin­drycz­nej (Fot. 03).

Kotwa

Ze­staw mo­cu­ją­cy płytę ze strzel­ni­cą dla cięż­kie­go ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go skła­dał się z kotwy, sta­lo­wej rury bez szwu, sta­lo­wej płyty opo­ro­wej i na­kręt­ki. Kotwa to cy­lin­drycz­ny pręt za­koń­czo­ny jed­no­stron­nie stoż­ko­wym łbem a z dru­giej stro­ny gwin­tem. Kotwy wy­ko­ny­wa­no ze spe­cjal­nie do­bra­nej, cią­gli­wej stali o wzdłu­że­niu do 24%. Miały utrzy­mać płytę nawet w przy­pad­ku ich pla­stycz­ne­go od­kształ­ce­nia w wy­ni­ku eks­plo­zji (Fot. 09) lub pęk­nięć i prze­su­nięć spę­ka­nych czę­ści ścian wzglę­dem sie­bie. Stoż­ko­wy łeb kotwy wy­peł­niał gniaz­do w pły­cie tak, że jego czo­ło­wa po­wierzch­nia po­ry­wa­ła się z licem płyty (Fot.02). Cy­lin­drycz­na część kotwy była chro­nio­na sta­lo­wą rurą bez szwu. Na kotwę, od stro­ny za­koń­czo­nej gwin­tem, na­kła­da­no płytę opo­ro­wą i na­krę­ca­no na­kręt­kę (Fot. 07). Płyta opo­ro­wa, osa­dzo­na w żel­be­to­no­wej kon­struk­cji ścian bocz­nych (Fot. 05) lub czo­ło­wej dla pan­ce­rzy o wy­so­ko­ści 180 cm, sku­tecz­nie mo­co­wa­ła kotwę do bryły schro­nu. Do mo­co­wa­nia gór­nych kotw płyty wy­ko­rzy­sta­no dwu­te­owe belki, wzmac­nia­ją­ce kon­struk­cję stro­pu.

W takim przy­pad­ku płyta opo­ro­wa była do­ci­ska­na przez na­kręt­kę do środ­ni­ka jed­nej z dwu­te­owych belek lub ce­ow­ni­ka w przy­pad­ku płyt star­sze­go typu. Za­pew­nia­ła mo­co­wa­nie i wy­ma­ga­ny na­ciąg kotwy.

Bu­do­wa for­ty­fi­ka­cji wy­mu­si­ła szyb­ki roz­wój tech­no­lo­gii wy­twa­rza­nia płyt pan­cer­nych oraz od­po­wied­nie wy­po­sa­że­nia za­ple­cza za­kła­dów prze­my­sło­wych. Za­pro­jek­to­wa­nie pan­ce­rzy wy­ko­na­nych ze stali wy­so­ko­sto­po­wych oraz opra­co­wa­nie ich wła­ści­wej ob­rób­ki cie­plej lub ciepl­no-che­micz­nej,  za­sad­ni­czo po­nio­sły od­por­ność na prze­bi­cie kon­wen­cjo­nal­nym po­ci­skiem prze­ciw­pan­cer­nym. Dla przyj­mo­wa­nych na uzbro­je­nie no­wych typów płyt pan­cer­nych, które po­sia­da­ły zwięk­szo­ne wy­mia­ry ga­ba­ry­to­we, ale rów­nież wspo­mi­na­ną wcze­śniej gru­bość w celu zwięk­sze­nia sku­tecz­no­ści osło­ny sta­no­wisk ka­ra­bi­nów ma­szy­no­wych przed ostrza­łem, opra­co­wa­no kotwy mo­gą­ce prze­no­sić od­po­wied­nio więk­sze ob­cią­że­nia, ale przy wła­ści­wej cią­gli­wo­ści za­pew­nia­ją­cej wzdłu­że­nie do około 24% (bez ze­rwa­nia). W przy­pad­ku sta­lo­wych płyt o gru­bo­ści 6 cm sto­so­wa­no kotwy o dłu­go­ści rzędu 620 mm przy śred­ni­cy czę­ści wal­co­wej kotwy wy­no­szą­cej 45 mm. Dla płyty pan­cer­nych o gru­bo­ści 20 cm zwięk­szo­no dwu­krot­nie dłu­gość cał­ko­wi­tą do 1250 mm, a śred­ni­cę czę­ści wal­co­wej do 80 mm.