Badania terenowe – Pozycja Lidzbarska – okolice Bartoszyc

Posted on Posted in Fortyfikacje niemieckie
Opracował: Franz Aufmann
Fot. 01. Tylna elewacja bojowego schronu B1-1 na ckm. W murze oporowym wykonano nisze dla odkrytego stanowiska obserwacyjnego lub bojowego na rkm, prowadzącego ogień z poziomu stropu (Pozycja Lidzbarska).

 

Fot. 02. Widok niszy, wykonanej w murze oporowym schronu Bojowego B1-1 na ckm.

Niestandardową elewację otrzymał schron bojowy Regelbau B1-1 na ciężki karabin maszynowy 5 Odcinka Dywizyjnego Pozycji Lidzbarskiej (niem. Heilsberber Stellung). W murze oporowym wykonano dwie nisze o podstawie trapezu.  Jeden z boków niszy stanowi przedłużenie zarysu okapu. Nisze posiadają zróżnicowaną wielkość. Długość krótszej podstawy trapezu lewej niszy (Rys. 01) wynosi 75 cm a prawej 140 cm. Szerokość niszy równa jest 50 cm przy 100 cm grubości muru oporowego. W obu przypadkach głębokość niszy wynosi 95 cm. Nie stwierdzono obecności lub śladów klamer ułatwiających wejście załodze na stanowisko. Schron został wybudowany pobliżu miejscowości Żydowo. Nie brał udziału w walkach. Izba bojowa została zniszczona przez saperów w styczniu 1945 roku.

W dostępnej literaturze dotyczącej niemieckich fortyfikacji stałych okresu międzywojennego nie można zaleźć informacji dotyczących przeznaczenia wykonanych nisz w murze oporowym. Dlatego też w niniejszym opracowaniu rozważa się wykorzystanie nisz jako stanowiska obserwacyjnego lub stanowiska ręcznego karabinu maszynowego wspierającego obronę schronu i posterunku wartowniczego.

 

Fot. 03. Tylna elewacja schronu bojowego B1-1 z wykonanymi niszami w murze oporowym.

Podstawowym środkiem przekazu rozkazów i informacji z punktu dowodzenia do stanowisk bojowych była sieć telefoniczna. Dowódca schronu bojowego B1-1 mógł prowadzić obserwację bliską w kierunku przedpola tylko w zakresie sektora ostrzału ciężkiego karabinu maszynowego poprzez przeziernik płyty 7P7, chroniącej stanowisko bojowe. Nadzór zapola schronu, który mógł być znacznie ograniczony przez celową konfigurację terenu, umożliwiała strzelnica obrony zapola i wizjer w drzwiach wejściowych 14P7. Pole obserwacji mogło być ograniczone do kilku metrów. Peryskop do prowadzenia obserwacji okrężnej nie był jeszcze standardowym wyposażeniem niemieckich obiektów fortyfikacji stałych w 1937 roku, w którym to zatwierdzono projekt schronu bojowego B1-1 na ckm do stosowania. Wykonane na zewnątrz schronu stanowisko nie wyposażono w środki łączności z izbą bojową. Nie stwierdzono montażu połączenia telefonicznego lub istnienia rur głosowych. Jednoczesne prowadzenie obserwacji oraz przekazywanie informacji bezpośrednio do izby bojowej nie było możliwe. Na Pozycji Lidzbarskiej konsekwentnie przestrzegano zasady rozdzielenia bojowej i obserwacyjnej funkcji schronu. Na terenie tej pozycji obronnej nie wzniesiono, stosowanych na Pozycji Odry i Pozycji Pomorskiej, schronów bojowych z odkrytym stanowiskiem obserwatora artylerii lub schronów bojowych z stanowiskiem obserwacyjnym chronionym poziomą płytą z otworem na lornetkę nożycową.

Rys. 02. Schemat schronu B1-1 z zaznaczonym zarysem nisz w murze oporowym.

Wzięto również pod uwagę przeznaczenie nisz na posterunek ochrony (posterunek wartowniczy) i stanowisko obrony. W rozważaniach uwzględniono stanowisko karabinu maszynowego. Dwuosobowa obsada ręcznego karabinu maszynowego mogła prowadzić skuteczny ogień z poziomu stropu i wspierać obronę schronu w uzasadnionych przypadkach. Atutem takiego stanowiska była możliwość prowadzenia obserwacji i skutecznego ognia w szerokim sektorze ostrzału. Odpowiednio zabezpieczone solidnym nasypem ziemnym pozwalało na doraźne eliminowanie martwych pól i luk w obronie, powstałych podczas walki.
Próby rozwiązania problemu obserwacji lub wzmocnienia obrony poprzez dodatkowe stanowisko ręcznego karabinu maszynowego, prowadzące ogień z poziomu stropu schronu, starano się rozwiązać również na innych pozycjach obronnych. Na Froncie Wschodnim Rejonu umocnionego Giżycko zastosowano platformę na dwóch wspornikach, osadzonych w murze oporowym (patrz: Badania terenowe – Rejon Umocniony Giżycko – okolice miejscowości Kruklanki). Omawiane rozwiązania nie zostały wprowadzone na szerszą skalę i pozostały zarzucone na etapie prób.