Schron na ckm z wejściem pod fundamentem

Posted on Posted in Fortyfikacje sowieckie
Opracował: Franz Aufmann
Fot. 01. Widok schronu broni maszynowej do ognia bocznego w kierunku otworu technologicznego na pancerz stanowiska ogniowego PK-4b. Po lewej stronie masywny orylon, chroniący strzelnicę przed bezpośrednim ostrzałem.
Rys. 01. Jednoizbowy schron broni maszynowej do ognia bocznego z wejściem pod fundamentem schronu. 1. Widok schronu z zaznaczony przebiegiem ciągu komunikacyjnego i pomieszczenia magazynowego, 2. Widok części podziemnej schronu, 3. Izba bojowa ckm ze stanowiskiem obrony wejścia do schronu, 4. Właz wewnętrznego szybu komunikacyjnego w izbie bojowej, 5. Właz zewnętrznego szybu komunikacyjnego do śluzy gazoszczelnej, 6 i 7. Śluza gazoszczelna, 8. Pomieszczenie magazynowe.

Jednoizbowy schron na ciężki karabin maszynowy Maxim wz. 1910, z niestandardowo rozwiązanym wejściem, wzniesiono w ramach rozbudowy punktu oporu w pobliżu miejscowości Podbiele (64 Zambrowski Rejon Umocniony). Budowę schronu zakończono na etapie wykonania betonowej bryły. W kolejnych etapach miały być osadzone pancerze, montowane uzbrojenie, stanowisko dowodzenia i wyposażenie schronu. Schron wzbudził zainteresowanie niemieckich funkcjonariuszy wydziału rozpoznania obcych fortyfikacji (niem. Abteilung Auswerung frender Landesbefestigung). W opracowaniu dotyczącym sowieckich fortyfikacji „Denkschrift über die russische Landesbefestigung” z 1942 roku pojawił się krótki opis schronu.

Wejście do schronu zostało rozwiązane w podobny sposób jak jedno ze standardowych wyjść ewakuacyjnych w jednokondygnacyjnych  schronach fortyfikacji stałej. Pod płytą fundamentową wykonano ciąg komunikacyjny, składający się dwóch połączonych ze sobą małych pomieszczeń – śluz przeciwgazowych.

 

Fot. 02. Widok tylnej ściany ze strzelnicą Pz-39 obrony wejścia i zapola oraz włazu szybu wejściowego.

 

Fot. 03. Widok zewnętrznego szybu wejściowego.

Wejście do pierwszej śluzy przeciwgazowej następowało po przez pionowy szyb z włazem, zabezpieczonym uchylną klapą. Właz wejścia umieszczono przy tylnej ścianie schronu tuż za małym orylonem i okapem, chroniącym przed bezpośrednim ostrzałem [01]. W schronie,  po drugiej stronie ściany znajdował się  kolejny pionowy szyb, łączący drugą śluzę przeciwgazową z izbą bojową. W przejściu, łączącym oba małe pomieszczenia nie zastosowano jednak zamknięcia w postaci stalowych belek o przekroju dwuteowym, typowych dla zabezpieczenia wyjścia ewakuacyjnego.

 

 

Fot.04. Widok tylnej ściany ze strzelnicą Pz-39 obrony wejścia i zapola.

 

Podejście do włazu wejściowego broniła strzelnica, wyposażona w gazoszczelny pancerz Pz-39. Konstrukcja pancerza pozwalała na prowadzenie ognia z 7,62 mm (czołgowego) ręcznego karabinu DT. Broń zasilana była z magazynka dyskowego (talerzowego), mieszczącego 63 karabinowe naboje Mosina. Do obserwacji sektora obrony i wyboru celu służył przeziernik. Został zabezpieczony przy pomocy szklanej płytki. Jest to nowe rozwiązanie, nie stosowane wcześniej dla strzelnic obrony bezpośredniej. Pancerz strzelnicy Pz-39 nie został osadzony.

Podstawowe uzbrojenie schronu stanowił 7,62 mm karabin maszynowy Maxim wz. 1910 na podstawie fortecznej za gazoszczelnym pancerzem. Stanowisko ogniowe, które miało być  stosowane  schronach jednoizbowe posiadało oznaczenie PK-4b. Pancerz nie został osadzony. Zdaniem Tomasza Wesołowskiego, autora publikacji dotyczącej Brzeskiego RU, jedyny pancerz przeznaczony do tego typu schronów [02] osadzono w obiekcie punktu oporu „Moszczona Królewska”. W stropie pozostawiono otwór technologiczny na osadzenie pancerza dla peryskopu stanowiska dowodzenia. Stanowisko zapewniało okrężną obserwację pola walki.

Po prawej stronie otworu technologicznego na pancerz stanowiska bojowego PK-4b zachowały się dwie kotwy do mocowania pomy wodnej oraz jeden z dwóch wsporników zbiornika układu chłodzenia ckm.

 

Fot. 05. Widok szybu wejściowego w izbie bojowej.

 

Fot. 06. Widok izby bojowej od strony stanowiska ogniowego PK-4b. Po lewej stronie otwór w stropie na pancerz peryskopu, a po prawej na pancerz strzelnicy Pz-39 do obrony wejścia i zapola.

 

Fot. 07. Widok izby bojowej w kierunku stanowiska ckm. Po prawej stronie dwie kotwy do mocowania pompy wodnej oraz jeden z dwóch wsporników zbiornika układu chłodzenia ckm.

 

Fot. 08. Widok niszy na pancerz strzelnicy Pz-39 do obrony wejścia i zapola. Po lewej stronie rura układu wentylacyjnego schronu.

 

Autorowi niniejszego pracowania znane są cztery obiekty o podobnym rozwiązaniu wejścia do schronu, występujące w pasie umocnień Linii Mołotowa w aktualnych granicach Polski. Dwa pozostałe wybudowano w Grodzieńskim RU i jeden w Brzeskim RU.

Schron osiągalny z drogi z Prosienicy do Podbiele. Współrzędne GPS  N520 53’ 06.1” E210 57’ 31.0”.


[01] – Obiekt znajdował się w sektorze ostrzału broni maszynowej oddalonego o 630 merów na południe schronu do ognia czołowego.

[02] – Pancerz został zezłomowany przez Niemców (Tomasz Wesołowski, „Linia Mołotowa” Sowieckie fortyfikacje graniczne z lat 1940-1941 na przykładzie 62 Brzeskiego Rejonu Umocnionego, Białystok 2001, str 98).