Archiwum 2023

Obiekty poligonowe – schrony do szkolenia oddziałów niemieckiej piechoty

Fot. 01. Jedna z dwóch bocznych atrap „kopuł pancernych” szkoleniowego obiektu na terenie poligonu w Stetten am Kalten Markt. Zdjęcie wykonano w 2021 roku (Fot. Florian Wein).

W latach trzydziestych dwudziestego wieku dominowało przeświadczenie, że najlepszym zabezpieczeniem niezmienności granic państw europejskich, była ich ochrona przy pomocy pozycji ufortyfikowanych. Do najbardziej rozbudowanych umocnień w okresie międzywojennym zalicza się fortyfikacje wzniesione przez Francję, Niemcy, Czechosłowację i ZSRR. Jednocześnie starano się wypracować metody pozwalające na niszczenie obiektów obronnych. Początkowo zakładano ich zwalczanie poprzez ostrzał artyleryjski z broni stromotorowej dużych kalibrów. Takie próby przeprowadzono również w Polsce [02]. W Niemczech rozpatrywano możliwość pokonania pozycji umocnionych w wyniku eliminowania kolejnych schronów bojowych przez wyszkolone oddziały piechoty, gdyż niemieckie siły lądowe nie dysponowały w połowie lat trzydziestych zeszłego wieku wymaganą ilością artylerii o dużych kalibrach.

 

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Obiekty poligonowe – schrony do szkolenia oddziałów niemieckiej piechoty

Warszawa 17.11.2023 r.

Ko­pu­ła ob­ser­wa­to­ra ar­ty­le­rii 441 P01

Fot. 04. Widok rewitalizowanej platformy wraz z kolumną głównego peryskopu od strony podszybia. Po prawej stronie widoczna jest przekładnia napędu obrotu platformy. Na pierwszym planie obrotowe złącze ślizgowe układu elektrycznego. Fot. Franz Aufmann.

W centrum zainteresowania opracowań, prezentowanych na stronie „Hauba – Chłód stali i Betonu” zawsze były elementy pancerne wyposażenia schronów. Dzisiaj mam przyjemność zaprosić w imieniu autorów niniejszego artykułu do zapoznania się z konstrukcją niemieckiej kopuły 441 P01 dla obserwatora artylerii (niem. Panzer-Turm für Artillerie Beobachter). Opracowanie jest bogato ilustrowane, co znacznie ułatwia poznanie stanowiska obserwacyjnego i jego wyposażenia. Zdjęcia prezentują jego stan na koniec października 2023 roku. Obiekt znajduje się pod opieką Koła Terenowego „Przedmoście Warszawa” Stowarzyszenia na Rzecz Zabytków Fortyfikacji Pro Fortalicium, które sukcesywnie przywraca jego pierwotny stan.

 

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Ko­pu­ła ob­ser­wa­to­ra ar­ty­le­rii 441 P01

Warszawa 03.11.2023 r.

Obiekty poligonowe – schron do obsługi tarczociągów o napędzie maszynowym (Truppenübungsplatz Nord)

Fot. 01. Jeden z czterech obiektów z wciągarkami z napędem maszynowym do obsługi tarczociągów na poligonie „Nord” (Truppenübungsplatz Nord), położonym na wschód od Mławy. Pod szczeliną obserwacyjną widoczne są dwa poziome rzędy rurek na cięgna do obsługi tarcz. Poniżej dwa czworokątne otwory na cięgna do holowania celów.
Infrastrukturę poligonu „Północ” (niem. Truppenübungsplatz Nord) zaczęto wznosić w 1940 roku. W tym celu przesiedlono mieszkańców kilku wsi położonych na wschód od miejscowości Mława. Do szkolenia jednostek Wehrmachtu w zakresie prowadzenia ognia do celu w warunkach terenowych wybudowano schrony z wciągarkami z napędem maszynowym do obsługi tarczociągów oraz schrony z wciągarkami z napędem ręcznym do obsługi tarcz.
.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Obiekty poligonowe – schron do obsługi tarczociągów o napędzie maszynowym (Truppenübungsplatz Nord)

Warszawa 31.10.2023 r.

Obiekty poligonowe – schron do obsługi tarczociągów o napędzie maszynowym (Truppenübungsplatz Mitte)

Fot. 01. Schron poligonowy do obsługi tarczociągu poligonu „Mitte Radom” (Truppenübungsplatz Mitte Radom). Północna ściana obiektu ze szczeliną obserwacyjną oraz rurkami na cięgna wciągarek z napędem mechanicznym do holowania celów strzeleckich oraz na cięgna wciągarek ręcznych do obsługi celów strzeleckich. Fot. Franz Aufmann.

 

Projekt schronu, podobnie jak zachowanych w wyjątkowo w dobrym stanie obiektów do obsługi tarczociągów w pobliżu miejscowości Mława (Truppenübungsplatz Mielau), oparto na standardowych rozwiązaniach, stosowanych w obiektach o tym samym przeznaczeniu. Konfigurację pomieszczeń obiektu prezentuje rysunek 01. Żelbetonowa konstrukcja schronu została wykonana o odporności odpowiadającej wymaganym II klasy. Obiekt posiada ściany zewnętrzne o tej samej grubości, równej 142 cm, co gwarantowało ochronę przed pojedynczym trafieniem pocisku wystrzelonego z armaty o kalibrze 10 cm lub z haubicy o kalibrze 15 cm. Strop obiektu otrzymał sztywne zabezpieczenie przeciwodłamkowe w postaci arkuszy blachy, które rozłożono pomiędzy stalowym, dwuteowymi belkami.  Podczas wznoszenia obiektu pozostawiono w ścianie otwór technologiczny o szerokości 1,2 m. Ślad po nim widoczny jest na zdjęciu 03. Służył do wciągnięcia do wnętrza obiektu niezbędnego wyposażenia.

 

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Obiekty poligonowe – schron do obsługi tarczociągów o napędzie maszynowym (Truppenübungsplatz Mitte)

Warszawa 18.10.2023 r.

Obiekty poligonowe – schrony z wciągarkami z ręcznym napędem (Truppenübungsplatz Mitte)

Fot. 01. Schron B5 obsługi tarczociągów z wciągarkami z napędem ręcznym byłego poligonu „Mitte”.

Budowę poligonu (Truppenübungsplatz Mitte ) położonego na północ od Radomia rozpoczęto po 15 września 1940 roku [01]. Wzniesiono niezbędną infrastrukturę mającą zapewnić wymagany program szkolenia strzeleckiego dla oddziałów Wehrmachtu. Schrony do obsługi terenu z celami strzeleckimi znajdują się obecnie na terenie lasu, położonego pomiędzy miejscowościami Czarny Ług, Brody i Wolska Dąbrowa. Wybudowano łącznie jedenaście schronów. Główny z nich wyposażono w zestaw wciągarek o napędzie maszynowym do przemieszczania celów. Pozostałe obiekty, o znacznie mniejszej kubaturze, przeznaczono tylko i wyłącznie dla wyciągarek z napędem ręcznym do obsługi celów. Obsługa celów polegała na ich podnoszeniu lub opuszczaniu. Przybliżoną lokalizację obiektów prezentuje mapa 1.

.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Obiekty poligonowe – schrony z wciągarkami z ręcznym napędem (Truppenübungsplatz Mitte Radom)

Warszawa 12.10.2023 r.

Kopuła 3 P7 – Rozwiązania konstrukcyjne

Rys. 01. Próba rekonstrukcji kopuły 3 P7, przekrój w płaszczyźnie osi strzelnic. 1. Staliwny korpus kopuły, 2. Zarys zewnętrzny podstawy kopuły, 3. Nakrętka kotwy mocującej kopułę do bryły schronu, 4. Strzelnica ckm, 5. Przesuwna zasuwa strzelnicy, 6. Przeziernik dowódcy stanowiska bojowego dla ognia prowadzonego z centralnej strzelnicy, 7. Czwarty, dodatkowy przeziernik do obserwacji, 8. Właz do przestrzeni bojowej, 9. Wejście do przestrzeni bojowej w tylnej ścianie kopuły, 10. Obrotowy stolik (jako zestaw 386 S01), jaki montowano w kopułach wyprodukowanych w 1937 roku przez „Bochumer Verein für Bergbau und Gußstahlfabrikation” (BVG), 11. Trzpień obrotu stolika, 12. Prowadnica stolika, 13. Sanie dla podstawy fortecznej ckm.

Kopuła 3 P7 została wyposażona w otwór wejściowy (Fot. 05 i Fot. 09) w tylnej ścianie. Tego typu rozwiązanie wejścia do kopuły zastosowano już w kopule bojowej 2 P7.  Znane jest ze schronu bojowego Pz.W. 598, w przeszłości wyjątkowo często odwiedzanego obiektu Fortecznego Frontu Łuku Odry-Warty przez pasjonatów fortyfikacji. Alternatywnym rozwiązaniem było wejście do przestrzeni bojowej kopuły poprzez właz w żelbetonowym podeście, bezpośrednio z dolnej kondygnacji.

.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Kopuła 3 P7 – Rozwiązania konstrukcyjne

Warszawa 27.09.2023 r.

Sektor ostrzału trójstrzelnicowej kopuły 3 P7 (Panzerturm 3 P7) – pomiar

Fot. 01. Kopuła 3 P7 schronu R 632 w Esbjerg (Dania). Fot. Tønnes Schrøder.
Trójstrzelnicowa kopuła 3 P7 ( niem. Panzerturm 3 P7 mit drei Scharten) znalazła się w centrum zainteresowania podczas zbierania informacji do opracowania „Grupa bojowa schronów – Trzy schrony wkomponowane w umocnienia ziemne na odcinku taktycznym Karz. Pozycji Pomorskiej„. Analizowano dane taktyczne kopuły, założenia obronne oraz plan ogni jednej z grup bojowych schronów taktycznego odcinka „Karzenburg”. Wówczas pojawiły się pierwsze wątpliwości dotyczące podanych wartości sektora ostrzału w katalogu konstrukcji standardowych „Panzer-Atlas Nr. 1”.
.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Sektor ostrzału trójstrzelnicowej kopuły 3 P7 (Panzerturm 3 P7) – pomiar
Warszawa, 11.09.2023 r.

Holenderska zapora przeciwpancerna

Fot. 03. Przeciwpancerna (dwurzędowa) zapora drogowa w Blauwkapel.

 

Wznoszone po I Wojnie Światowej systemy obronne musiały uwzględniać szybki rozwój broni pancernej. W drugiej połowie lat trzydziestych zeszłego wieku Biuro Techniczne Sztabu Saperów opracowało szereg projektów przeszkód przeciwpancernych oraz zasady ich zastosowania. Głównym czynnikiem decydującym o zastosowaniu konkretnego typu rozwiązania były warunki terenowe.  Indywidualne projekty przeciwpancernych zapór drogowych wykonano już w styczniu 1939 roku. Zaporę przeciwpancerną tworzyły stalowe belki osadzone w żelbetonowym cokole. Przyjęto zasadę, że stalowe belki będą osadzane na stałe (Fot. 02) lub wsuwane w specjalnie zaprojektowane gniazda (Fot. 03). Niniejsze opracowanie poświęcone jest przeciwpancernej zaporze drogowej.
.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Holenderska zapora przeciwpancerna

Osieck, 23.08.2023 r.

Określenie łącznego sektora ognia ciężkiego karabinu maszynowego MG 08 w kopule bojowej 2 P7

Fot. 02. Pomiar odległości pomiędzy krawędziami strzelnic na wewnętrznej płaszczyźnie pancerza kopuły 2 P7.

Określenie łącznego sektora ognia ciężkiego karabinu maszynowego MG 08 w trójstrzelnicowej kopule 2 P7 [01]  przeprowadzono w schronie Pz.W. 598. Pomiary dla strzelnicy wykonano przy pomocą kątomierza mechanicznego. Wielkość niesymetrycznego sektora ostrzału dla pojedynczej strzelnicy w płaszczyźnie poziomej wynosiła 72 stopnie, 27 stopnie w lewo od osi strzelnicy i 45 stopni w prawo. Niesymetryczność sektora ognia wynikała z uwarunkowań przyjętego na uzbrojenie tej kopuły ciężkiego karabinu maszynowego MG 08. Broń ta była zasilana nabojami z taśmy, podawanej z prawej strony. Konstruktor przewidział odpowiednią  powierzchnię i jej konfigurację niezbędną do obsługi broni. Po prawej stronie karabinu maszynowego znajdowało się stanowisko żołnierza podającego taśm., Do jego obowiązków należało również otwieranie i zamykanie strzelnicy o wymiarach 22 x 31 cm (szerokość x wysokość) w świetle poprzez przesunięcie zasuwy [02] w odpowiednim kierunku i zaryglowaniu jej w położeniu „otwarte” lub „zamknięte”.

.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Określenie łącznego sektora ognia ciężkiego karabinu maszynowego MG 08 w kopule bojowej 2 P7

Osieck, 16.08.2023 r.

Osłona otworu przewodu wentylacyjnego w fortyfikacji niemieckiej na przykładzie czerpni powietrza 12 ML01

Fot. 01. Widok schronu B1-1 na ciężki Fot. 01. Widok schronu B1-1 na ciężki karabin maszynowy od strony zapola. Po prawej i lewej stronie wejścia zostały osadzone czerpnie powietrza 12 ML.01. Czerpnie pozbawianie są blach ochrony wlotu powietrza (Fot. Franz Aufmann).
Nowe zasady wentylacji obiektów niemieckiej fortyfikacji stałych zaczęto w prowadzać w 1937 roku. Podjęto decyzję o stosowaniu  układu  wentylacji o wymuszonym obiegiem powietrza przy wykorzystaniu nowo zaprojektowanych podzespołów. Podzespołem układu wentylacji, który odpowiedzialny był za dostarczenie wymaganej ilości powietrza o określonym nadciśnieniu do pomieszczenia bezpośrednio napowietrzanego był wentylator [01] z układem filtrów (niem. Heeres- Einheits– Schutzlüfter). Otrzymał oznaczenie ewidencyjne 1 ML.01. Wentylator zasysał powietrze z zewnątrz po przez układ rur. Każdy z dwóch wymaganych wlotów powietrza, znajdujących się na tylnej ścianie obiektu (Fot. 01), chroniły pancerne osłony. Nazywano je czerpniami powietrza. Przewód doprowadzający powietrze z czerpni do filtrowentylatora zabezpieczał obrotowy zawór odcinający [02] (niem. Drehschieber) o oznaczeniu ewidencyjnym 2 ML.01.
.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Osłona otworu przewodu wentylacyjnego w fortyfikacji niemieckiej na przykładzie czerpni powietrza 12 ML01

Osieck, 26.07.2023 r.

Kotwa – element mocujący płytę stalową osłaniającą stanowisko ciężkiego karabinu maszynowego na podstawie fortecznej

Fot. 01. Płyta stalowa o grubości 8 cm (pancerz starszego typu), chroniąca stanowisko ciężkiego karabinu maszynowego w schronie z 1932 roku. Dwie górne kotwy zostały zdemontowane. Grupa bojowa schronów – Krosno Odrzańskie. Schron C. 11 na ciężki karabin maszynowy przy zabudowaniach folwarku Kletna (niem. Vorwerk Klette) (fot. Franz Aufmann).

Rozbudowa niemieckich pozycji obronnych na początku lat trzydziestych dwudziestego wieku opierała się na schronach dla broni maszynowej o konstrukcji spełniającej wymagania instrukcji „Budowa pozycji obronnej” (niem. Stellungsbau) z 4 sierpnia 1930 roku. Dla projektantów przygotowano studyjne projekty schronów, jako wzorce do wykorzystania w codziennej pracy. Uwagę zwraca projekt żelbetonowego stanowiska ogniowego dla ciężkiego karabinu maszynowego, chronionego stalową płytą ze strzelnicą (niem. Unterstand für ein M.G. mit Schartenplatte [01]). Płaszczyzna stalowej płyty, chroniącej stanowisko ciężkiego karabinu maszynowego na podstawie fortecznej, pokrywała się z licem ścian schronu.

.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Kotwa – element mocujący płytę stalową osłaniającą stanowisko ciężkiego karabinu maszynowego na podstawie fortecznej

Osieck, 12.07.2023 r.

Trójstrzelnicowa kopuła 3 P7 (Panzerturm 3 P7)

Fot. 01. Kopuła 3 P7 schronu Regelbau R 632 w miejscowości Fjell w Norwegii. Została osadzona w konstrukcji schronu w odmienny sposób niż stosowany w obiektach MRU. W R 632 zarys kopuły przewyższa bryłę obiektu (Fot. Arthur van Beveren).
Stanowiska bojowe ciężkich karabinów maszynowych w nowo wznoszonych obiektach w połowie lat trzydziestych zeszłego wieku musiały być w właściwy sposób chronione przed bezpośrednim ostrzałem w celu zapewnienia skutecznej obrony pozycji. Prawie jednocześnie, bo w lutym i marcu 1934 roku Dowódca Wojsk Lądowych (niem. Chef der Heeresleitung) zatwierdził do stosowania dwa typy pierwszych niemieckich kopuł bojowych.
Pierwsza z nich to trójstrzelnicowa kopuła bojowa 2 P7, zaprojektowana w klasie B odporności na ostrzał. Druga, o oznaczeniu 3a P7 była wytwarzana w klasie B1 odporności na ostrzał. Konstrukcję kopuł opracowano zgodnie z wymaganiami  Urzędu Uzbrojenia (niem. Waffenamt). Możliwość prowadzenia ognia z większej ilości strzelnic przez stanowisko bojowe ciężkiego karabinu maszynowego miała podnieść skuteczność obrony pozycji. Kopuła 3a P7 zapewniała obronę z dwóch strzelnic w łącznym sektorze 1300.
.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu:  Trójstrzelnicowa kopuła 3 P7 (Panzerturm 3 P7).

Osieck, 05.06.2023 r.

Zastosowanie trójstrzelniowych kopuł bojowych w schronach wzniesionych na Pozycji Pomorskiej w 1936 roku

Fot. 03. Widok schronu bojowego nr 20 od strony kopuły 3 P7. Po prawej stronie zdjęcia widoczny jest ślad po tylnej oraz dwie boczne kotwy mocujące kopułę. Schron znajduje się w rejonie miejscowości Strzaliny (Fot. Franz Aufmann).

Przedstawiona, w opracowaniu „Grupa bojowa schronów – Trzy schrony wkomponowane w umocnienia ziemne na odcinku taktycznym Karz. Pozycji Pomorskiej” [01],  koncepcja zastosowania kopuły typu 61 P8 w zamian starszej 3 P7 w schronach budowanych  w 1936 roku wymagała dalszych prac nad analizą konstrukcji obiektów. W pierwszej kolejności określono kryteria, jakie powinny spełniać schrony do rozpoznania ich konstrukcji i wskazania zastosowanej kopuły bojowej. Następnie wyselekcjonowano obiekty wzniesione w 1936 roku na Pozycji Pomorskiej …

.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Zastosowanie trójstrzelniowych kopuł bojowych w schronach wzniesionych na Pozycji Pomorskiej w 1936 roku

Osieck, 22.05.2023 r.

Grupa bojowa schronów – Trzy schrony wkomponowane w umocnienia ziemne na odcinku taktycznym Karz. Pozycji Pomorskiej

Fot. 01. Grupa bojowa schronów. Widok od przedpola schronu o sygnaturze M10 na dwa ciężkie karabiny maszynowe, wkomponowanego północną część umocnień ziemnych tak zwanego szańca na odcinku taktycznym Sępólno Wielkie.

Trzy stanowiska ogniowe na broń maszynową odcinka taktycznego Sępólno Wielkie (niem. Karzenburg), wchodzące w skład grupy bojowej schronów, zostały wkomponowane w umocnienia ziemne nawiązujące formą do szańca  piechoty z XIX wieku.  Centralnie umieszczony obiekt o sygnaturze Karz 9 został wyposażony [01] w trójstrzelnicową kopułę 61 P8 nowej generacji o klasie wytrzymałości B1 na ostrzał. Trzy gazoszczelne strzelnice pozwalały na obronę w łącznym sektorze 190° przy czym sektor ostrzału dla pojedynczej strzelnicy wynosił 63° przy kątach podniesienia broni od -15° do +12°. Dowódca tego obiektu był jednocześnie dowódcą grupy bojowej schronów.

.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Grupa bojowa schronów – Trzy schrony wkomponowane w umocnienia ziemne na odcinku taktycznym Karz. Pozycji Pomorskiej

Warszawa, 23.04.2023 r.

Izba bojowa armaty przeciwpancernej w schronach dla armaty przeciwpancernej i ciężkiego karabinu maszynowego w Rejonie Umocnionym Giżycko

Fot. 01. Schron na armatę przeciwpancerną i ciężki karabin maszynowy w pobliżu miejscowości Lipińskie. Wschodni pas umocnień Rejonu Umocnionego Giżycko.
Schrony zaporowe ze stanowiskiem dla polowej armaty przeciwpancernej oraz ciężkiego karabinu maszynowego na podstawie fortecznej (niem. Pak und MG-Schartenstand), wzniesione w Rejonie Umocnionym Giżycko, zostały skutecznie pozbawione właściwości bojowych  przez Armię Czerwoną oraz saperów Ludowego Wojska Polskiego. Jeden z najlepiej zachowanych obiektów w tym regionie znajduje się w pobliżu miejscowości Salpik. Został wybudowany w zachodnim pasie umocnień Rejonu Umocnionego Giżycko jako jeden z 6 schronów tego typu według dokumentacji rysunkowej 842 B2. We wschodnim pasie umocnień wzniesiono tylko jeden taki obiekt.
.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Izba bojowa armaty przeciwpancernej w schronach dla armaty przeciwpancernej i ciężkiego karabinu maszynowego w Rejonie Umocnionym Giżycko

Warszawa, 19.04.2023 r.

Przykłady zastosowania płyty OB 3294 w schronach budowanych w 1938 roku w Rejonie Umocnionym „Giżycko”

Fot. 01. Widok strzelnicy obrony wejścia i zapola w schronie bojowo-obserwacyjnym B1-3 z kopułą 9 P7 (niem. MG-Schrtenstand mit Kleinstglocke). Standardowym rozwiązaniem w tym obiekcie była płyta z zamknięciem strzelnicy broni ręcznej 48 P8.
Schrony fortyfikacji stałych budowane w 1938 roku, zgodnie z nowo opracowanymi konstrukcjami standardowymi, zostały wyposażone w strzelnicę obrony wejścia i zapola. W części obiektów stanowisko obrony wejścia i zapola umieszczono w wydzielonym pomieszczeniu. Założono, że w zależności od konfiguracji pomieszczeń schronu, wejście będzie chronione przed ostrzałem przy pomocy płyty stalowej ze strzelnicą typu 48 P8 [01] lub 403 P9. Należy zaznaczyć, że wyposażenie stanowiska w płytę stalową 403 P9 w wydzielonym pomieszczeniu umożliwiało prowadzenia ognia przy pomocy broni maszynowej [02]. Dlatego też zalecano przy tworzeniu planu ogni nowej pozycji taką konfigurację schronów, która gwarantowałaby uzyskanie skutecznego pokrycia ogniem przedpola i obronę zapola ze stanowisk broni maszynowej. Celowe było takie wzajemne położenie schronów, które umożliwiało wspieranie się ogniem podczas walki. W szczególnym przypadku, poprzez wykorzystanie dwóch, dwusektorowych schronów ze stanowiskiem obrony wejścia i zapola każdy, można było osiągnąć obronę okrężną. Obrona zapola mogła być dodatkowo wspierana przez strzelnice obrony wejścia.
.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Przykłady zastosowania płyty OB 3294 w schronach budowanych w 1938 roku w Rejonie Umocnionym „Giżycko”

Warszawa, 11.04.2023 r.

Schron na ckm i garaż dla armaty przeciwpancernej (MG-Schartenstand und Tak-Unterstellraum) – Zadania bojowe

Fot. 01. Przedpiersie stanowiska polowego dla 3,7 cm armaty przeciwpancernej (3,7 cm Tak) przy schronie nr 745 na ckm i garaż dla armaty przeciwpancernej.
W 1935 roku w ramach pozycji obronnej Obra-Nisłysz (niem. Nischlitz-Obra-Linie), na przewidywanych kierunkach uderzenia nieprzyjaciela, wzniesiono dwukondygnacyjne schrony do obrony przepraw. Schrony dla ciężkiego karabinu maszynowego i garażu dla armaty przeciwpancernej (niem. MG-Schartenstand und Tak-Unrestellraum), nazywane popularnie „Hindenburgstand” zaprojektowano w klasie C odporności na ostrzał. Łącznie wzniesiono sześć tego typu obiektów przy szlakach komunikacyjnych. Ich budowa poprzedzana była szeroko zaplanowanymi w czasie i zakresie pracami hydrotechnicznymi. W początkowym okresie objęły one regulację rzek i strumieni. Sukcesywnie tworzono system obiektów spiętrzających. Zaplanowane tereny zalewowe oraz wykonane kanały wodne stanowiły doskonałe zapory przeciwczołgowe i przeciwpiechotne. W celu usprawnienia komunikacji wybudowano nowe mosty. Dla uznanych za ważne pod względem taktycznym przepraw, które znajdowały się na przedpolu schronów dla ciężkiego karabinu maszynowego i garażu armaty przeciwpancernej, przewidziano mosty obrotowe lub rolkowo – uchylne. Ich konstrukcja pozwalała na zlikwidowanie przeprawy w krótkim czasie lub jej równie szybkie przywrócenie przy obsłudze zaledwie jednej lub dwóch przeszkolonych osób. Drogę zabezpieczono zaporami przeciwpancernymi.
Serdecznie zapraszam,
.

Więcej informacji w opracowaniu: Schron na ckm i garaż dla armaty przeciwpancernej (MG-Schartenstand und Tak-Unterstellraum) – Zadania bojowe

Warszawa, 22.03.2023 r.

Fot. 18. Grupa bojowa schronów – Otmuchów nad Nysą Kłodzką. Tylna elewacja schronu biernego z oryginalnym maskowaniem. Obiekt wzniesiony w 1934 roku w pobliżu zapory w Otmuchowie (Fot. Tomasz Zamysłowski).

Jedną ze szczególnie istotnych dla gospodarki Niemiec arterią komunikacyjną na wschodnich terenach kraju była Odra. W 1913 roku uchwalono ustawę o rozszerzeniu żeglugi na tereny położone na południe od Wrocławia, stolicy Dolnego Śląska. W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu wody niezbędnego do całorocznego żeglugi (szczególnie w okresie letnim),  podjęto decyzję o budowie zbiorników retencyjnych. Przewidziano budowę zapory wodnej w pobliżu miejscowości Otmuchów na Nysie Kłodzkiej, która była lewym dopływem Odry. Ujście rzeki znajdowało się na wysokości Brzegu, położonego na południe od Wrocławia. Rozpoczęcie budowy zbiornika opóźnił wybuch I Wojny Światowej.

Do wcześniejszych planów budowy zbiornika retencyjnego na Nysie Kłodzkiej  powrócono ponownie po 1925 roku w nowej politycznej rzeczywistości. Budowa zapory wymagała zmian infrastruktury. Od 1926 roku prowadzono prace nad przeniesieniem linii kolejowej Otmuchów – Paczków. Budowę zbiornika rozpoczęto w 1928 roku.  Zbiornik retencyjny miał zasadniczy wpływ na kształtowanie się poziomu wód Nysy i Odry. Zdaniem Dowództwa Armii, powinien pozostać w stanie nienaruszonym tak długo, jak to możliwe. Już w połowie 1929 roku planowano poprowadzenie pozycji obronnej wzdłuż rzeki Nysy a następnie do granicy czeskiej w oparciu o rzekę Widna (niem. Weidenauer Wasser) w linii Woiz-Kalkau.

.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Grupa bojowa schronów – Otmuchów nad Nysą

Warszawa, 08.03.2023 r.

Niemiecka, forteczna łączność telefoniczna. Część 2

Forteczny podziemny dalekosiężny kabel telefoniczny Kralupa o pojemności 10 par. Użyto go do połączenia fortecznej sieci telefonicznej FF OWB z węzłem łączności zlokalizowanym w koszarach Wehrmachtu w Czerwieńsku. W dolnej części zdjęcia widoczna żyła kablowa owinięta elementem ferromagnetycznym. Fot. Mariusz Kisiel.
Podziemne kable telefoniczne, używane w fortecznych sieciach telefonicznych, posiadały pewne elementy budowy, które odróżniały je od bliźniaczo podobnych kabli stosowanych w sieciach cywilnych. Zasadnicze różnice dotyczyły problemu ochrony ośrodka kabla przed uszkodzeniami mechanicznymi i zagrożeniami wynikającymi z funkcjonowania na polu walki. Szczególnie niebezpieczne dla wszelkiej infrastruktury technicznej były bombardowania i ostrzały artyleryjskie. Te szczególne czynniki wymusiły na konstruktorach opracowanie lepszej ochrony tych kabli, a na projektantach odpowiedniego sposobu ich układania w ziemi.
.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Niemiecka, forteczna łączność telefoniczna. Część 2

Warszawa, 01.03.2023 r.

Stanowisko ogniowe przyczółku mostowego w rejonie Bytom Odrzański – Nowa Sól (Pozycja Odry)

 

Fot. 01. Umocnione stanowisko ciężkiego karabinu maszynowego, widoczne drewniane drzwi wejściowe (Fot. Tomasz Zamysłowski).

W latach 1928-1936 wybudowano rubież obroną  wzdłuż lewego brzegu Odry,  mającą zadanie ochrony Dolnego Śląska przed atakiem Wojska Polskiego. Fortyfikacje te zwane pozycją Odry (Odetstellung) stanowiły południowe  skrzydło, o które opierały się  Front Forteczny Łuku Odry-Warty (niem. Festungsfront im Oder-Warthe Bogen) zamykający najkrótszą drogę do Berlina. Front Forteczny Łuku Odry-Warty zabezpieczały przed atakiem i obejściem ze skrzydeł dwie pozycje, od północy Pozycja  Pomorska  (niem. Pommernstellung) oraz od południa wspomniana Pozycja  Odry (niem. Oderstellung).

Fortyfikacje Pozycji Odry oparte o naturalną przeszkodę jaką stanowiła Odra, tworzyły pozycję obroną trudną do przełamania, jedynymi słabymi punktami były przeprawy mostowe. Z obawy przed niespodziewanym szybki atakiem i zajęciem strategicznych mostów przed obsadzeniem pozycji przez zmobilizowane oddziały postanowiono rozszerzyć obronę o prawy brzeg Odry, szczególnie w nadodrzańskich miejscowościach nie posiadających na  swoim terenie stałych garnizonów.

.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Stanowisko ogniowe przyczółku mostowego w rejonie Bytom Odrzański – Nowa Sól (Pozycja Odry)

Warszawa, 09.02.2023 r.

Grupa bojowa schronów w fortyfikacji niemieckiej

Fot. 01. Grupa bojowa schronów. Dwusektorowy obiekt o sygnaturze M10 jednej z grup bojowych schronów odcinka Karz (Karzenburg) Pozycji Pomorskiej.

Załogi schronów bojowych realizowały wyznaczone zadania obronne (niem. Kampfanweisungen) wynikające z planu taktyczno- obronnego odcinka. Obrona przedpola w wyznaczonych sektorach, określonych w planie ogni, wymagała odpowiedniego współdziałania  pomiędzy dowódcami  obiektów. Każdy z nich musiał być w stałym kontakcie z dowódcą w sąsiednim schronie grupy, jak i ze swoim bezpośrednim przełożonym. Kolejność włączania się stanowisk ogniowych do walki wynikała z konieczności wzmocnienia lub rozszerzenia ostrzału, czy też zapewnienia obrony przedpola sąsiadowi. Równie ważny był moment włączenia się do walki – otwarcia ognia z jeszcze nierozpoznanego przez nieprzyjaciel stanowiska bojowego.

.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Grupa bojowa schronów w fortyfikacji niemieckiej.

Warszawa, 31.01.2023 r.

Grupa bojowa schronów – Krosno nad Odrą

Fot. 01. Grupa bojowa schronów – Krosno nad Odrą. Schron C. 11 na ciężki karabin maszynowy przy zabudowaniach folwarku Kletna (niem. Vorwerk Klette lub Bobervorwerk). Stanowisko karabinu maszynowego chroniła 8 cm płyta stalowa ze strzelnicą. Zdjęcie w tonacji czarno-białej. Na przestrzeni kilku ostatnich lat wyraźnie widoczna jest dewastacja folwarku Kletna. Fot. Franz Aufmann.

 

Ministerstwo Wojny (niem. Reichswehrministerium) w połowie 1928 [01] roku zatwierdziło forsowane przez Dowództwo III Okręgu Wojskowego założenia koncepcyjne dotyczące budowy w okresie pokoju pozycji obronnej w oparciu o rzekę Odrę.  Priorytet budowy otrzymały jej odcinki na kierunkach szczególnie zagrożonych. W 1930 roku podjęto prace projektowe nad grupą bojową schronów na broń maszynową, której celem byłaby obrona przeprawy mostowej w Krośnie Odrzańskim. Już w kwietniu 1931 roku Dowództwo Wojsk Lądowych podjęto decyzję o budowie pozycji obronnej na południowym brzegu Odry. W jej początkowy skład wchodziły trzy obiekty bojowe.

.
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu:  Grupa bojowa schronów – Krosno nad Odrą,

Warszawa, 27.01.2023 r.

Niemiecka, forteczna łączność telefoniczna. Część 1

 

Zadanie, jakie postawiono przed projektantami fortecznych sieci telefonicznych, polegało na połączeniu za pomocą podziemnych kabli telefonicznych istotnych elementów fortyfikacji stałej jak i elementów infrastruktury towarzyszącej z lokalnymi i nadrzędnymi punktami dowodzenia. Kolejnym etapem było powiązanie wszystkich odcinków obronnych w jednolitą strukturę podziemnej fortecznej sieci łączności przewodowej w celu zapewnienia bezpiecznej i szybkiej wymiany informacji na polu walki.

Do elementów infrastruktury towarzyszącej można tu zaliczyć szeroki wachlarz stanowisk obserwatorów artylerii, polowych baterii artyleryjskich, stanowisk obsługujących urządzenia hydrotechniczne służące do kontroli obszarów zalewowych, mostów fortecznych itp.

Szybki i bezpieczny przekaz informacji o ewentualnych ruchach przeciwnika, koncentracji jego oddziałów i atakach na ufortyfikowane pozycje pozwalał elastycznie i sprawnie zarządzać polem walki. Dowódca danego odcinka obrony miał możliwość lepszej oceny sytuacji taktycznej poprzez kontakt z sąsiednimi odcinkami. W przypadku zagrożenia obrony miał narzędzie, za pomocą którego mógł szybko reagować na zaistniałe niebezpieczeństwo poprzez przegrupowanie oddziałów osłonowych, wezwanie wsparcia artyleryjskiego, lotnictwa lub oddziałów odwodowych. Przy bardzo rozległych telefonicznych sieciach fortecznych łączono również poszczególne szczeble dowodzenia od dowódców odcinków obrony po ośrodki dowodzenia na poziomie dywizji, pułku a nawet armii.

.

Serdecznie zapraszam,
.

Więcej informacji w opracowaniu: Niemiecka, forteczna łączność telefoniczna. Część 1

Warszawa, 19.01.2023 r.

Grupa bojowa schronów – Będów nad Odrą

 

Fot. 01. Schron nr 4 do ognia bocznego na 7,92 mm ciężki karabin maszynowy MG 08. (Grupa schronów zlokalizowana na południowym, lewym brzegu Odry w pobliżu miejscowości Będów (Fot. Franz Aufmann).

 

Ekspertyzy z lat dwudziestych dwudziestego wieku wykazały, że w realiach przegranej I wojny światowej oraz ograniczeń wynikających z traktatu wersalskiego, obrona wschodnich granic Niemiec oparta na naturalnych przeszkodach mogła należeć do jednych ze skuteczniejszych i ekonomicznie uzasadnionych. Dlatego też od końca 1926 roku zaczęto prowadzić na rozkaz Dowództwa III Okręgu Wojskowego systematyczne badania terenowe wzdłuż biegu Odry i jej dopływów. Należało zebrać informacje niezbędne w celu określenia strategicznie ważnych punktów planowanej pozycji obronnej. Zalecano wykorzystanie istniejącej już infrastruktury obronnej, jaką stanowiły twierdze w Głogowie i Kostrzynie, wzmacniane nowymi obiektami w połowie lat dwudziestych.
Serdecznie zapraszam,
.

Więcej informacji w opracowaniu: Grupa bojowa schronów – Będów nad  Odrą

Warszawa, 11.01.2023 r.

 

Wszystkie wcześniejsze zwiastuny  wpisów i opracowań zostały zarchiwizowane odpowiednio w zakładkach :


– Archiwum 2022
– Archiwum 2021
– Archiwum 2020
– Archiwum 2019
– Archiwum 2018
– Archiwum 2017
– Archiwum 2016.