Opracował:
Stefan Fiedorowicz
Franz Aufmann
Pozycja Lidzbarska, w początkowym zamyśle, projektowana była jako szkieletowa linia umocnień przy maksymalnym uwzględnieniu naturalnych przeszkód terenowych. Zakładano, że szkieletowa pozycja obronna osiągnie gotowość bojową w ciągu 10 dni [01]. Niezbędny czas na wykonanie przewidzianych w pierwotnym projekcie wszelkich umocnień polowych, w tym zapór przeciwpiechotnych i przeciwpancernych, miała zagwarantowała w początkowej fazie konfliktu zbrojnego skuteczna obrona oddziałów straży granicznej.
Zgodnie z pierwotnymi założeniami projektu trzon pozycji stanowiły głównie małe, jednosektorowe obiekty dla broni maszynowej. Przyjęty system ogni bocznych, uznany na podstawie doświadczeń I wojny światowej za najbardziej skuteczny do zwalczania atakujących oddziałów piechoty, umożliwiał również wzajemne wspieranie się obiektów. Jednocześnie stanowiska ogniowe, o strzelnicach do ognia bocznego i ścianach czołowych osłoniętych nasypami ziemnym, były trudne do rozpoznania i zwalczania przez artylerię nieprzyjaciela. Umocnienia, często wznoszone na obszarach leśnych utrudniały rozwinięcie ataku piechocie i jednostkom pancernym.
Od podanych zasad zdarzały się nieliczne odstępstwa. Na około 850 stanowisk ogniowych zinwentaryzowanych w końcu 1944 roku obiektów Trójką Lidzbarskiego wykazano zaledwie 5 schronów trójsektorowych i 40 schronów dwusektorowych [02]. Autorom niniejszego opracowania znana jest lokalizacja dwóch schronów trójsektorowych z 1933 roku oraz jednego [03] z 1936 roku. Do największych pod względem kubatury należy obiekt 6 odcinka dywizyjnego, wybudowany w 1933 roku w pobliżu miejscowości Poniki (niem. Groß Poniken), po wschodniej stronie drogi z Sępopola do Szczurkowa [04].
Trójsektorowy schron o sygnaturze 624 – zadania ogniowe
Każde z trzech stanowisk bojowych dla ciężkiego karabiny maszynowego sMG 08 prowadziło ogień w sektorze 65 stopni. Skuteczny zastosowanej broni wynosił 1200 metrów. Poszczególne sektory ognia wzajemnie uzupełniały się, tak że łączny sektor ostrzału wynosił 165 stopni. Największe martwe pole, znajdujące się pomiędzy sektorami ognia ze stanowisk bojowych nr 1 i 2, wynosiło zaledwie 31 metrów.
Stanowisko bojowe MG 08 na podstawie fortecznej w izbie bojowej nr 1 (numeracja odautorska) ryglowało ogniem czołowym drogę z Sępopola do Szczurkowa, która przebiegała przez linię umocnień. W przypadku próby obejścia przez nieprzyjaciela schronu od strony wschodniej, otwierał ogień ciężki karabin maszynowy w izbie bojowej nr 2. Obrona mogła być wspierana przez ogień czołowy dwusektorowego schron broni maszynowej, wzniesionego u podnóża wzniesienia terenu, zwanego „Wzgórzem myśliwego”. Oba schrony miały możliwość wzajemnej obrony bezpośredniego przedpola. Zadanie to wypełniało drugie stanowisko ckm do ognia bocznego wspomnianego dwusektorowego schronu i trzecie stanowisko schronu o sygnaturze 624.
Obrona prawego skrzydła opierała się na stanowiskach ogniowych na jeden ciężki karabin maszynowy. Na uwagę zasługują trzy schrony po wschodniej stronie drogi. W sektorze ognia dwóch z nich znajduje się broniony szlak komunikacyjny i przedpole schronu 624. Trzeci schron broni podejścia do obu obiektów na prawym skrzydle.
[01] – Dlatego też w dniach od 27 września do 7 października 1937 roku przeprowadzono ćwiczenia na wybranym odcinku obrony, położonym na północ od Lidzbarka Warmińskiego.
[02] – Burk Kurt, „Die deutschen Landesbefestigunen im Osten 1919-1945“, Osnabrück 1993.
[03] – Z notatek bunkrołazika – schron na trzy stanowiska bojowe ckm (3).
[04] – Powiat Bartoszyce.
Autorzy niniejszego opracowania składają
podziękowania dla Nadleśnictwa
Bartoszyce za umożliwienie prowadzenia
badań terenowych i pomiarów obiektu.