Aktualności

Witam w świecie przenikliwego chłodu stali i betonu.

Poniżej znajduje się wykaz tegorocznych „Spostrzeżeń i wpisów” oraz opracowań
o tematyce fortecznej. Polecam również Waszej uwadze wcześniejsze opracowania
z lat 2016 -2024. Ich zwiastuny można odszukać  się w zakładce „Archiwum”.
Po prawej stronie znajduje się wykaz ostatnio publikowanych „Spostrzeżeń i wpisów”.
Zapraszam również do udziału w grupie  „Hauba – chłód stali i betonu” na FB.

Franz Aufmann

Zapora przeciwpancerna – Trägersperren (Einsteckssperre) w Kuźnicy Rudzkiej

Zapora drogowa K11, w oddali zabudowania Bytomia-Bobrek. (Fot. zbiory własne).

Zakończenie I Wojny Światowej zmieniło układ sił w Europie. Upadek państw centralnych umożliwił powstanie lub odzyskanie niepodległości przez wiele państw. Pierwsze lata państwa polskiego upłynęły pod znakiem sporów i walk o przyszłe granice. Jedynym z zapalnych miejsc na mapie II RP był Górny Śląsk. Już w trakcie wstępnych prac nad traktatem wersalskim (1919 r.) teren ten stał się przedmiotem targów, jako jeden z najcenniejszych obszarów przemysłowych Europy. Pierwotnie należący do Cesarstwa Niemieckiego został częściowo przydzielony Polsce. Polska dążąc do przejęcia całości śląskiego okręgu przemysłowego, przy  wyjątkowej słabości Niemiec i przychylność państw Ententy w szczególności Francji, rozpoczęła działania zbrojne wzniecając I i II Powstanie Śląskie (de facto wojnę domową).

Serdecznie zapraszam,

.

Więcej informacji w opracowaniu: Zapora przeciwpancerna – Trägersperren (Einsteckssperre) w Kuźnicy Rudzkiej

Warszawa, 5.06.2025 r.

Stanowisko – 7,62 cm Festungs-Pak (r)

Stanowisko 7,62cm Festung Pak (r) znajdujące się na prawym skrzydle fortu XIII widok od czoła (fot. Tomasz Zamysłowski).

 

Chyląca się ku upadkowi III Rzesza w końcowym okresie wojny desperacko próbowała zahamować postęp wojsk radzieckich organizują kolejne linie obrony lub ogłaszając kolejne ośrodki miejskie miastami twierdzami (Festung). W założeniu miasta twierdze miały pozostać w okrążeniu na tyłach frontu. Broni się je do końca, aby wróg musiał zaangażować jak na większe siły w ich izolację i zdobycie. Cześć tych miast tylko z nazwy były twierdzami, gdyż pozbawione były fortyfikacji, bądź je posiadały lecz pamiętające poprzednie stulecia i nie odpowiadały wymogą współczesnego pola walki. Załogi miast twierdz organizowano z wycofujących się rozbitych jednostek, rekonwalescentów szpitali wojskowych, jednostek szkolny, a przede wszystkim z członków nowo powstałej formacji pospolitego ruszenia (niem. Volkssturm). Dużym problemem stało się zapewnienie uzbrojenia dla broniących się oddziałów.

Serdecznie zapraszam,

.

Więcej informacji w opracowaniu: Stanowisko – 7,62 cm Festungs-Pak (r)

Warszawa, 17.05.2025 r.

Wagoniki kolejki wąskotorowej – koleby, mało znane dziedzictwo fortyfikacyjne Twierdzy Kowno

Fot. 01. Koleba – typ wagonu kolei wąskotorowej używany w Twierdzy Kowno. Zdjęcie z prywatnej kolekcji Rusłana Kirejewa.

Po trzecim rozbiorze Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1795 r. większość Litwy stała się częścią imperium Rosyjskiego. Pod koniec XIX wieku, gdy stosunki między Rosją a Niemcami uległy pogorszeniu, rosyjski cesarz Aleksander II podpisał w 1879 roku dekret o budowie Twierdzy Kowieńskiej. Decyzja ta nie była przypadkowa. Kowno miało szczególnie korzystne położenie strategiczne, a odgałęzienie linii kolejowej Warszawa-Petersburg, które zostało poprowadzone przez Kowno w 1861 roku, tylko dodatkowo podkreśliło znaczenie miasta w obronie zachodniej granicy Imperium.

Budowa twierdzy trwała od 1882 do 1915 roku. Chociaż był to obiekt wojskowy, budowa została przeprowadzona na zasadzie kontraktu, a Zarząd Inżynieryjny zlecił ją lokalnym i cesarskim firmom. Budowano drogi, mosty i linie kolejowe, sieci odwadniające a także tworzono bazy przemysłowe. Rozwój infrastruktury był szybki, zwłaszcza w obliczu wybuchu I wojny światowej.

Serdecznie zapraszam,

.

Więcej informacji w opracowaniu: Wagoniki kolejki wąskotorowej – koleby, mało znane dziedzictwo fortyfikacyjne Twierdzy Kowno.
oraz wersja w języku litewskim: Vagonetės-sekyklos: mažai žinomas Kauno tvirtovės fortifikacijos paveldas.

Warszawa 08.05.2025 r.

 

Schlagschränke – bariera przeciwpancerna

 

Fot. 01. Zachowana bariera przeciwpancerna (Schlagschränke) na byłym przejściu granicznym miedzy II RP i III Rzeszą. Baranowice (Dolnośląskie).

Schlagschränke für Straßensperrung – zapora przeciwpancerna stosowana w niemieckiej fortyfikacji od połowy lat trzydziestych zeszłego wieku. Stosowana przeważnie bezpośrednio na przejściach granicznych lub w ich pobliżu. Miała za zadanie zapobiegać nagłemu przekroczeniu granicy państwowej przez pojazdy pancerne wroga.

Budowa

Zapora przeciwpancerna – uchylny w płaszczyźnie pionowej szlaban.

Składała się z podpory uchylnego ramienia (S), mechanizmu napędu ręcznego (A), stalowego ramienia- drzewca (B) z składaną zasłoną (H), słupka podporowego (E) z widłami prowadzącymi (F) oraz mechanizmem blokującym (R). Podpory uchylnego ramienia oraz słupek podporowy zamocowano do dwóch belek dwuteownikowych (T) położonych pod jezdnią. Całości konstrukcji spoczywa na czterech betonowych podstawach (S), ustawionych po obu stronach drogi (Rys. 1, 2).

Serdecznie zapraszam,

..

Więcej informacji w opracowaniu: Schlagschränke – bariera przeciwpancerna

Warszawa 24.04.2025 r.

Zapora przeciwpancerna – Trägersperren (Einsteckssperre) w Pilchowicach

Fot. 05. Zapora przeciwpancerna w Pilichowicach widok w kierunku Stanic.
Zapora został usytuowana na wylocie drogi z Pilchowic do Stanicy (niem. Standorf O/S). Miejsce te wybrano jako najbardziej dogodne ze względu na zlokalizowany po jednej stronie drogi niewielki staw, za którym rozciągała się podmokła łąka przecięta torami wąskotorówki (łąka w drugim etapie rozbudowy zabezpieczona została przeszkodą przeciwpancerną w postaci czechosłowackich jeży). Po drugie stronie drogi znajdowała się stroma skarpa, u podnóża której rozciągała się podmokła dolina. Uniemożliwiało to ominiecie przeszkody. Jedyna możliwością jej przekroczenia była próba sforsowania lub demontażu. Na tą ewentualność na zboczu niewielkiego wzniesienia wybudowano w odległości 800-900 m [02] grupę dwóch schronów bojowych [03]. Schron broni przeciwpancernej typu Regelbau 116 oraz zapewniający mu osłonę okrężną przed atakami piechoty Regalbau 97 [04]. Strzelnice schronu Regelbau 116 dla działa przeciwpancernego Pak 3,7 cm oraz dwóch ciężkich karabinów maszynowych 7,92 mm zwrócone zostały w stronę drogi i zapory bokiem. Tak aby pokryć ogniem łąkę miedzy zaporą oraz samą zaporę. Pojazdy pancerne próbujące sforsować zaporę wystawione zostały na ogień z boku, tym samym stanowiły większy cel, a ostrzał prowadzony był w słabiej opancerzoną cześć pojazdu.

Serdecznie zapraszam,

..

Więcej informacji w opracowaniu: Zapora przeciwpancerna – Trägersperren (Einsteckssperre) w Pilchowicach

Warszawa 20.02.2025 r.

Niemieckie stanowiska obserwacyjne w Twierdzy Kowno

Członkowie Batalionu Inżynieryjnego Sił Zbrojnych Litwy przy usuniętej kopule pancernej.
Muzeum IX Fortu w Kownie. 1926.
KDFM GEK-31676;F-14651

Twierdza Kowno jest niewątpliwie najważniejszym obiektem dziedzictwa wojskowego na Litwie. Zbudowana w 1882 r. lądowa twierdza wojskowa pierwszej klasy była ważna dla obrony zachodniej granicy Imperium Rosyjskiego. W tym czasie miasto nazywało się Kowno (Ковнa), a najnowocześniejszą budowaną twierdzą była Kovenskaja krepost (ros. Ковенская крепость). Początkowo miasto było otoczone przez 7 fortów i 9 stałych baterii, fortyfikacje centralne, składy amunicji, budynki administracyjne, koszary, różne budynki gospodarcze i drogi.

Od 1891 r. twierdza została rozbudowana o Fort VIII, fortyfikacje Linkuva, Baterię X i inne obiekty. W 1903 roku rozpoczęto budowę Fortu IX według projektu K. Wieliczko z 1897 roku. Pierwsze forty z czerwonej cegły były później kilkakrotnie modernizowane i wzmacniane betonem. Pierwszy pierścień twierdzy kowieńskiej kosztował Imperium Rosyjskie 30 milionów rubli. W 1911 r. opracowano i zatwierdzono w 1912 r. projekt rozbudowy, zgodnie z którym miał powstać drugi pierścień fortów, składający się z 12 nowych fortów i 12 punktów wsparcia. Wybuch I wojny światowej uniemożliwił jednak realizację tych planów, a największe prace przeprowadzono w fortach Romainiai, Marva i Domeikawa.

Serdecznie zapraszam w imieniu autorów opracowania.

..

Więcej informacji w opracowaniu:
– wersja w języku polskim    –  Niemieckie stanowiska obserwacyjne w Twierdzy Kowno
– wersja w języku litewskim – Vokiečių šarvuoti stebėjimo postai (kupolai) Kauno tvirtovėje.

Warszawa 09.02.2025 r.

 

Pancerne stanowisko obserwacyjne pułkownika A. Ariensa w Forcie IX Twierdzy Kowno

Fot. 03. Lewe stanowisko obserwacyjne Fortu IX Twierdzy Kowno w 2024 roku.

 

Pod koniec XIX i na początku XX wieku większość Litwy była częścią Carskiego Imperium Rosyjskiego. Kowno było strategicznie ważnym miastem na zachodniej granicy Imperium. Car Aleksander II (1818-1881), wyczuwając zbliżające się zagrożenie militarne ze strony cesarskich Niemiec, postanowił wzmocnić zachodnią granicę swojego imperium i przekształcić Kowno w pierwszorzędną lądową twierdzę wojskową. W 1879 r. podpisano dekret o budowie twierdzy. Autorami planu kompleksu twierdzy kowieńskiej byli szef sztabu generalnego gen. N. Obruczew ze Sztabu Generalnego, gen. K. Zverev i I. Valberg. Kierownikiem prac budowlanych był płk. P. Bertholdt.

Początkowo planowano budowę 7 murowanych fortów. Były oddalone od siebie o 4-5 km a teren miedzy nimi wzmocniono bateriami artyleryjskimi. Jednak 7 fortów nie tworzyło zamkniętego pierścienia obronnego, dlatego też zdecydowano się na dalszą rozbudowę twierdzy. W pierwszej kolejności wzniesiono Fort VIII. W celu wyeliminowania możliwości ataku z pobliskiego wzgórza w pobliżu Kumpė Polywark przewidziano dodatkowy fort, który oznaczono jako Fort IX. Jego budowa rozpoczęła się w 1903 roku i trwała do 1913 roku. Był to pierwszy betonowy fort w Twierdzy Kowieńskiej, zbudowany według projektu prof. K. Veličko w 1897 roku.

Serdecznie zapraszam w imieniu autorów opracowania.

..

Więcej informacji w opracowaniu:
– wersja w języku polskim    – Pancerne stanowisko obserwacyjne pułkownika A. Ariensa w Forcie IX Twierdzy Kowno
– wersja w języku litewskim – Pulkininko A. Arenso sistemos šarvuotas stebėjimo bokštelis Kauno tvirtovės IX forte

Warszawa 09.12.2024 r.

 

Zestaw trzech płyt stalowych B1 jako zamiennik płyty pancernej 78P9

 

Zdjęcie zostało zrobione w nadbrzeżnej baterii marynarki wojennej 11/504 "Fjell" w pobliżu Bergen. Jest to jedna z konstrukcji wejściowych do systemu tuneli
Fot. 01. Zestaw trzech płyt o odporności B1 osadzony w zamian płyty pancernej 78P9 w schronie obrony wejścia do jednego z tuneli w nadbrzeżnej baterii marynarki wojennej 11/504 „Fjell” w pobliżu Bergen w Norwegii (Fot. Florian Wein).

Analiza konstrukcji czechosłowackich schronów, wykonana przez Wydział rozpoznania obcych fortyfikacji (niem. Abteilung Auswertung fremder Landesbefestigungen) Sztabu Głównego na terenach anektowanych przez III Rzeszę w 1938 roku [01], spowodowała radykalną zmianę koncepcji konstrukcji niemieckich schronów bojowych fortyfikacji stałej.

Płyta stalowa lub pancerna, chroniąca stanowisko bojowe ciężkiego karabinu maszynowego (dalej ckm), dotychczasowo osadzana standardowo w konstrukcji obiektu na zewnętrznym licu ściany, idzie w zapomnienie. Prace konstrukcyjne ukierunkowane są na zminimalizowanie bocznego ostrzału płyt i strzelnic broni głównej. Dlatego też płyta chroniąca stanowisko ckm  w nowych konstrukcjach schronów bojowych zostaje cofnięta w głąb ściany. Dodatkowo projektowane obiekty otrzymują orylion, przedłużający ścianę czołową schronu przy strzelnicy broni maszynowej.

Serdecznie zapraszam,

..

Więcej informacji w opracowaniu: Zestaw trzech płyt stalowych B1 jako zamiennik płyty pancernej 78P9

Warszawa 14.11.2024 r.

 

Wszystkie wcześniejsze zwiastuny  wpisów i opracowań zostały zarchiwizowane odpowiednio w zakładkach :

– Archiwum 2024
– Archiwum 2023
– Archiwum 2022
– Archiwum 2021
– Archiwum 2020
– Archiwum 2019
– Archiwum 2018
– Archiwum 2017
– Archiwum 2016