Aktualności

Witam w świecie przenikliwego chłodu stali i betonu.

Serdecznie zapraszam wszystkich zainteresowanych fortyfikacją.  Prezentuję znane mi rozwiązania konstrukcyjne obiektów fortecznych z okresu międzywojennego i ich pancerzy.  Staram się dużo uwagi poświęcać wyposażeniu schronów bojowych.
Na stronie hauba.pl umieszczam „wpisy”, czyli bardzo krótkie informacje. Dotyczą one zazwyczaj jednego tematu. Ich wykaz, zatytułowany „SPOSTRZEŻENIA I WPISY”, znajduje się wyłącznie po prawej stronie w menu bocznym.
„Opracowania”, których częścią mogą być wcześniej opublikowane „wpisy”, znajdują się pod zakładkami w menu głównym w górnej części strony.

Pod zakładką „Aktualności” znajdują się tylko zwiastuny wpisów i opracowań z aktualnego roku kalendarzowego. Zwiastuny z poprzednich lat znajdują się pod zakładkami „Archiwum”.

Pozdrawiam
Franz Aufmann

Schron bojowo-obserwacyjny B1-4/I dla drużyny piechoty – MG-Schartenstad mit Kleinstglocke und Gruppe Regelbau B1-4/I

Fot. 01. Tylna elewacja schronu bojowo-obserwacyjnego B1-4/I (niem. MG-Schartenstand mit Kleinstglocke und Gruppe B1-4/I) z dwoma wejściami oraz strzelnicą obrony wejścia i zapola.

 

Koncepcja schronu bojowo-obserwacyjnego  o oznaczeniu B1-4/I dla drużyny piechoty z osadzoną w stropie małą kopułą obserwatora 9P7 (niem. MG-Schartenstand mit Kleinstglocke und Gruppe B1-4/I) jest rozwinięciem konstrukcji schronu bojowego dla ckm i drużyny piechoty (niem. MG-Schartenstand mit Gruppe B1-2a).  Projekt schronu bojowo-obserwacyjnego B1-4/I dla drużyny piechoty, zatwierdzony do stosowania w 1937 roku, zakładał realizowanie trzech podstawowych zadań obronnych. Pierwszoplanowym zadaniem była skuteczna obrona wyznaczonego sektora za pomocą 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego MG 08 na podstawie fortecznej, chronionego za pomocą 100 mm płyty stalowej 7P7 ze strzelnicą. Drugie zadnie polegało na prowadzeniu obserwacji okrężnej. Stanowisko obserwatora piechoty znajdowało się w małej kopule obserwacyjnej 9P7, osadzonej w stropie obiektu. Trzecim zadaniem było zapewnienie bezpieczeństwa załodze schronu i drużynie piechoty. Schron został zaprojektowany w klasie odporności B1. Konstrukcja schronu powinna wytrzymać jednorazowe trafienie pociskiem kal. 150 mm lub wielokrotne trafienie pociskami kal. 105 mm. Żelbetowe ściany zewnętrze posiadały grubość 1,00 metra a strop 0,8 metra. Wzmacniano go stalowymi belkami o profilu dwuteowym 240, ustawianymi w odstępach co 30 cm. Grubość ścian wewnętrznych wynosiła 0,5 m i 1 metr.

Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji na: Schron bojowo-obserwacyjny B1-4/I dla drużyny piechoty – MG-Schartenstad mit Kleinstglocke und Gruppe B1-4/I

Warszawa, 20.04.2019 r.

Schron bojowy B1-2a dla ckm i drużyny piechoty – MG-Schartenstad mit Einheitsgruppe B1-2a

Fot. 01. Tylna ściana schronu bojowego Regelbau B1-2a dla ckm i drużynę piechoty.

 

Schron bojowy B1-2a dla ckm i drużyny piechoty (niem. MG-Schartenstad mit Einheitsgruppe) zaprojektowano w 1936 roku. W następnym roku zostaje zatwierdzony do stosowania jako konstrukcja typowa 2a o odporności na ostrzał B1. Obiekt przeznaczono do prowadzenia ognia czołowego. Stanowisko bojowe 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego sMG 08 na podstawie fortecznej było chronione płytą stalową 7P7 [01]. Załogę stanowiło 5 żołnierzy obsługi ckm (1+4 żołnierzy) oraz drużyna piechoty (1+12 żołnierzy) do walki w otoczeniu schronu.

Przy projektowaniu schronu poświęcono szczególną uwagę warunkom bezpieczeństwa. Izba załogi została oddzielona od strefy bojowej za pomocą korytarza (Rys. 01, 2) oraz od strefy wejściowej po przez śluzę przeciwgazową (Rys. 01, 5). Dwa wejścia do schronu, zamykane ciężkimi drzwiami gazoszczelnymi 14P7 [02] z charakterystycznie zaokrąglonymi narożami, bronione były przez dwie strzelnice broni ręcznej 57P8 [03].

 

Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji na: Schron bojowy B1-2a dla ckm i drużyny piechoty – MG-Schartenstad mit Einheitsgruppe B1-2a

Warszawa, 09.04.2019 r.

 

Odwodnienie układu wentylacji na przykładzie Regelbau B1-2a

 

Pasjonaci fortyfikacji mają możliwość zapoznania się z rozwiązaniem, stosowanym w niemieckiej fortyfikacji stałej, bez konieczności organizowania kolejnej wyprawy na „bunkry”. Dzisiejsze krótkie opracowanie, a raczej „wpis”, zawiera informację o odwodnieniu, niezbędnym do poprawnego działania układu napowietrzania schronu.

 

Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji na: Odwodnienie układu wentylacji na przykładzie Regelbau B1-2a

Warszawa, 02.04.2019 r.

 

Układ wentylacji w schronie bojowym Regelbau B1-3

Rys. 02.  Konfiguracji pomieszczeń schronu bojowego B1-3 z kopułą obserwatora. 1. Izba bojowa na ciężki ka-rabin maszynowy, 2. Korytarz – wewnętrzna śluza przeciwgazowa, 3. Podszybie małej kopuły obserwacyjnej 9P7, 4. Śluza przeciwgazowa, 5. Izba załogi, 6. Wewnętrzna strzelnica obrony wejścia, 7. Strzelnica obrony wejścia i zapola, 8. ciężkie gazoszczelne drzwi wejściowe 14P7, 9. Szyb wyjścia ewakuacyjnego, 10. Czerpnia powietrza, 11. Nadciśnieniowy zawór Drägera, 12. filtrowentylator Hes 1,2, 13. Wylot zużytego powietrza.

 

Do napowietrzania pomieszczeń schronu przewidziano układ wentylacji, którego zadaniem było bezpośrednie napowietrzanie pomieszczeń bojowych i izby załogi. Pośrednio zasilane były śluzy przeciwgazowe.
Do napowietrzania pomieszczeń schronu Regelbau B1-3 niezbędne było zastosowanie trzech filtrowentylatorów Hes o wydajności 1,2 m3/min każdy. Po jednym urządzeniu umieszczono w izbie bojowej (Rys. 02. 1), w podszybiu małej kopuły obserwatora piechoty 9P7 (Rys. 02. 3) oraz w izbie załogi (Rys. 02. 5).
Każdy z wentylatorów zasysał powietrze poprzez układ rur z czerpni powietrza. Dwie czerpnie powietrza osadzono w tylnej ścianie schronu (Rys. 02. 10). Szybką wymianę powietrza umożliwiało nadciśnienie panujące w izbach bezpośrednio napowietrzanych.

 

Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji na: Układ wentylacji w schronie bojowym Regelbau B1-3

Warszawa, 30.03.2019 r.

 

Schron bojowy typu B1-3 z kopułą obserwatora – obrona wejścia i zapola

 

Fot. 01. Widok schronu bojowego B1-3 z kopułą obserwatora od strony zapola.

 

Do obrony wewnętrznej zastosowano stanowisko broni ręcznej za strzelnicą z lekkim zamknięciem typu 57P8 (niem. Schartenverschluß 57P8 [01]). Stalowa płyta o grubości 2 cm z uchylnym zamknięciem została osadzona w wewnętrznej ścianie. Stanowisko znajdowało się w podszybiu małej kopuły obserwatora piechoty 9bP7 (Rys. 01. 6). Otwór strzelnicy posiadał wymiary 8 x 12 cm. W zasięgi sektora ostrzału znajduje się otwór wejściowy do schronu.
Wejście do schronu Regelbau B1-3 zabezpieczały ciężkie gazoszczelne drzwi 14P7 [02] o grubości 3 cm z zaokrąglonymi narożami. Ich waga wynosiła 500 kg. W drzwiach wejściowych znajduje się właz awaryjny o wymiarach 50 x 40 cm (szerokość x wysokość). W nim wykonano strzelnicę 8 x 12 cm (z zasuwą) dla broni ręcznej (Rys. 01. 8).
Cechą charakterystyczną schronów, wznoszonych po 1936 roku było zastosowanie strzelnicy obrony wejścia i zapola. Strzelnica została umieszczona w ścianie zewnętrznej obok drzwi wejściowych pod okapem. Schron bojowy Regelbau B1-3 posiadał strzelnicę ze standardowym, ciężkim zamknięciem typu 48P8 [03]. Otwór strzelniczy 8 x 12 cm zamykany zasuwą, wykonano w 4 cm stalowej płycie.

Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji na: Schron bojowy typu B1-3 z kopułą obserwatora – obrona wejścia i zapolaWarszawa, 26.03.2019 r.

 

Gazoszczelny zawór nastawny 3ML.01 – Rosettenschieber 3ML.01

Fot. 01. Widok gazoszczelnego zaworu nastawialnego 3ML.01 (fot. Dariusz Krzyształowski).

 

Gazoszczelny zawór nastawny (niem. Gasdichter – Rosettenschieber) otrzymał oznaczenie 3ML.01. Stosowano go do regulacji przepływu powietrza. Wydatek przepływu powietrza był każdorazowo ustawiany manualnie. Elementem regulującym przepływ był dekiel, osadzony na gwintowanym wałku. Obrót dekla ułatwiały dwa (Rys. 01) kuliste uchwyty. Gazoszczelność zaworu w położeniu „zamknięte” gwarantowała kauczukowa uszczelka. W tym położeniu obrotowy dekiel dociśnięty był do uszczelki, osadzonej w żeliwnej, cylindrycznej płytce. W pozycji „otwarte” przepływ powietrza umożliwiały cztery profilowane otwory (oznaczone przerywaną linią na rys. 01), wydzielone przez wsporniki z gwintowanym otworem w osi płytki. W ten otwór wkręcał się wałek z zamocowanym deklem.

Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji na: Gazoszczelny zawór nastawny 3ML.01 – Rosettenschieber 3ML.01

Warszawa, 19.03.2019 r.

 

 

Rysunki na ścianie

Układ wentylacji jednoizbowego schronu na ckm

Wejście do izby oraz ściana z rozrysowanym układem napowietrzania i usuwania zanieczyszczonego powietrza. W otworze technologicznym o przekroju czworokąta miały być osadzone wsporniki dla wentylatorów.

 

Podczas wędrówek po byłych pozycjach obronnych natrafi się na obiekty fortyfikacji z pozoru nieciekawe, pozbawione wszelkiego wyposażenia. Do nich należy jednoizbowy schron na ckm do ognia czołowego wchodzący w skład Osowieckiego Rejonu Umocnionego Linii Mołotowa. Wyjątkowo prosta bryła betonu, bez osadzonego pancerza stanowiska bojowego, budowana w dużych ilościach, całkowicie zniechęca do wejścia i dalszego zwiedzania.

Schronu posiada typową konstrukcję. Można go spotkać na terenie pozycji obronnych ZSRR, wznoszonych po 1940 roku na nowej granicy państwowej. Jeden niczym nie wyróżniający się schron kryje unikalny rysunek układu napowietrzania i usuwania zanieczyszczonego powietrza (Fot. 02). Na ścianie zostały narysowane poszczególne podzespoły oraz układ łączących je rur. Rysunek wykonano jako pomoc dla niewykwalifikowanych robotników montujących wyposażenie schronu. Zachowano rzeczywiste wymiary podzespołów.

Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji na: Rysunki na ścianie

Warszawa, 04.03.2019 r.

 

Badania terenowe – Pozycja Lidzbarska  – okolice Bartoszyc (01)

 

Fot. 03. Tylna elewacja schronu bojowego B1-1 z wykonanymi niszami w murze oporowym.

 

Niestandardową elewację otrzymał schron bojowy Regelbau B1-1 na ciężki karabin maszynowy 5 Odcinka Dywizyjnego Pozycji Lidzbarskiej (niem. Heilsberber Stellung). W murze oporowym wykonano dwie nisze o podstawie trapezu. W dostępnej literaturze dotyczącej niemieckich fortyfikacji stałych okresu międzywojennego nie można zaleźć informacji dotyczących przeznaczenia wykonanych nisz w murze oporowym. Dlatego też w niniejszym opracowaniu rozważa się wykorzystanie nisz jako stanowiska obserwacyjnego lub stanowiska ręcznego karabinu maszynowego wspierającego obronę schronu i posterunku wartowniczego.
Podstawowym środkiem przekazu rozkazów i informacji z punktu dowodzenia do stanowisk bojowych była sieć telefoniczna. Dowódca schronu bojowego B1-1 mógł prowadzić obserwację bliską w kierunku przedpola tylko w zakresie sektora ostrzału ciężkiego karabinu maszynowego poprzez przeziernik płyty 7P7, chroniącej stanowisko bojowe. Nadzór zapola schronu, który mógł być znacznie ograniczony przez celową konfigurację terenu, umożliwiała strzelnica obrony zapola i wizjer w drzwiach wejściowych 14P7. Pole obserwacji mogło być ograniczone do kilku metrów. Peryskop do prowadzenia obserwacji okrężnej nie był jeszcze standardowym wyposażeniem niemieckich obiektów fortyfikacji stałych w 1937 roku, w którym to zatwierdzono projekt schronu bojowego B1-1 na ckm do stosowania. Wykonane na zewnątrz schronu stanowisko nie wyposażono w środki łączności z izbą bojową.

Warszawa, 27.02.2019 r.

Badania terenowe – Rejon Umocniony Giżycko – okolice Kruklanek (01)

Fot. 01. Wejście do schronu Regelbau B1-1 osłonięte okapem i chronione strzelnicą broni ręcznej (Rejonu Umocnionego Giżycko, Kruklanki).

 

Od dłuższego czasu planowany był wyjazd na teren Wschodniego Frontu Rejonu Umocnionego Giżycko (niem. Befestigungen bei Lötzen). Badania terenowe miały objąć schrony fortyfikacji stałej w okolicach miejscowości Kruklanki, na odcinku pozycji obronnej położonej na południe od byłej linii kolejowej. Wznoszenie nowoczesnych umocnień w rejonie Giżycka rozpoczęto w 1936 roku. W większości przypadków nowo budowane schrony bojowe wysunięto przed pierwszowojenne umocnienia Giżyckiej Pozycji Polowej (niem. Feldstellung Lötzen). Umieszczenie ich na wzniesieniach zapewniało załodze schronów bojowych doskonałą obserwację wyznaczonych sektorów ostrzału i przedpola. Skuteczna obrona pozycji wymagała, ze względu na sposób prowadzenia ognia, dobrze przeszkolonych obsad ciężkich karabinów maszynowych.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji na: Badania terenowe – Rejon Umocniony Giżycko – okolice Kruklanek (01)

Warszawa, 19.02.2019 r.

Fot. 01. Ruiny niemieckiego schronu bojowego B1-1 na ciężki karabin maszynowy. (Prusy Wschodnie).

 

Badania terenowe przeprowadzone na terenie Prus Wschodnich wykazały, że do obrony wejścia stosowano również pancerze innego typu. W jednym ze schronów B1-1 (Fot. 01) zastosowano 2 cm płytę stalową starszego typu [03] z ryglowaniem za pomocą dźwigni. Płyt nie została skatalogowana w katalogu pancerzy typowych (niem Panzeratlas). Oględziny pancerza wykazały, że jest to prawdopodobnie płyta ze strzelnicą broni maszynowej z przeziernikiem do prowadzenia obserwacji. Wąska szczelina przeziernika znajduje się po lewej stronie strzelnicy i została przysłonięta przez żelbetową ścianę. Przed osadzeniem płyty w ścianie schronu zdemontowano górną i dolną prowadnicę zasuwy przeziernika. Na odsłoniętej części płyty od strony izby bojowej widoczne są skraje otwory na śruby do mocowania prowadnic (Fot. 03, 5).

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji na: Strzelnica obrony wejścia w schronie B1-1

Warszawa, 09.02.2019 r.

 

Schron bierny dla 6 ludzi na pozycji obronnej Narew-Pisa (1940)

 

Fot. 01. Schron bierny dla 6 ludzi (niem. Unterstand für 6 Mann) z punktu oporu Turośl, należącego do niemieckiej pozycji obronnej Narew-Pisa.

 

W 1940 roku został wybudowany punkt oporu w  pobliżu miejscowości Turośl. Wzniesiono schrony bojowe na broń maszynową oraz schrony bierne fortyfikacji stałej i polowej. Do dzieł fortyfikacji polowej zaliczały się schrony bierne (Fot. 01) dla 6 ludzi (niem. Unterstand für 6 Mann). Umieszczono je w zagłębieniach terenu. Wszystkie ściany z wyjątkiem tylnej otrzymały narzut ziemny. Wejście do schronu zabezpieczały dwudzielne drzwi drewniane, wzmocnione stalową blachą. Grubość ściany tylnej wynosi 1,0 metr. Konstrukcja nośna schronu bazowała na arkuszach blachy falistej typu H [04]. W przekroju poprzecznym segmenty tworzyły zarys 5/8 profilu koła o promieniu 1,75 m. Długość pomieszczenia rzędu 2,0 m wymagała zastosowania 4 segmentów blachy falistej. Posadzkę schronu obniżono o 45 cm względem podparcia konstrukcji nośnej, wykonanej z traconego szalunku. Żelbetowe podparcie poszerzono o dodatkowe 32 cm na obwodzie izby. Po zamocowaniu desek, pełniło rolę ławki dla załogi schronu. Na ścianie czołowej pozostały ślady mocowania po szafkach i półkach (Fot. 07).

 

Serdecznie zapraszam.

Więcej informacji na: Schron bierny dla 6 ludzi na pozycji obronnej Narew-Pisa (1940)

Warszawa, 23.01.2019 r.

Schron bierny dla drużyny piechoty na Pozycji Olsztyneckiej (1938)

Fot. 01. Schron bierny dla drużyny piechoty przy drodze do miejscowości Wikno. (Sygnatura L90, Pozycja Olsztynecka).

 

Podstawę rozbudowy fortyfikacji Pozycji Olsztyneckiej stanowiło 118 schronów biernych dla drużyny piechoty (niem. Gruppenunterstand). Wybudowanych je w 1938 roku na pozycji obronnej podzielonej na 4 odcinki dywizyjne. Wszystkie schrony bierne dla drużyny piechoty wzniesiono w kategorii odporności B-1. Grubość ścian zewnętrznych wynosi 1,0 m a stropów 1,5 metra. Obiekty otrzymały wyjątkowo dobre maskowanie. Umieszczono je w zagłębieniach terenu (Fot. 01) lub wkopano w ziemię.  Tylko tylna ściana z wejściem do schronu nie była obsypana nasypem ziemnym. Została pokryta tynkiem o charakterystycznej fakturze zwanej „barankiem”. Tynk standardowo pokrywano farbami o kolorach ochronnych.

 

Serdecznie zapraszam.

Więcej informacji na:  Schron bierny dla drużyny piechoty na Pozycji Olsztyneckiej

Warszawa, 18.01.2019 r.

 

Przełamanie Linii Odry

Jeżeli tylko dysponujesz wolnym czasem 26 stycznia, to Skansen Fortyfikacyjny Czerwieńsk serdecznie zaprasza na imprezę związaną z przełamaniem Linii Odry.

 

Warszawa. 17.01.2019 r.

Wyjście ewakuacyjne w schronie biernym na Pozycji Olsztyneckiej (1938)

Fot. 01. Elewacja schronu biernego dla drużyny piechoty na Pozycji Olsztyneckiej.
W ramach rozbudowy pozycji obronnych w Prusach Wschodnich, wybudowano do końca 1938 roku na Pozycji Olsztyneckiej (niem. Hohenstein-Stellung) 118 z 120 planowanych schronów biernych dla drużyny piechoty. Wybudowane schrony bierne otrzymały oryginalne rozwiązanie konstrukcyjne wyjścia ewakuacyjnego (niem. Notausgang) [01].
Wyjście ewakuacyjne został umieszczano przez projektantów w nieobsypanej części tylnej ściany schronu, w której również znajdowało się wejście do obiektu. Otwór wyjścia ewakuacyjnego zamurowano ścianką ceglaną o grubości równej połowie cegły w zewnętrznej płaszczyźnie ściany tylnej schronu. Nieobsypaną część elewacji schronu pokryto tynkiem o charakterystycznej fakturze zwanej „barankiem”, malowanym barwą ochronną. Położenie otworu wyjścia ewakuacyjnego było nierozróżnialne.

Serdecznie zapraszam.

Więcej informacji na: Wyjście ewakuacyjne w schronie biernym na Pozycji Olsztyneckiej (1938)

Warszawa. 11.01.2019 r.

 

 

Schron na ckm B1-1 – Regelbau B1-1

Fot. 01. Schron na ckm Regelbau B1-1 wzniesiony w 1937 roku na Pozycji Noteci (zdjęcie udostępnione przez www.linianoteci.pl).

 

Zgodnie z wytycznymi sztabu generalnego armii (niem. Generalstab des Heeres) opracowano pod koniec 1936 roku kilka projektów schronów bojowych dla rozbudowywanych pozycji obronnych. Miały być budowane w 1937 roku jako konstrukcje typowe (niem. Regelbau). Wznoszenie schronów o powtarzalnej konstrukcji (według tych samych planów) znacznie obniżało czas i koszt budowy pozycji obronnej. Pozwalało na precyzyjne planowanie zapotrzebowania na niezbędne surowce takie jak cement, piasek, stal zbrojeniowa, elementy pancerne oraz wyposażenie.
W listopadzie 1936 roku sztab generalny armii przedstawił do opiniowania kilka nowych projektów schronów. Wśród projektów znalazł się schron według rysunku 170B9. W tym wypadku projektanci zrezygnowali z kosztownej, ale zalecanej w 1936 roku zasady rozdzielenia pomieszczenia bojowego na ciężki karabin maszynowy i izby załogi (pomieszczenia gotowości – niem. Bereitschaftsraum). Nowo opracowany obiekt składał się z dwóch pomieszczeń: izby bojowej i śluzy przeciwgazowej. Stanowisko bojowe chronione jest płytą stalową 7P7 ze strzelnicą. Okap osłania wejście do schronu przed bezpośrednim ostrzałem. Podejście do schronu zabezpiecza strzelnica dla broni ręcznej.
W marcu 1937 roku projekt schronu bojowego według rysunku 170B9 na ciężki karabin maszynowy bez pomieszczenia gotowości (niem. MG-Schartenstand ohne Bereitschaftsraum) zostaje zaakceptowany jako pierwszy z serii konstrukcji typowych. Otrzymuje określenie Regelbau B1-1. Ma zastąpić dotychczas stosowany schron na ckm do ognia czołowego według rysunku 105B8.

 

Serdecznie zapraszam.

Więcej informacji na: Schron na ckm B1-1 – Regelbau B1-1

Warszawa. 17.12.2018 r.

 

Wszystkie zwiastuny wcześniejszych wpisów i opracowań z 2018 roku zostały zarchiwizowane odpowiednio w zakładkach :

– Archiwum 2018
– Archiwum 2017
– Archiwum 2016.