Witam w świecie przenikliwego chłodu stali i betonu.
Interesuję się fortyfikacją okresu międzywojennego. Krótkie opracowania, które umieszczam na stronie, prezentują moje refleksje na temat obiektów fortyfikacyjnych lub ich wyposażenia. Nie są to artykuły naukowe, czy też o charakterze popularnonaukowym. W większości przypadku są wynikiem kolejnych wyjazdów na „bunkry”. Jest to dla mnie świetna forma spędzania wolnego czasu, którą nadal chciałbym kontynuować. Prezentuję znane mi rozwiązania konstrukcyjne obiektów fortecznych i ich pancerzy z okresu międzywojennego. Staram się dużo uwagi poświęcać wyposażeniu schronów bojowych.
Na stronie hauba.pl umieszczam „wpisy”, czyli bardzo krótkie informacje. Dotyczą one zazwyczaj jednego tematu. Ich skrócony wykaz, zatytułowany „SPOSTRZEŻENIA I WPISY”, znajduje się wyłącznie po prawej stronie w menu bocznym.
„Opracowania”, których częścią mogą być wcześniej opublikowane „wpisy”, znajdują się pod zakładkami w menu głównym w górnej części strony.
Pod zakładką „Aktualności” znajdują się tylko zwiastuny wpisów i opracowań z aktualnego roku kalendarzowego. Zwiastuny z poprzednich lat znajdują się pod zakładkami „Archiwum”.
Serdecznie zapraszam wszystkich zainteresowanych fortyfikacją.
Auf pozdrawia
Badania terenowe – optymalne rozwiązanie z 1936 roku

Więcej informacji w opracowaniu: Badania terenowe – optymalne rozwiązanie z 1936 roku
Warszawa, 26.05.2022 r.
Z notatek bunkrołazika – schron na trzy stanowiska bojowe ckm (3)

Więcej informacji w opracowaniu: Z notatek bunkrołazika – schron na trzy stanowiska bojowe ckm (3)
Warszawa, 21.05.2022 r.
Z notatek bunkrołazika – schrony na dwa stanowiska ckm (2)

Więcej informacji w opracowaniu: Z notatek bunkrołazika – schrony na dwa stanowiska ckm (2)
Warszawa, 14.05.2022 r.
Z notatek bunkrołazika – schrony na dwa stanowiska ckm – wybrane zagadnienia (1)

Wyjątkowe trudności ze skutecznym maskowaniem obiektów występowały na płaskich terenach rolniczych, pozbawionych naturalnej osłony w postaci krzewów i drzew. Dotyczyły one w szczególności obiektów prowadzących ogień czołowy, których strzelnice narażone były na bezpośredni ostrzał. Linie fortyfikacyjne w okresie międzywojennym projektowano przy maksymalnym wykorzystaniu ukształtowania terenu i wszelakich naturalnych przeszkód. Duże masywy leśne utrudniały nieprzyjacielowi zarówno rozpoznanie zakresu rozbudowy pozycji obronnej jaki i zastosowanie broni pancernej do zdobywania umocnień. Tereny leśne ułatwiały maskowanie stosunkowo wysokich obiektów bojowych. Schrony wykonane w klacie odporności B1 na ostrzał posiadały strop o grubości 80 cm a w niższej kasie C o grubości 50 cm.
Więcej informacji w opracowaniu: Z notatek bunkrołazika – schrony na dwa stanowiska ckm – wybrane zagadnienia (1)
Warszawa, 02.05.2022 r.
Schron dowodzenia ze stanowiskiem ogniowym ckm (Pozycja Lidzbarska)

Więcej informacji w opracowaniu: Schron dowodzenia ze stanowiskiem ogniowym ckm (Pozycja Lidzbarska)
Warszawa, 21.04.2022 r.
Jednokondygnacyjny schron ze stanowiskiem bojowym w kopule (1934)

Fot. 01. Widok miejsca osadzenia kopuły 3b P7 w schronie bojowy o sygnaturze taktycznej D.2 (Pozycja Pomorska).
Poszczególne projekty schronów ze stanowiskiem ogniowym w kopule różniły się zastosowanymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi. W konstrukcjach z 1934 roku dwu lub trójstrzelnicowa kopuła osadzana była głównie w wzdłużnej osi obiektu. Przyjęto zasadę, że osadzona kopuła nie przewyższała zarysu stropu schronu. Bryła obiektu osłaniała ją w znacznym stopniu przed bocznym i tylnym ostrzałem. Przestrzeń bojową z małym przedsionkiem oraz korytarz prowadzący do izby gotowości bojowej wydzielano za pomocą dwudzielnych drzwi o tej samej konstrukcji [01].
.
Więcej informacji w opracowaniu: Jednokondygnacyjny schron ze stanowiskiem bojowym w kopule (1934)
Warszawa, 15.04.2022 r.
Badania terenowe – płyty stalowe obrony wejścia – FF OWB

W ramach rozbudowy umocnień Bramy Lubuskiej w latach 1937 – 1938 wzniesiono schrony o konstrukcji przejściowej do B1-26 [01]. W stropie schronu osadzono sześciostrzelnicową kopułę bojową 58 P8 na karabiny maszynowe MG 34. Przewidziano również stanowisko karabinu maszynowego do obrony wejścia i zapola schronu. Mimo, że zdecydowana większość schronów została wybudowana w tym samym roku budowlanym, cechą znamienną wzniesionych schronów jest brak powtarzalności rozwiązań konstrukcyjnych. Stan zachowania części obiektów nie umożliwia rozpoznania zastosowanego wyposażenia a tym samym określenia jego powtarzalności w wzniesionych schronach.
Więcej informacji w opracowaniu: Badania terenowe – płyty stalowe obrony wejścia – FF OWB
Warszawa, 08.04.2022 r.
Stanowisko bojowe 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego sMG 08

Więcej informacji w opracowaniu: Stanowisko bojowe 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego sMG 08
Warszawa, 31.03.2022 r.
Panzerwerk Pz.W. 625 – garaż dla 3,7 armaty przeciwpancernej (3,7 cm Tak)

Więcej informacji w opracowaniu: Panzerwerk Pz.W. 625 – garaż dla 3,7 armaty przeciwpancernej (3,7 cm Tak)
Warszawa, 26.03.2022 r.
MG- Doppel- Schartenstand mit Beobachtungsraum – schron dla dwóch ciężkich karabinów maszynowych ze stanowiskiem obserwacyjnym

Więcej informacji w opracowaniu: MG- Doppel- Schartenstand mit Beobachtungsraum – schron dla dwóch ciężkich karabinów maszynowych ze stanowiskiem obserwacyjnym
Warszawa, 23.03.2022 r.
Układ wentylacji – niemiecki pomysł na wymuszony obieg powietrza w obiektach fortyfikacji stałej, Część II

Powietrze do wentylatora było dostarczane poprzez układ rur, osadzonych w ścianach schronu. Zewnętrzne wloty przewodów chroniono przy pomocy czerpni. Czerpnie powietrza standardowo osadzano na tylnej ścianie schronu, jako w najmniejszym stopniu narażonej na bezpośredni ostrzał.
Wyloty rur dostarczających powietrze w pomieszczeniach schronów zabezpieczono zaworami odcinającymi. Ich konstrukcja ulegała częstym modyfikacjom. Pierwsze zawory wentylacyjne, odcinające przepływ powietrza przy pomocy zasuwy [01], zostały zastąpione przez zawory obrotowe [02] typu 2ML01 w nowo wznoszonych obiektach. W 1938 roku wprowadzono wstępne filtry przeciwkurzowe [03], których konstrukcję zaprojektowano również z funkcją odcinania przepływu powietrza.
Więcej informacji w opracowaniu: Układ wentylacji – niemiecki pomysł na wymuszony obieg powietrza w obiektach fortyfikacji stałej, Część II
Warszawa, 09.03.2022 r.
Układ wentylacji – niemiecki pomysł na wymuszony obieg powietrza w obiektach fortyfikacji stałej

Nowe zasady wentylacji pomieszczeń niemieckich obiektów fortyfikacyjnych zostały opracowane w 1937 roku. Obiekty o klasie odporności [01] na ostrzał B, B1 i C mają otrzymać układ wentylacji opierający się na wymuszonym mechanicznie obiegu powietrza. Ma zastąpić dotychczasowo stosowaną w większości obiektów wentylację grawitacyjną, sprawdzającą się w okresie pokoju, ale zbyt mało efektywną w momencie prowadzenia intensywnego ognia ze stanowisk bojowych. Obieg powietrza miały zapewnić filtro-wentylatory, nazywane również wentylatorami z zestawem filtrów [02]. Przewidziano ich montaż głównie w pomieszczeniach bojowych [03], obserwacyjnych i gotowości bojowej. Pomieszczenia te uznano za bezpośrednio napowietrzane. Wytworzone nadciśnienie przez wentylator w izbie bezpośrednio napowietrzanej miało zapewnić ukierunkowany przepływ powietrza do kolejnych pomieszczeń, zgodnie z zasadą malejącego nadciśnienia.
Więcej informacji w opracowaniu: Układ wentylacji – niemiecki pomysł na wymuszony obieg powietrza w obiektach fortyfikacji stałej
Warszawa, 10.02.2022 r.
Kompanijne i batalionowe schrony dowodzenia – wentylacja

Do napowtarzania gazoszczelnych pomieszczeń obiektu zastosowano dwa filtrowentylatory HES. Urządzenia zostały umieszczone po jednym w izbie bojowej (Rys. 04. 1) i izbie gotowości bojowej (Rys. 04. 5). Zadaniem filtrowentylatorów było zassanie powietrza przez czerpnie osadzone tylnej ścianie schronu, a następnie wtłoczenie go z lekkim nadciśnieniem do pomieszczenia bezpośrednio napowietrzanego. Pomieszczenia schronu wyposażono w gazoszczelne drzwi stalowe.
Odtworzenie części układu wentylacji w kompanijnym schronie dowodzenia, położonym przy drodze Sępolno Wielkie – Biały Bór, utrudnia niepowtarzalność jego konstrukcji. Dlatego też obieg powietrza pomiędzy izbą łączności (Rys. 04. 3), pomieszczeniem dowodzenia (Rys. 04. 4) a izbą gotowości bojowej (Rys. 04. 5) należy traktować jako domniemane rozwiązanie [01]. Opisany obiegu powietrza między wskazanymi trzema izbami byłby możliwy tylko w przypadku osadzenia rury w cienkiej ściance działowej pomiędzy izbą dowodzenia a gotowości bojowej. Taka rura nie została odnaleziona.
Więcej informacji w opracowaniu: Kompanijne i batalionowe schrony dowodzenia – wentylacja
Warszawa, 05.02.2022 r.
Podsumowanie wstępnego rozpoznania systemu łączności telefonicznej Pozycji Olsztyneckiej, Część IV – przebieg w terenie na przykładzie wycinka III odcinka dywizyjnego

Przeprowadzone badania terenowe pozwoliły na zlokalizowanie ponad 60 łącznic w obrębie II,III i IV odcinka dywizyjnego. Jednym z ciekawszych fragmentów jest odcinek wybudowany na wschód od miejscowości Likusy, należący do III odcinka dywizyjnego. Wszystkie odnalezione do tej pory na tym odcinku łącznice mają postać wystających ponad powierzchnię ziemi betonowych bloków (opis konstrukcji przedstawiony został w części I podsumowania; fot. 01).
Więcej informacji w opracowaniu: Podsumowanie wstępnego rozpoznania systemu łączności telefonicznej Pozycji Olsztyneckiej, Część IV – przebieg w terenie na przykładzie wycinka III odcinka dywizyjnego
Warszawa, 01.02.2022 r.
Kompanijne i batalionowe schrony dowodzenia – konstrukcje

Od 1937 roku wznoszone są na pozycjach obronnych kompanijne i batalionowe schrony dowodzenia, zaprojektowane zgodnie z nowo opracowanymi przepisami dotyczącymi zadań obronnych i stosowanych rozwiązań konstrukcyjnych. Schrony dowodzenia, dotychczasowo wznoszone jako obiekty bierne, mają prowadzić również działania obronne. Otrzymują wymagane wytycznymi stanowisko bojowe ciężkiego karabinu maszynowego na podstawie fortecznej w wydzielonej izbie bojowej. W zależności od typu schronu prowadziło obronę ogniem bocznym lub czołowym.
Więcej informacji w opracowaniu: Kompanijne i batalionowe schrony dowodzenia – konstrukcje.
Warszawa, 28.01.2022 r.
Schron B1-7 na 2 ciężkie karabiny maszynowe z kopułą obserwacyjną – układ wentylacji

Gazoszczelność schronu warunkowana była hermetycznością konstrukcji. Pomieszczenia otrzymały gazoszczelne drzwi a strzelnice wyposażono w zamknięcia z filcowymi uszczelkami. Urządzenia filtrowentylacyjne, zamontowane w wyznaczonych pomieszczeniach, tłoczyły wymagane ilości powietrza, tworząc w pomieszczeniach nadciśnienie. Nadciśnienie panujące w obiekcie zapobiegało przenikaniu do jego wnętrza gazów podczas ataku chemicznego. Nadciśnienie mierzone było za pomocą manometrów w kształcie litery „U”. Jego wartość określano za pomocą wysokości słupka wody, gdyż toksyczna rtęć nie została dopuszczona do stosowania.
Więcej informacji w opracowaniu: Schron B1-7 na 2 ciężkie karabiny maszynowe z kopułą obserwacyjną – układ wentylacji
Warszawa, 25.01.2022 r.
Podsumowanie wstępnego rozpoznania systemu łączności telefonicznej Pozycji Olsztyneckiej, Część III – schrony bojowe

Zewnętrzne przyłącze telefoniczne sieci polowej w schronach bojowych Pozycji Olsztyneckiej zostało umieszczone bezpośrednio pod okapem na tylnej elewacji schronu, pomiędzy drzwiami wejściowymi a strzelnicą obrony wejścia (zdjęcie 1 i 2). Zabezpieczone było metalowymi drzwiczkami z prostym zamkiem (zdjęcie 3). Ziemny kabel telefoniczny doprowadzono do wnętrza, tak samo jak w przypadku schronów biernych, stalową rurą o średnicy 3”. Obok znajdowała się 2” rura dla przewodu do zewnętrznego przyłącza sieci polowej.
Więcej informacji w opracowaniu: Podsumowanie wstępnego rozpoznania systemu łączności telefonicznej Pozycji Olsztyneckiej, Część III – schrony bojowe
Warszawa, 20.01.2022 r.
Schron bojowy B1-7 na 2 ciężkie karabiny maszynowe z kopułą obserwacyjną (MG- Doppel- Schartenstand mit Kleinstglocke)

W ramach programu rozwoju nowych, standardowych konstrukcji o odporności B1 opracowano na początku 1937 roku projekt schronu na broń maszynową, którego główne zadania dotyczyły obrony w dwóch sektorach oraz nadzór pola walki ze stanowiska w małej kopule obserwacyjnej. Rysunek konstrukcyjny obiektu dla dwóch karabinów maszynowych z kopułą obserwacyjną (niem. B1-7 MG- Doppel- Schartenstand mit Kleinstglocke) otrzymał sygnaturę (cechę) 177 B9 [01].
Dwa 7,92 mm ciężkie karabiny maszynowe MG 08 na podstawach fortecznych umieszczono po jednym w oddzielnych izbach bojowych. Główne osie sektorów ostrzału, w których prowadzono obronę, przecinały się pod kątem prostym. Stanowisko bojowe ckm chronione było stalową płytą typu 7 P7. Sektor ostrzału, wyznaczony w poziomej płaszczyźnie, wynosił dla każdego stanowiska ckm po 650. Rysunek 01, wykonany na podstawie archiwalnej dokumentacji BAMA RH 11 III/102, prezentuje konfigurację pomieszczeń dla konstrukcji podstawowej schronu B1-7. Obiekty te były wznoszone również o rozkładzie pomieszczeń w lustrzanym odbiciu.
Więcej informacji w opracowaniu: Schron bojowy B1-7 na 2 ciężkie karabiny maszynowe z kopułą obserwacyjną (Doppel- MG- Schartenstand mit Kleinstglocke)
Warszawa, 15.01.2022 r.
Podsumowanie wstępnego rozpoznania systemu łączności telefonicznej Pozycji Olsztyneckiej, Część II – schrony bierne

Wszystkie schrony bierne Pozycji Olsztyneckiej zostały wyposażone w wydzielone miejsca podłączenia do polowej sieci telefonicznej.
Ziemny kabel telefoniczny doprowadzony był do wnętrza schronu stalową rurą o średnicy wewnętrznej 3”. Jej wylot znajdował się w małej wnęce tuż na podłogą, pomiędzy wejściem głównym a ściana działową obiektu. Miejsce to w schronie opisywane było napisem „Kabelrhor” (Fot. 02). Druga mniejsza stalowa rura o średnicy 2”, instalowana tuż obok, służyła do wyprowadzenia linii telefonicznej na zewnątrz obiektu, gdzie znajdowała się nisza dla telefonicznego przyłącza polowego.
Więcej informacji w opracowaniu: Podsumowanie wstępnego rozpoznania systemu łączności telefonicznej Pozycji Olsztyneckiej, Część II – schrony bierne
Warszawa, 10.01.2022 r.
Podsumowanie wstępnego rozpoznania systemu łączności telefonicznej Pozycji Olsztyneckiej, Część I

Budowę Pozycji Olsztyneckiej (niem. Hohensteiner Stellung) datuje się na lata 1938 – 39. W 1938 roku powstało 118 schronów biernych z 120 planowanych. W tymże roku powstało też 11 schronów bojowych, które rozbudowano o stanowisko ogniowe dla armaty przeciwpancernej w 1939 roku.
Do chwili obecnej, w żadnym opracowaniu dotyczącym Pozycji Olsztyneckiej nie wspomniano o systemie łączności telefonicznej, który był integralnym składnikiem umocnień. Tematem zainteresowałem się po otrzymaniu lokalizacji kilku łącznic, które zdawały się tworzyć linię. Wyniki tych prac prezentuję poniżej.
Więcej informacji w opracowaniu: Podsumowanie wstępnego rozpoznania systemu łączności telefonicznej Pozycji Olsztyneckiej, Część I
Warszawa, 05.01.2022 r.
Schrony strefy ochrony stanowisk dowodzenia

W związku z planowaną przez III Rzeszę inwazją na ZSRR na terenie obecnej Polski powstało kilka wysuniętych kompleksów dowodzenia, kwater głównych. Te monumentalne betonowe budowle są ogólnie znane i chętnie odwiedzane. W ich cieniu pozostają schrony związane z bezpośrednią ochroną.
W strefie ochrony kwatery głównej Hitlera „Wilczy Szaniec” ( niem. Führerhauptquartier „Wolfsschanze”) jak i przeznaczonego dla pociągu sztabowego schronu Stanowiska dowodzenia „Obszar wschód” w (niem. Gefechtsstand „Anlage Mitte”) [01] wybudowano szereg stanowisk wartowniczych lub jak wypadku „Wolfsschanze” dodatkowo wieżowych stanowisk broni maszynowej typu 402 P9. Stanowiska te miały zapewnić obronę kompleksów wypadku bezpośredniego ataku dywersantów, oddziałów specjalnych, czy też skoczków spadochronowych. Z racji, że tego typu oddziały nie posiadały ciężkiego uzbrojenia, obiekty te wypełni zabezpieczały wyznaczony teren.
Więcej informacji w opracowaniu: Schrony strefy ochrony stanowisk dowodzenia.
Warszawa, 01.01.2022 r.
Dwukondygnacyjny schron bojowy dla ckm z garażem dla armaty przeciwpancernej (MG-Schartenstand und Unterstand) – garaż

Garaż przeznaczony był dla 3,7 cm armaty przeciwpancernej. Konstrukcję opracowała firma Rheinmetall AG (od 1936 r. Rheinmetall-Borsig AG) zgodnie z wytycznymi Inspekcji broni i sprzętu Wojskowego Urzędu Uzbrojenia (niem. Inspektion für Waffen und Gerät zum Heereswaffenamt [01]. Po próbach balistycznych na poligonie Kummersdorf prowadzonych od stycznia 1928 roku i po wykonaniu pierwszej prototypowej partii, od 1930 roku podjęto jej produkcję seryjną. Otrzymała oznaczenie: 3,7 cm Tankabwehr Kanon [02] (3,7 cm Tak), czyli była to w dosłownym tłumaczeniu 3,7 cm armata przeciwczołgowa. Należała do grona najlepiej opracowanych, najskuteczniejszych armat przeciwpancernych do końca lat trzydziestych zeszłego wieku. Zgodnie z ówczesnymi wymaganiami została zaprojektowana do trakcji konnej. Cechą charakterystyczna były wąskie drewniane koła, wzmocnione stalową obręczą. Ze względu na swoją szerokość, armata ta mogła być wtaczana do garażu omawianego schronu.
Więcej informacji w opracowaniu: Dwukondygnacyjny schron bojowy dla ckm z garażem dla armaty przeciwpancernej (MG-Schartenstand und Unterstand) – garaż
Osieck, 24.12.2021 r.
Dwukondygnacyjny schron bojowy dla ckm z garażem dla armaty przeciwpancernej (MG-Schartenstand und Tak-Unterstand) – stanowisko armaty przeciwpancernej

Więcej informacji w opracowaniu: Dwukondygnacyjny schron bojowy dla ckm z garażem dla armaty przeciwpancernej (MG-Schartenstand und Tak-Unterstand) – stanowisko armaty przeciwpancernej
Osieck, 20.12.2021 r.
Dwukondygnacyjny schron bojowy dla ckm z garażem dla armaty przeciwpancernej – izba bojowa (MG-Schartenstand und Tak-Unterstand)

Jedną z ciekawszych konstrukcji zaprojektowanych dla umocnień Linii Niesłysz – Obra (niem. Nischlitz-Obra-Linie) były schrony bojowe na ciężki karabin maszynowy z garażem dla armaty przeciwpancernej. Wznoszono je głównie w pobliżu cieków wodnych, przy drogach przecinających pozycje obronną. W zależności od warunków geodezyjnych mogły być to konstrukcje jedno lub dwukondygnacyjne. Do ich zadań należała obrona mostów lub przepraw, które znajdowały się w sektorze ostrzału karabinu maszynowego w izbie bojowej oraz armaty przeciwpancernej ze stanowiska polowego w pobliżu schronu.
W niniejszym wpisie zostanie przedstawiona izba bojowa dla 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego MG 08 w dwukondygnacyjnym schronie popularnie nazywanym „Hindenburgiem”.
Więcej informacji w opracowaniu: Dwukondygnacyjny schron bojowy dla ckm z garażem dla armaty przeciwpancernej – izba bojowa (MG-Schartenstand und Tak-Unterstand)
Warszawa, 16.12.2021 r.
Izba filtrów w dwukondygnacyjnym schronie artyleryjskim do ognia bocznego. Próba rekonstrukcji.

Zadaniem układu nawiewu było dostarczenie odpowiedniej ilości powietrza do pomieszczeń schronu. Przewidziano dwa warianty pracy układu napowietrzania:
a. w normalnych warunkach powietrze, zasysane z czerpni powietrza przez wentylator, tłoczone było poprzez układ rur do pomieszczeń schronu. Wielkość wydatku w poszczególnych izbach regulowany był przy pomocy zaworów motylkowych lub zasuw.
b. w przypadku zagrożenia atakiem gazowym powietrze kierowane było przy odpowiednio ustawionych zaworów do filtra przeciwpyłowego i filtrów przeciwchemicznych a następnie do pomieszczeń schronu.
Niezbędną ilość powietrza dostarczały dwie czerpnie (Rys. 01, 1 i 2). Czerpnie, chronione stalowymi płytami, osadzono w niszach korytarza wejściowego. Wejście do korytarz zabezpieczono drzwiami kratowymi. Powietrze zasysane było do układu napowietrzania przez wentylator (Rys. 01, 5) z napędem elektrycznym. Zalecano stosować wentylator firmy Fakro.
Więcej informacji w opracowaniu: Izba filtrów w dwukondygnacyjnym schronie artyleryjskim do ognia bocznego. Próba rekonstrukcji.
Warszawa, 3.12.2021 r.
Uwarunkowania terenowe a sektor ostrzału broni maszynowej, Część III

Schron bojowy o kryptonimie „Szyling”, wzniesiono jako jeden z pięciu [01] obiektów fortyfikacji stałej przewidzianych do obrony ważnego szlaku komunikacyjnego, prowadzącego od granicy państwowej ze Słowacją w kierunku Żywca. Schron wybudowano na wschodnim zboczu doliny potoku górskiego Krzyżówka, powyżej zabudowań południowej części miejscowości Krzyżowa.
Na uwagę zasługuje wyjątkowo silne uzbrojenie, jaki przewidziano dla omawianego obiektu. Schron miał posiadać jedno stanowisko 37 mm fortecznej armaty przeciwpancernej, trzy stanowiska broni maszynowej za strzelnicami ściennymi i prawdopodobnie jedno w kopule bojowej do ognia czołowego. Dwie strzelnice do ognia bocznego, o równoległych do siebie osiach strzelnic, ale o nietypowej konfiguracji, skierowano w kierunku doliny. Pierwszą od strony przedpola, chronioną bryłą schronu, przeznaczono dla ciężkiego karabinu maszynowego a drugą dla 37 mm fortecznej armaty przeciwpancernej.
Więcej informacji w opracowaniu: Uwarunkowania terenowe a sektor ostrzału dla broni maszynowej, Część III.
Warszawa, 30.11.2021 r.
Wszystkie wcześniejsze zwiastuny wpisów i opracowań zostały zarchiwizowane odpowiednio w zakładkach :
– Archiwum 2021
– Archiwum 2020
– Archiwum 2019
– Archiwum 2018
– Archiwum 2017
– Archiwum 2016.