Witam w świecie przenikliwego chłodu stali i betonu.
Od kilku lat prowadzę stronę internetową poświęconą fortyfikacji „hauba.pl”. Interesuję się fortyfikacją okresu międzywojennego. Krótkie opracowania, które umieszczam na stronie, prezentują moje refleksje na temat obiektów fortyfikacyjnych lub ich wyposażenia. Nie są to artykuły naukowe, czy też o charakterze popularnonaukowym. W większości przypadku są wynikiem kolejnych wyjazdów na „bunkry”. Jest to dla mnie świetna forma spędzania wolnego czasu, którą nadal chciałbym kontynuować. Prezentuję znane mi rozwiązania konstrukcyjne obiektów fortecznych z okresu międzywojennego i ich pancerzy. Staram się dużo uwagi poświęcać wyposażeniu schronów bojowych.
Na stronie hauba.pl umieszczam „wpisy”, czyli bardzo krótkie informacje. Dotyczą one zazwyczaj jednego tematu. Ich wykaz, zatytułowany „SPOSTRZEŻENIA I WPISY”, znajduje się wyłącznie po prawej stronie w menu bocznym.
„Opracowania”, których częścią mogą być wcześniej opublikowane „wpisy”, znajdują się pod zakładkami w menu głównym w górnej części strony.
Pod zakładką „Aktualności” znajdują się tylko zwiastuny wpisów i opracowań z aktualnego roku kalendarzowego. Zwiastuny z poprzednich lat znajdują się pod zakładkami „Archiwum”.
Serdecznie zapraszam wszystkich zainteresowanych fortyfikacją.
Auf pozdrawia
Schron bojowy ze stanowiskiem obserwacyjnym i pomieszczeniem dla drużyny piechoty (1934)
W 1934 roku prowadzono prace związane z budową obiektów na nowych odcinkach linii obrony na Pomorzu. Doszło do znacznych opóźnień rozpoczęcia budowy niektórych obiektów, ponieważ wykonane szkice taktyczno-techniczne wielokrotnie powracały do projektantów do poprawy bez akceptacji. Nie spełniały wymagań określonych w instrukcji dotyczącej budowy i konstrukcji obiektów fortyfikacji stałej (niem. Vorschrift für den Bau ständiger Befestigungsanlagen) z sierpnia 1933 roku.
Zgodnie z przyjętą strategią wznoszono przede wszystkim małe obiekty bojowe o odporności na ostrzał B1 i C. Zalecano budowę kilku stanowisk, wzajemnie uzupełniających się ogniem ckm, nawet w przypadkach konieczności obrony okrężnej, wymuszonej przez konfigurację terenu. Jednocześnie w wytycznych dla projektantów fortyfikacji określono maksymalną ilość głównych i pobocznych zadań bojowych, jakie mogły realizować zaprojektowane obiekty. Schron bojowy na ckm, o klasie odporności na ostrzał B1, mógł wypełniać nie więcej jak dwa zadania główne i jedno poboczne. Dla obiektów o klasie odporności C na ostrzał (niższej niż B1) przewidziano już tylko po jednym zadaniu głównym i pobocznym.
Obiektem zaprojektowanym dla nowo wznoszonych odcinków pozycji obronnej w 1934 roku, który spełniał wytyczne, był schron bojowy ze stanowiskiem obserwacyjnym i izbą dla drużyny piechoty (niem. MG-Schartenstand mit Kleinstglocke und Einheitsgruppe). Został wybudowany w klasie odporności B1. Do zadań schronu (niem. MG-Schartenstand) należała obrona wyznaczonego sektora ze stanowiska 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego wz. 08 za stalową płytą 7P7 oraz nadzór pola walki ze stanowiska obserwacyjnego. Stanowisko obserwatora umieszczono w małej kopule obserwacyjnej 9P7 (niem. Kleisnstglocke für Infanterie Beobachtung).
Więcej informacji w opracowaniu: Schron bojowy ze stanowiskiem obserwacyjnym i pomieszczeniem dla drużyny piechoty (1934)
Warszawa, 24.09.2020 r.
Schron bojowy dla ckm i drużyny piechoty (1934)
W roku budowlanym 1934 wypracowana we wcześniejszych latach koncepcja linii obrony opartej na schronach broni maszynowej fortyfikacji stałych ulega modyfikacjom. Uznano, że schrony broni maszynowej do ognia bocznego tworzące system ogni bocznych (niem. Breitenfeuer) mogą zapewnić skuteczniejszą obronę pozycji posiadając wsparcie ogniem czołowym. Zdaniem niemieckich fortyfikatorów rozwiązanie problemu mogło nastąpić poprzez:
– wybudowanie schronów broni maszynowej o klasie odporności na ostrzał C i B1 do ognia czołowego
lub
– wprowadzenie do walki oddziałów piechoty prowadzących frontalny ostrzał ze stanowisk polowych.
Dlatego też dla wybranych lokalizacji obiektów fortyfikacji stałej na nowo wznoszonych odcinkach linii obrony, należało przewidzieć istnienie dodatkowych pomieszczeń dla drużyn piechoty w osłanianych przez nią schronach. Pomysł ten rozszerzono również na obiekty fortyfikacji stałej do ognia czołowego. Drużyna piechoty, najmniejsza stała jednostka w formacjach piechoty, liczyła 13 osób. Składała się z dowódcy w stopniu podoficera lub starszego szeregowego i 12 żołnierzy.
Zwiększenie kubatury schronu o dodatkową izbę musiało być uzasadnione uwarunkowaniami taktyczno-technicznymi. Wybudowanie schronu bojowego dla ckm z dodatkową izbą było ekonomicznie uzasadnione. Koszt budowy takiego schronu był niższy niż dwóch – bojowego dla ckm i biernego dla drużyny. Jednoczenie zwracano uwagę projektantom, że dążenie do realizowania możliwie dużej ilości zadań bojowych z jednego obiektu fortyfikacji stałej, jest niewłaściwe. Rozbudowany obiekt cechowało podwyższone oddziaływanie pojedynczego trafienia pocisku artyleryjskiego, jak i znikoma odporność na zadymienie przez nieprzyjaciela.
Więcej informacji w opracowaniu: Schron bojowy dla ckm i drużyny piechoty (1934)
Warszawa, 16.09.2020 r.
Zrzutnia ręcznych granatów w czechosłowackiej fortyfikacji
Granátový skluz – to czeskie określenie zrzutni granatów [01]. W czechosłowackiej fortyfikacji stałej zaczęto ją standardowo stosować w nowo budowanych obiektach od 1937 roku, zgodnie z projektem z 1936 roku. Jej zadaniem była bezpośrednia obrona otoczenia schronu, które znajdowało się w martwym polu ostrzału strzelnic. Problem nadzoru martwych pól w obiektach fortyfikacji stałej rozwiązano przy pomocy optycznego peryskopu. Obiektyw peryskopu wysuwany był na zewnątrz obiektu poprzez skośnie osadzoną rurę w zewnętrznej ścianie schronu.
Zrzutnia posiada masywne uchylne zamknięcie, które chroniło obsługującego ją żołnierza przed obrażeniami w wyniku przedwczesnej eksplozji granatu. Klapę, zabezpieczającą wlot zrzutni, można było uchylić po wcześniejszym jej odryglowaniu poprzez przesunięcie w płaszczyźnie czoła zrzutni (po skosie w dół). Klapa, po opuszczeniu, opadała pod własnym ciężarem i samoczynnie ryglowała się dzięki zastosowaniu dwóch spiralnych sprężyn. Dlatego też podczas osadzania zrzutni granatów należało zachować odchylenie oś obrotu klapy od pionu mniejsze niż 45 stopni. Zamknięcie zrzutni osadzone było na staliwnej rurze o średnicy 100 mm. Zrzutnię granatów osadzano skośnie w ścianie zewnętrznej.
.
Więcej informacji w opracowaniu: Zrzutnia ręcznych granatów w czechosłowackiej fortyfikacji
Warszawa, 02.09.2020 r.
Schron – stanowisko obserwatora artylerii w niemieckiej fortyfikacji stałej
W celu prowadzenia obserwacji należało wysunąć lornetkę nożycową poprzez wykonany w płycie cylindryczny otwór. Zastosowano rozwiązanie niezwykle proste a zarazem funkcjonalne. Stanowisko było wyjątkowo trudne do wykrycia przez obserwatorów nieprzyjaciela.
W latach 1934 – 1936 zakładano, że otwarte stanowisko obserwatora artylerii będzie rozwiązaniem tymczasowym. W 1934 roku opracowano i przyjęto na uzbrojenie małą kopułą 9P7, pierwszą z serii pancerzy, chroniących stanowisko obserwatora piechoty. Do końca 1935 roku następuje zakończenie kilku projektów kopuł obserwacyjnych dla potrzeb artylerii. Dla obiektów o odporności B1 przeznaczono kopułę obserwacyjną 44P8. Została wyposażona w optyczny peryskop, wysuwany w pionowej osi czaszy pancerza. Grubości ściany kopuły wynosiła 16 cm. Od tego momentu dalsze wznoszenie obiektów fortyfikacyjnych z otwartymi stanowiskami obserwatora artylerii można byłoby uznać za nieracjonalne.
.
Więcej informacji w opracowaniu: Schron – stanowisko obserwatora artylerii w niemieckiej fortyfikacji stałej
Warszawa, 04.08.2020 r.
Układ chłodzenia ckm Maxim wz. 1910 w sowieckiej fortyfikacji
.
Więcej informacji w opracowaniu: Układ chłodzenia ckm Maxim wz. 1910 w sowieckiej fortyfikacji
Warszawa, 18.07.2020 r.
Stalowa płyta stanowiska obserwacyjnego
.
Więcej informacji w opracowaniu: Stalowa płyta stanowiska obserwacyjnego
Warszawa, 12.07.2020 r.
Schron bojowo-obserwacyjny z 1934 roku ze stanowiskiem obserwacyjnym chronionym poziomą płytą
W pierwszej linii obrony, pomiędzy jeziorem Wielimie (leżącym na wschód od Szczecinka) a jeziorem Cieszęcino znajdującym się na północ od Białego Boru, wznoszone są w 1934 roku w większości przypadków schrony bojowe broni maszynowej (niem. MG-Schartenstand ohne Bereitschaftsraum) składające się z jednej izby bojowej i biernej śluzy przeciwgazowej. Ich konstrukcja została opisana w opracowaniu zatytułowanym „Schrony broni maszynowej wzniesione w 1934 roku na Pozycji Pomorskiej”.
Założono, że część wznoszonych schronów powinna posiadać stanowisko obserwatora artylerii. Przewidziano zastosowanie zarówno otwartych stanowisk obserwacyjnych jak i chronionych pancerzem.
Więcej informacji w opracowaniu: Schron bojowo-obserwacyjny z 1934 roku ze stanowiskiem obserwacyjnym chronionym poziomą płytą
Warszawa, 20.06.2020 r.
Otwarte stanowisko obserwatora artylerii – Badania terenowe
Więcej informacji w opracowaniu: Odkryte stanowisko obserwatora artylerii – Badania terenowe
Warszawa, 16.06.2020 r.
Próby układu wentylacji dla kopuły HZ i jego późniejsze zastosowanie
Więcej informacji w opracowaniu: Próby układu wentylacji dla kopuły HZ i jego późniejsze zastosowanie
Warszawa, 05.06.2020 r.
.
Więcej informacji w opracowaniu: Schron na ckm z wejściem pod fundamentem
Warszawa, 27.05.2020 r.
Spostrzeżenia dotyczące schronu bojowego przy zaporze jeziora Otmuchowskiego c.d.n.
.
Więcej informacji w opracowaniu: Spostrzeżenia dotyczące schronu bojowego przy zaporze jeziora Otmuchowskiego c.d.n.
Warszawa, 24.05.2020 r.
Polskie kopuły obserwacyjne
W powolnym tempie przebiegały prace nad konstrukcją oraz wyposażeniem kopuł obserwacyjnych i obserwacyjno-bojowych. W roku 1934 została opracowana konstrukcja pierwszej kopuły obserwacyjnej dla budowanych fortyfikacji na Górnym Śląsku. Do prowadzenia obserwacji posiadała cztery wąskie szczeliny zamykane zasuwami. Po wykonaniu jednego egzemplarza prototypowej kopuły obserwacyjnej w 1934 roku wstrzymano na okres jednego roku jej dalszą produkcję. Pierwszy prototypowy egzemplarz został osadzony w stropie dwukondygnacyjnego tradytora artyleryjskiego z punktu oporu „Wzgórze 304,7” (w pobliżu miejscowości Dąbrówka Wielka).
W 1936 roku przyjęto na uzbrojenie nowy typ kopuły obserwacyjnej w wersji z czterema lub sześcioma dużymi otworami obserwacyjnymi. Wymagania techniczne określono w Instrukcji Fort. 15-1936. Nowa kopuła obserwacyjna miała zastąpić wcześniej opracowane rozwiązanie z 1934 roku w nowo projektowanych schronach. Wycofany typ kopuły należało dostarczyć jednak dla obiektów już wybetonowanych, których warunki wykonawcze przewidywały wcześniejszy typ pancerza. Dlatego też w 1936 roku wykonano ostatnie cztery egzemplarze dla punktu oporu „Wzgórze 310 Bobrowniki” i „Nowy Bytom”. Łącznie wykonano 6 egzemplarzy kopuł obserwacyjnych model 1934.
.
Więcej informacji w opracowaniu: Polskie kopuły obserwacyjne
Warszawa, 21.05.2020 r.
Spostrzeżenia dotyczące schronu bojowego przy zaporze jeziora Otmuchowskiego
Schron bardziej oddalony od tamy zbiornika wodnego posiada typowy nasyp ziemny, chroniący ściany schronu przed odstrzałem wroga. Schron zlokalizowany przy zaporze jeziora Otmuchowskiego, znajdujący się na ówczesnym terenie rekreacyjnym dla mieszkańców pobliskiego miasteczka, otrzymał elewację wyłożoną identycznym kamieniem (Fot. 01), jaki zastosowano do budowy elementów konstrukcji pobliskiej tamy.
.
Więcej informacji w opracowaniu: Spostrzeżenia dotyczące schronu bojowego przy zaporze jeziora Otmuchowskiego
Warszawa, 21.05.2020 r.
Kopuła dla obserwatora artylerii -1939 r.
Produkcję nowo opracowanej kopuły pancernej, chroniącej stanowisko obserwatora artylerii, zlecono na początku 1939 roku Spółce Górniczo-Hutniczej Karwina-Trzyniec S.A. (dalej: kopuła obserwacyjna HT). Przed przejęciem Zaolzia w 1938 roku przez Polskę, czeska huta w Trzyńcu (czech. Báňská a hutní společnost) należała do trzech wytypowanych dostawców kopuł dla czechosłowackich umocnień, wznoszonych w terenie przygranicznym z Niemcami. Huta wykonywała staliwne pancerze o wadze do 22 ton.
Zachowały się trzy egzemplarze kopuły obserwacyjnej, produkowanej w 1939 roku przez Spółkę Górniczą i Hutniczą Karwina-Trzyniec. W dobrym stanie, wprawdzie z widocznymi śladami walki, jest kopuła osadzona w stropie schronu ze stanowiskiem dowodzenia odcinkiem obrony „Nowogród”. Drugi z egzemplarzy, ale z uszkodzonym podestem, można oglądać w schronie bojowym w pobliżu miejscowości Niezdara na Górnym Śląsku. Trzeci zachowany egzemplarz, pozyskany z polskich składów saperskich na wschodnich terenach Polski, został osadzony w sowieckim schronie dla dwóch 76,2 mm armat fortecznych. Schron, przynależny do 08 Przemyskiego Rejonu Umocnionego, znajduje się w pobliżu miejscowości Dybawka pod Przemyślem. Kopuła posiada podest wykonany ze stalowej walcowanej blachy..
.
Więcej informacji w opracowaniu: Kopuła dla obserwatora artylerii -1939 r.
Warszawa, 19.05.2020 r.
OPK – schron do ognia dwubocznego na 2 armaty ppanc i 2 ckmy
Schron do ognia dwubocznego (ros. orudijno- pulemiotnyj kaponir- czyli OPK) został wzniesiony w 1941 roku na wschodnim brzegu Sanu w ramach rozbudowy umocnień na nowej zachodniej granicy państwowej ZSRR. Umocnienia te przeszły do historii pod nieformalną nazwa „Linii Mołotowa”. Ze względu na wysoki stan wód gruntowych przewidziano w planie taktyczno-fortyfikacyjnym schron jednokondygnacyjny. Zaprojektowano obiekt o czterech strzelnic dla broni głównych, po dwie w każdym kierunku. Zgodnie z przyjętymi zasadami w pierwszej strzelnicy od strony orylonu ustawiona była armata przeciwpancerna kalibru 45 mm wz. 1934 typu 20K, sprzężona z 7,62 mm ckm wzór 39 DS (Rys. 01, 7). Karabin maszynowy posiadał lufę chłodzoną powietrzem. Stanowisko bojowe posiadało oznaczenie DOT-4.
W drugiej strzelnicy od strony orylonu ustawiono ciężki karabin maszynowy na podstawie fortecznej Maxim wz. 1910 (Rys. 01, 5). To stanowisko bojowe posiadało oznaczenie NPS-3. Oba stanowiska posiadały gazoszczelne pancerze. Przed ostrzałem od strony przedpola chronione były orylonami a żelbetowe okapy przed uderzeniami pocisków wystrzelonych z broni stromo lufowej. Stanowiska bojowe DOT-4 i NPS-3 posiadały sektor ostrzału 60 stopni a osie strzelnic były równoległe. Łuski po wystrzelonych nabojach usuwane była na zewnątrz schronu, do rowu diamentowego za pomocą zrzutni.
.
.
Więcej informacji w opracowaniu: OPK – schron do ognia dwubocznego na 2 armaty ppanc i 2 ckmy (z kopułą)
Warszawa, 18.05.2020 r.
Kopuła obserwacyjna HT pod ostrzałem – 1939
Stanowisko obserwatora chronił staliwny pancerz (wykonywany metodą odlewania) o grubości ścianki około 19 cm, mierzonej na wysokości 6 otworów obserwacyjnych, równomiernie rozłożonych na obwodzie części walcowej kopuły. Grubość ściany pancerza, około 12 cm poniżej dolnej krawędzi otworu obserwacyjnego ulega przewężeniu do około 17 cm.
Kopuła otrzymała typowe zabezpieczenie przeciwodpryskowe, jakie stosowano już wcześniej w polskich kopułach bojowych na ckm. Wewnętrzny pancerz, wykonany z plastycznej blachy, zamocowano pod sklepieniem kopuły. Chronił załogę przed odpryskami głównego pancerza tylko w przypadku uderzeń pocisków o większych kalibrach w część stropową.
Więcej informacji w opracowaniu: Kopuła obserwacyjna HT pod ostrzałem – 1939
Warszawa, 16.05.2020 r.
Kopuły pozorne okresu międzywojennego
Więcej informacji w opracowaniu: Kopuły pozorne okresu międzywojennego
Warszawa, 08.05.2020 r.
Drewniane płyty i kopuły pancerne
Część I
Dwa polskie schrony o kryptonimach Sęp i Sabała, wybudowane w 1939 roku na Półwyspie Helskim, miały otrzymać po jednej kopule na ciężki karabin maszynowy i po jednej kopule uzbrojonej w armatę przeciwpancerną.
Niezbędne prace związane z opracowaniem konstrukcji kopuły i fortecznej armaty przeciwpancernej miało wykonać Stowarzyszenie Mechaników Polski z Ameryki w zakładzie w Pruszkowie pod Warszawą. Przewidywano do tego celu adaptować 37 mm armatę przeciwpancerną wz. 36., produkowaną na licencji szwedzkiej firmy Bofors od lipca 1936 roku w zakładzie w Pruszkowie. Opracowano forteczną podstawę armaty do mocowania w kopule oraz konstrukcję jarzma kulistego, pozwalającego na osadzenia lufy armaty w ścianie bocznej pancerza. Wykonano drewniany model kopuły o średnicy wewnętrznej 160 cm w zakresie niezbędnym do sprawdzenia możliwości obsługi armaty przeciwpancernej w jej skrajnych ustawieniach.
Warszawa, 02.05.2020 r.
Stanowisko obserwacyjne w schronie – 735P3 rura szybu na peryskop SR9 w schronach o odporności na ostrzał B neu
Staliwna rura szybu peryskopu o oznaczeniu 735P3 (niem. Stahlführungsrohr 735P3) [02] osadzana była jako pierwsza od zewnętrznej powierzchni stropu (Fot. 01). Masywny cylindryczny pancerz o długości całkowitej 1,0 metra skutecznie zabezpieczał szyb peryskopu przed oddziaływaniem uderzeń pocisków większych kalibrów w strop o grubości 2,0 metrów. Pancerz 735P3 przedłużony był cienkościenną rurą zakończoną elementem (Fot. 03) umożliwiającym ryglowanie zatyczki zamknięcia szybu peryskopu. Zazwyczaj znajdował się pomiędzy belkami wzmacniającymi strop.
Średnica otworu wewnętrznego szybu peryskopu, od strony stanowiska obserwacyjnego w schronie, prawie na całej długości wynosiła 190 mm. Jedynie na jego zakończeniu, na długości 60 mm odpowiadającej grubości czołowej ścianki pancerza, wynosiła 140 mm. Średnica ta umożliwiała swobodne wysuwanie peryskopu SR 9 lub SR 10 do obserwacji okrężnej ponad powierzchnię stropu. Zwiększenie średnicy szybu z 140 mm do 190 mm eliminowało zakleszczenie się uszkodzonego peryskopu w szybie oraz umożliwiało łatwy jego demontaż.
Warszawa, 27.04.2020 r.
Czerpnia powietrza dla pieca grzewczego
Do ogrzewania pomieszczeń schronów bojowych w okresie międzywojennym wykorzystywano piece grzewcze. Polskim fortyfikatorom nie udało się roku dopracować konstrukcji pieca, który podobnie jak niemiecki piec WT 80 (więcej >) zatwierdzony do stosowania w 1937 roku, stałby się standardowym wyposażeniem obiektów fortecznych. Podstawowym problemem przy ogrzewaniu za pomocą pieców grzewczych gazoszczelnych pomieszczeń o małej kubaturze była konieczność zabezpieczenia niezbędnej ilości powietrza do potrzymania procesu spalania. W większości przypadków powietrze doprowadzano z zewnątrz schronu do komory spalania przy pomocy rury.
Więcej informacji w opracowaniu: Czerpnia powietrza dla pieca grzewczego
Warszawa, 28.03.2020 r.
Schrony broni maszynowej wzniesione w 1934 roku na Pozycji Pomorskiej
Część I
Skuteczną obronę pozycji miały zapewnić schrony broni maszynowej. Schron broni maszynowej funkcjonował w niemieckiej nomenklaturze jako Kampfstand – stanowisko ogniowe lub jako Schartenstand, czyli stanowisko ogniowe za strzelnicą. Zgodnie z doświadczeniami Wielkiej Wojny planowano wykorzystać system ogni bocznych (niem. Breitenfeuer) – płaskich zapór ogniowych, gwarantujących skuteczną obronę pozycji.
Więcej informacji w opracowaniu: Schrony broni maszynowej wzniesione w 1934 roku na Pozycji Pomorskiej
Warszawa, 11.03.2020 r.
Stanowisko bojowe ckm w schronie o odporności B1 na Pozycji Pomorskiej (1934 r.)
Stanowisko bojowe 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego sMG 08 znajdowało się za 10 cm płytą stalową ze strzelnicą. Płyta stalowa otrzymała wzmocnienie w postaci żelbetowego przedpiersia, które zabezpieczało część płyty przed ostrzałem, wnikaniem pocisków pod fundament oraz zasypywaniem strzelnicy przez przemieszczoną ziemię podczas ostrzału pociskami większych kalibrów. Odpowiednio ukształtowany nasyp ziemny miał zabezpieczać strzelnicę przed bocznym ostrzałem.
Karabin maszynowy sMG 08 mocowano do podstawy fortecznej na saniach. Całość ustawiona była na blaszanej skrzyni stolika tuż przy płycie 7P7. Stolik kotwiono do posadzki za pomocą 4 śrub. Po lewej stronie stolika zajmował miejsce dowódca dowódca broni, który dowodził czterema żołnierzami. Do dyspozycji posiadał przeziernik do obserwacji sektora ostrzału, umieszczony w płycie 7P7. Karabin maszynowy w pozycji spoczynkowej ustawiano skośnie do kierunku prowadzenia ognia. Podstawa forteczna była wycofana w skrajne tylne położenie (Fot. 03). Otwór strzelnicy zamykała przesuwna zasuwa. Przygotowanie do prowadzenia ognia przebiegało przy włączonym oświetleniu. Lampy karbidowe lub naftowe umieszczano standardowo od 1934 roku w niszach (wykonanych w ścianach).
Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji w opracowaniu: Stanowisko bojowe ckm w schronie o odporności B1 na Pozycji Pomorskiej (1934 r.)
Warszawa, 07.03.2020 r.
Zadana ogniowe – stanowisko ckm w kopule
Ogień czołowy daleki pozwalał na zadawanie poważnych strat nacierającemu przeciwnikowi, znajdującemu się jeszcze na dalszym przedpolu. Ogień czołowy prowadzony był z trzech strzelnic rozstawionych na części cylindrycznej kopuły co 60 stopni względem środka kopuły. Czwarta strzelnica skierowana była w stronę zapola. Linia przechodząca przez środek otworu strzelniczego skierowanego w kierunku zapola i środkowego spośród trzech, skierowanych na przedpole, nazywana była „osią kopuły ckm” (Rys. 08). Oś kopuły ckm zaznaczana była na planie ogni (Rys. 04) i na planie warstwicowym. Przykład planu warstwicowego dla schronu nr 15 z rejonu „Lubasza” prezentuje rysunek 07.
Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji w opracowaniu: Zadana ogniowe – stanowisko ckm w kopule
Warszawa, 18.02.2020 r.
Zadania ogniowe schronu broni maszynowej
– Podójne strzelnice
Kontynuacja wcześniej prezentowanego tematu „Zadania ogniowe schronu broni maszynowej”. Zastosowanie dwóch strzelnic do wykonania zadań ogniowych w głównych kierunkach było rozwiązaniem uznanym, często wykorzystywanym dla różnych wariantów uzbrojenia i konfiguracji osi strzelnic.
Standardem w obiektach „Linii Maginot” były dwie strzelnice o równoległych osiach dla przeciwpancernej (Fot. 07) i maszynowej. Jedna ze strzelnic (z reguły zewnętrzna) przeznaczona była dla stanowiska broni maszynowej. Umieszczono w niej dwa sprzężone 7,5 mm karabiny maszynowe MAC 31 F (Jumelage de Mitrailleuses modèle 1931F) na podstawie fortecznej. W drugiej ze strzelnic osadzano zamiennie forteczną armatę przeciwpancerną lub kolejne dwa sprzężone 7,5 mm karabiny maszynowe MAC 31 F na podstawie fortecznej. Niedogodnością tego rozwiązania był otwarty, niczym niezabezpieczony otwór strzelnicy przy zmianie uzbrojenia. Z karabinów maszynowych MAC 31 F prowadzono krótkimi seriami naprzemienny ogień ze względu na zastosowanie szybko niewymiennej lufy chłodzonej powietrzem. Francuskie rozwiązanie, pochodzące z początku lat trzydziestych zeszłego wieku, zostało zmodyfikowane przez sowieckich konstruktorów. W obiektach pasa umocnień z lat 1940-41, popularnie nazywanych „Linią Mołotowa”, można jeszcze zastać pancerze dla stanowisk armaty przeciwpancernej sprzężonej z ciężkim karabinem maszynowym oraz pancerze dla stanowisk broni maszynowej (stanowisko NPS-3) (Fot. 09). Zastosowane pancerze gwarantowały skuteczne prowadzenia ognia w sektorze 600 oraz zachowanie gazoszczelności izb bojowych.
Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji w opracowaniu: „Zadania ogniowe schronu broni maszynowej – Podwójne strzelnice”
Warszawa, 15.02.2020 r.
O tym, co wszystkim jest znane – „Zadania ogniowe schronu broni maszynowej”
W planie taktyczno- fortyfikacyjnym linię obrony dzielono na odcinki. Wyróżniano odcinki wymagające fortyfikacji stałej lub rozbudowy szkieletowej oraz odcinki nie przewidziane do rozbudowy w okresie pokoju. Planowano rozmieszczenie sił obrony i warianty ich użycia. W przypadku poleskich fortyfikacji należy zwrócić uwagę na wyjątkowo dobrze planowane wykorzystanie naturalnych przeszkód lub ich celowe dostosowanie do potrzeb obrony. W tak przewidzianych uwarunkowaniach terenowych określano optymalne położenie schronów bojowych wraz z sektorami ostrzału dla każdego stanowiska ogniowego, schronów dowodzenia, ukrycia dla odwodów oraz stanowisk obserwacyjnych. Informacje dotyczące obiektów obronnych były wyszczególnione w dokumencie „Warunki wykonawcze”. Dokument ten potocznie nazywano „Karnetem”. Karnet był podstawą do zaprojektowania konstrukcji schronu. Schron bojowy otrzymywał zadania ogniowe w ramach obrony w wyznaczonym rejonie.
Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji w opracowaniu: O tym, co wszystkim jest znane – „Zadania ogniowe schronu broni maszynowej”
Warszawa, 08.02.2020 r.
Jednolita siatka przeciwodłamkowa hrabiego Ledóchowskiego
Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji w opracowaniu: Jednolita siatka przeciwodłamkowa hrabiego Ledóchowskiego
Warszawa, 02.02.2020 r.
OPPK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na 45 mm armatę ppanc. i 2 ckm-y, w tym ckm z w orylonie i rkm do obrony zapola
Podstawowe uzbrojenie schronu stanowiło jedno stanowisko bojowe DOT-4 oraz dwa NPS-3. Stanowisko bojowe DOT-4 składało się z 45 mm armaty przeciwpancernej wz. 1934 sprzężonej z 7,62 mm ciężkim karabinem maszynowym wz. 39 DS i dwuczęściowego, gazoszczelnego, staliwnego pancerza (Fot. 03). Stawisko bojowe NPS-3 obejmowało karabin maszynowy Maxim wz. 1910 na podstawie fortecznej za gazoszczelnym pancerzem skrzynkowym (Fot. 04). Stanowiska bojowe DOT-4 i NPS-3 umieszczono w sąsiednich pomieszczeniach zamykanych drzwiami gazoszczelnymi. Osie sektorów ostrzału dla obu stanowisk były równoległe. Izba bojowa dla stanowiska DOT-4 znajdowała się jako pierwsza od strony orylionu. Trzecie stanowisko bojowe NPS-3 umieszczono w orylionie. Jego zadaniem była obrona zapola i podejścia do strzelnic broni podstawowej. Przed ścianą ze stanowiskami bojowymi wykonano rów diamentowy, stosowany w przypadku schronów dwukondygnacyjnych. Wyposażano go w układ odwodnienia. Utrudniał podejście do strzelnic broni głównej. Do rowu diamentowego następował zrzut łusek ze stanowisk bojowych. Poniżej otworu zrzutni łusek wykonano wyprofilowany występ, który przeciwdziałał piętrzeniu się łusek.
Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji w opracowaniu: OPPK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na 45 mm armatę ppanc. i 2 ckm-y, w tym ckm z w orylonie i rkm do obrony zapola
Warszawa, 27.01.2020 r.
Rury głosowe w polskim schronie bojowym z 1936 roku
Konstrukcja schronu pochodzi z 1935 roku. Zgodnie z warunkami wykonawczymi (karnetem) schron został wyposażony w wewnętrzną łączność przy pomocy rur głosowych. W listopadzie i grudniu 1936 roku przeprowadzono w polskim schronie bojowym, zlokalizowanym na zapolu grupy fortecznej Carski Dar modlińskiej twierdzy, badania doświadczalne z zakresu ogólnie pojętej obrony przeciwgazowej. Zbadano również możliwość wykorzystania łączności za pomocą rur głosowych podczas prowadzenia ognia z ciężkiego karabinu maszynowego.
Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji w opracowaniu: Rury głosowe w polskim schronie z 1936 roku .
Warszawa, 23.01.2020 r.
Uwagi dotyczące schronu bojowego na zapolu grupy fortowej „Carski Dar”
W listopadzie i grudniu 1936 roku przeprowadzono w schronie bojowym, zlokalizowanym na zapolu grupy fortecznej Carski Dar, badania doświadczalne z zakresu ogólnie pojętej obrony przeciwgazowej. W zachowanej dokumentacji [01] z doświadczeń znajdują się uwagi dotyczące zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych, jak i jakości prac wykonanych podczas budowy schronu. Podstawą do oceny modlińskiego schronu były przyjęte standardy dla wznoszonych obiektów na odcinku operacyjnym Armii „Polesie”.
Modliński schron przygotowywano w listopadzie 1936 roku do obsadzenia. Zewnętrzne ściany były pokryte tynkiem a wewnętrzne pobielono wapnem [02]. Schron nie otrzymała pełnego wyposażenia, spełniającego samowystarczalność obiektu fortyfikacyjnego. Wykazała to inwentaryzacja, przeprowadzona przed przystąpieniem do badań doświadczalnych. Stwierdzono brak wyposażenia, które w normalnych warunkach obniżało wolumen zapasu powietrza dla załogi przebywającej w schronie [03]. W zakresie obrony przeciwgazowej nie wyposażono schronu w pochłaniacze przeciwgazowe dla załogi i w aparat Dreagera wraz z zapasem butli z tlenem. W izbie załogi nie umieszczono wymaganych karnetem [04] środków tlenotwórczych na 24 godziny. W przelotni stwierdzono brak ubrań ochronnych i środków odkażających.
Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji w opracowaniu: Uwagi dotyczące schronu bojowego na zapolu grupy fortowej Carski Dar
Warszawa, 21.01.2020 r.
Schron broni maszynowej B1-9 – Regelbau B1-9
Podczas badań terenowych, prowadzonych na byłej niemieckiej pozycji obrony Giżyckiego Rejonu Umocnionego (niem. Lözener Stellung) autor niniejszego opracowania nie zlokalizował wystarczająco dobrze zachowanego schronu B1-9 na ciężki karabin maszynowy sMG 08. Większość z nich wybudowana na terenach rolniczych, a pozbawiona w okresie powojennym opancerzenia, jest kruszona lub zasypywana. Jedynym śladem ich istnienia stają się niskie pagórki. Jeżeli Koledzy znają lokalizację dobrze zachowanego schronu B1-9, autor prosi o informację.
Projekt standardowego schronu o odporności B1 (niem. MG-Schartenstand mit Deckplatte B1-9) dla broni maszynowej do ognia czołowego został opracowany pod koniec 1936 r. Zaprezentowano dwie bliźniacze konstrukcje żelbetowych schronów ze stanowiskiem ciężkiego karabinu maszynowego sMG 08 różniące się rozwiązaniem wejścia i jego obroną.
Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji w opracowaniu: Schron broni maszynowej B1-9 – Regelbau B1-9
Warszawa, 02.01.2020 r.
Drogowa zapora przeciwpancerna – Heckmann-Sperre
Szybki rozwój broni pancernej wymuszał ciągłą modyfikację lub opracowywanie nowych typów broni oraz przeszkód przeciwczołgowych. Zadaniem przeszkód przeciwczołgowych było spowolnienie ataku lub zatrzymanie pojazdu na wyznaczonym obszarze terenu, który znajdował się w sektorze ostrzału broni przeciwpancernej.
Serdecznie zapraszam,
Więcej informacji w opracowaniu: Drogowa zapora przeciwpancerna – Heckmann-Sperre
Warszawa, 08.12.2019 rok
Wszystkie zwiastuny wcześniejszych wpisów i opracowań z 2018 roku zostały zarchiwizowane odpowiednio w zakładkach :
– Archiwum 2019
– Archiwum 2018
– Archiwum 2017
– Archiwum 2016.