Aktualności

Witam w świecie przenikliwego chłodu stali i betonu.

Serdecznie zapraszam wszystkich zainteresowanych fortyfikacją.  Prezentuję znane mi rozwiązania konstrukcyjne obiektów fortecznych z okresu międzywojennego i ich pancerzy.  Staram się dużo uwagi poświęcać wyposażeniu schronów bojowych.
Na stronie hauba.pl umieszczam „wpisy”, czyli bardzo krótkie informacje. Dotyczą one zazwyczaj jednego tematu. Ich wykaz, zatytułowany „SPOSTRZEŻENIA I WPISY”, znajduje się wyłącznie po prawej stronie w menu bocznym.
„Opracowania”, których częścią mogą być wcześniej opublikowane „wpisy”, znajdują się pod zakładkami w menu głównym w górnej części strony.

Pod zakładką „Aktualności” znajdują się tylko zwiastuny wpisów i opracowań z aktualnego roku kalendarzowego. Zwiastuny z poprzednich lat znajdują się pod zakładkami „Archiwum”.

Auf pozdrawia

Czerpnia powietrza dla pieca grzewczego

Fot. 01. Schron bojowy II linii obrony w pobliżu miejscowości Nowogród nad Narwią.

Do ogrzewania pomieszczeń schronów bojowych w okresie międzywojennym wykorzystywano piece grzewcze. Polskim fortyfikatorom nie udało się roku dopracować konstrukcji pieca, który podobnie jak niemiecki piec WT 80 (więcej >)  zatwierdzony do stosowania w 1937 roku, stałby się standardowym wyposażeniem obiektów fortecznych. Podstawowym problemem przy ogrzewaniu za pomocą pieców grzewczych gazoszczelnych pomieszczeń o małej kubaturze była konieczność zabezpieczenia niezbędnej ilości powietrza do potrzymania procesu spalania. W większości przypadków powietrze doprowadzano z zewnątrz schronu do komory spalania przy pomocy rury.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Czerpnia powietrza dla pieca grzewczego

Warszawa, 28.03.2020 r

Schrony broni maszynowej wzniesione w 1934 roku na Pozycji Pomorskiej
Część I

 

Niniejsza część opracowania dotyczy konstrukcji niemieckich schronów broni maszynowej, składających się z jednej izby i biernej śluzy przeciwgazowej  (niem. MG-Schartenstand ohne Bereitschaftsraum). W 1934 roku następuje intensywna rozbudowa Pozycji Pomorskiej. Budowa nowych obiektów fortyfikacji stałej następuje między innym na planowanym odcinku linii obrony pomiędzy jeziorem Wielimie (leżącym na wschód od Szczecinka) a jeziorem Cieszęcino znajdującym się na północ od Białego Boru.
Skuteczną obronę pozycji miały zapewnić schrony broni maszynowej. Schron broni maszynowej funkcjonował w niemieckiej nomenklaturze jako Kampfstand – stanowisko ogniowe lub jako Schartenstand, czyli stanowisko ogniowe za strzelnicą. Zgodnie z doświadczeniami Wielkiej Wojny planowano wykorzystać system ogni bocznych (niem. Breitenfeuer) – płaskich zapór ogniowych, gwarantujących skuteczną obronę pozycji.
  .
Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Schrony broni maszynowej wzniesione w 1934 roku na Pozycji Pomorskiej

Warszawa, 11.03.2020 r

Stanowisko bojowe ckm w schronie o odporności B1 na Pozycji Pomorskiej (1934 r.)

Fot. 01. Widok ściany czołowej schronu broni maszynowej z 1934 roku.

Stanowisko bojowe 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego sMG 08 znajdowało się za 10 cm płytą stalową ze strzelnicą. Płyta stalowa otrzymała wzmocnienie w postaci żelbetowego przedpiersia, które zabezpieczało część płyty przed ostrzałem, wnikaniem pocisków pod fundament  oraz zasypywaniem strzelnicy przez przemieszczoną ziemię podczas ostrzału pociskami większych kalibrów. Odpowiednio ukształtowany nasyp ziemny miał zabezpieczać strzelnicę przed bocznym ostrzałem.

Karabin maszynowy sMG 08 mocowano do podstawy fortecznej na saniach. Całość ustawiona była na blaszanej skrzyni stolika tuż przy płycie 7P7. Stolik kotwiono do posadzki za pomocą 4 śrub. Po lewej stronie stolika zajmował miejsce dowódca dowódca broni, który dowodził czterema żołnierzami. Do dyspozycji posiadał przeziernik do obserwacji sektora ostrzału, umieszczony w płycie 7P7. Karabin maszynowy w pozycji spoczynkowej ustawiano skośnie do kierunku prowadzenia ognia. Podstawa forteczna była wycofana w skrajne tylne położenie (Fot. 03). Otwór strzelnicy zamykała przesuwna zasuwa. Przygotowanie do prowadzenia ognia przebiegało przy włączonym oświetleniu. Lampy karbidowe lub naftowe umieszczano standardowo od 1934 roku w niszach (wykonanych w ścianach).

 

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Stanowisko bojowe ckm w schronie o odporności B1 na Pozycji Pomorskiej (1934 r.)

Warszawa, 07.03.2020 r

 

Zadana ogniowe – stanowisko ckm w kopule

Rys. 07. Plan warstwicowy dla schronu nr 15 rejonu „Lubasza”. Określono topografię terenu, a w nim położenie schronu, główne kierunki ognia ze strzelnic ściennych, oś kopuły ckm, wymagany sektor obserwacji dla obserwatora artylerii w kopule obserwacyjnej, kierunki położenia sąsiednich schronów powiązane ze słupkiem betonowym nr 406 (położonym o 118,10 metrów w kierunku północno-zachodnim). Zaznaczono azymuty przewidywanego ostrzału nieprzyjaciela.

Ogień czołowy daleki pozwalał na zadawanie poważnych strat nacierającemu przeciwnikowi, znajdującemu się jeszcze na dalszym przedpolu. Ogień czołowy prowadzony był z trzech strzelnic rozstawionych na części cylindrycznej kopuły co 60 stopni względem środka kopuły. Czwarta strzelnica skierowana była w stronę zapola. Linia przechodząca przez środek otworu strzelniczego  skierowanego w kierunku zapola i środkowego spośród trzech, skierowanych na przedpole, nazywana była „osią kopuły ckm” (Rys. 08). Oś kopuły ckm zaznaczana była na planie ogni (Rys. 04) i na planie warstwicowym. Przykład planu warstwicowego dla schronu nr 15 z rejonu „Lubasza” prezentuje rysunek 07.

 

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Zadana ogniowe – stanowisko ckm w kopule

Warszawa, 18.02.2020 r

Zadania ogniowe schronu broni maszynowej
– Podójne strzelnice

 

Dwie strzelnice małej grupy warownej Bois du Four (Linia Maginot) o równoległych osiach sektorów ostrzału. Trzecia strzelnica dla ręcznego karabinu maszynowego (po lewej stronie zdjęcia) broniła rowu diamentowego i podejścia do strzelnic.

 

Kontynuacja wcześniej prezentowanego tematu „Zadania ogniowe schronu broni maszynowej”. Zastosowanie dwóch strzelnic do wykonania zadań ogniowych w głównych kierunkach było rozwiązaniem uznanym, często wykorzystywanym dla różnych wariantów uzbrojenia i konfiguracji osi strzelnic.

Standardem w obiektach „Linii Maginot” były dwie strzelnice o równoległych osiach dla przeciwpancernej (Fot. 07) i maszynowej. Jedna ze strzelnic (z reguły zewnętrzna) przeznaczona była dla stanowiska broni maszynowej. Umieszczono w niej dwa sprzężone 7,5 mm karabiny maszynowe MAC 31 F (Jumelage de Mitrailleuses modèle 1931F) na podstawie fortecznej. W drugiej ze strzelnic osadzano zamiennie forteczną armatę przeciwpancerną lub kolejne dwa sprzężone 7,5 mm karabiny maszynowe MAC 31 F na podstawie fortecznej. Niedogodnością tego rozwiązania był otwarty, niczym niezabezpieczony otwór strzelnicy przy zmianie uzbrojenia. Z karabinów maszynowych MAC 31 F prowadzono krótkimi seriami naprzemienny ogień ze względu na zastosowanie szybko niewymiennej lufy chłodzonej powietrzem. Francuskie rozwiązanie, pochodzące z początku lat trzydziestych zeszłego wieku, zostało zmodyfikowane przez sowieckich konstruktorów. W obiektach pasa umocnień z lat 1940-41, popularnie nazywanych „Linią Mołotowa”, można jeszcze zastać pancerze dla stanowisk armaty przeciwpancernej sprzężonej z ciężkim karabinem maszynowym oraz pancerze dla stanowisk broni maszynowej (stanowisko NPS-3) (Fot. 09). Zastosowane pancerze gwarantowały skuteczne prowadzenia ognia w sektorze 600 oraz zachowanie gazoszczelności izb bojowych.

 

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: „Zadania ogniowe schronu broni maszynowej – Podwójne strzelnice”

Warszawa, 15.02.2020 r

 

O tym, co wszystkim jest znane – „Zadania ogniowe schronu broni maszynowej”

Schron 5. Otrzymał kryptonim „Obuch”. Mieścił odwód i stanowisko dowodzenia rejonu „Kamienne”. W jego kierunku skierowana była zapora ryglowa z V strzelnicy broni maszynowej schronu 3 (Fot. Tomasz Zamysłowski).

 

Każde stanowisko ogniowe fortyfikacji stałej posiadało przydzielone zadania ogniowe. Zadania ogniowe określane były już na etapie powstawania planu taktyczno-fortyfikacyjnego dla danego obszaru. Plan taktyczno-fortyfikacyjny [01] obejmował sprawy związane z projektowaniem, budową fortyfikacji, rozbudową infrastruktury wewnątrz pozycji oraz określał zakres zniszczeń. Definiował zadania związane z zabezpieczeniem tajności prawdziwych i pozorowanych robót.
W planie taktyczno- fortyfikacyjnym linię obrony dzielono na odcinki. Wyróżniano odcinki wymagające fortyfikacji stałej lub rozbudowy szkieletowej oraz odcinki nie przewidziane do rozbudowy w okresie pokoju. Planowano rozmieszczenie sił obrony i warianty ich użycia. W przypadku poleskich fortyfikacji należy zwrócić uwagę na wyjątkowo dobrze planowane wykorzystanie naturalnych przeszkód lub ich celowe dostosowanie do potrzeb obrony. W tak przewidzianych uwarunkowaniach terenowych określano optymalne położenie schronów bojowych wraz z sektorami ostrzału dla każdego stanowiska ogniowego, schronów dowodzenia, ukrycia dla odwodów oraz stanowisk obserwacyjnych.  Informacje dotyczące obiektów obronnych były wyszczególnione w dokumencie „Warunki wykonawcze”. Dokument ten potocznie nazywano „Karnetem”. Karnet był podstawą do zaprojektowania konstrukcji schronu. Schron bojowy otrzymywał zadania ogniowe w ramach obrony w wyznaczonym rejonie.
 

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: O tym, co wszystkim jest znane – „Zadania ogniowe schronu broni maszynowej”

Warszawa, 08.02.2020 r

Jednolita siatka przeciwodłamkowa hrabiego Ledóchowskiego

Romboidalna jednolita, stalowa siatka przeciwodłamkowa, zwana powszechnie siatką hrabiego Ledóchowskiego.

 

W schronach fortyfikacji stałej, wznoszonych w okresie międzywojennym, stosowano zabezpieczenie przeciwodpryskowe na wewnętrznych powierzchniach ścian zewnętrznych,  narażonych na bezpośredni ostrzał.  Zabezpieczenie przeciwodpryskowe miało chronić załogę obiektu przed rażeniem przez odłamki betonu, powstałe po uderzeniu pocisku większego kalibru po przeciwległej stronie ściany. Rozróżnia się sztywne i elastyczne zabezpieczenie przeciwodpryskowe. W większości przepadków stropy obiektów zabezpieczano przy pomocy arkuszy stalowej blachy rozłożonych pomiędzy belkami, które podtrzymywały strop. Również sztywne zabezpieczenie przeciwodłamkowe mogły otrzymać ściany narażone na bezpośredni ostrzał. Zdjęcie 02 prezentuje izbę bojową bloku bojowego małej grupy warownej „Rohrbach”, wniesionej w 1938 roku. Stosowano połączenia nitowane elementów przeciwodpryskowych. Grupa warowna wchodziła w skład umocnień „Linii Maginot”.

 

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Jednolita siatka przeciwodłamkowa hrabiego Ledóchowskiego
Warszawa, 02.02.2020 r

OPPK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na 45 mm armatę ppanc. i 2 ckm-y, w tym ckm z w orylonie i rkm do obrony zapola

Dwukondygnacyjny schron OPPK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na 45 mm armatę ze stanowiskiem ckm w orylonie i rkm.

 

Podstawowe uzbrojenie schronu stanowiło jedno stanowisko bojowe DOT-4 oraz dwa NPS-3. Stanowisko bojowe DOT-4 składało się z  45 mm armaty przeciwpancernej wz. 1934 sprzężonej z 7,62 mm ciężkim karabinem maszynowym wz. 39 DS  i dwuczęściowego, gazoszczelnego, staliwnego pancerza (Fot. 03). Stawisko bojowe NPS-3 obejmowało karabin maszynowy Maxim wz. 1910 na podstawie fortecznej za gazoszczelnym pancerzem skrzynkowym (Fot. 04). Stanowiska bojowe DOT-4 i NPS-3 umieszczono w sąsiednich pomieszczeniach zamykanych drzwiami gazoszczelnymi. Osie sektorów ostrzału dla obu stanowisk były równoległe. Izba bojowa dla stanowiska DOT-4 znajdowała się jako pierwsza od strony orylionu.  Trzecie stanowisko bojowe NPS-3 umieszczono w orylionie. Jego zadaniem była obrona zapola i podejścia do strzelnic broni podstawowej. Przed ścianą ze stanowiskami bojowymi wykonano rów diamentowy, stosowany w przypadku schronów dwukondygnacyjnych. Wyposażano go w układ odwodnienia. Utrudniał podejście do strzelnic broni głównej. Do rowu diamentowego następował zrzut łusek ze stanowisk bojowych. Poniżej otworu zrzutni łusek wykonano  wyprofilowany występ, który przeciwdziałał piętrzeniu się łusek.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: OPPK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na 45 mm armatę ppanc. i 2 ckm-y, w tym ckm z w orylonie i rkm do obrony zapola

Warszawa, 27.01.2020 r.

Rury głosowe w polskim schronie bojowym z 1936 roku

 

Wejście do kopuły obserwacyjnej z 1936 roku w modlińskim schronie. Poprzez żelbetowy podest kopuły poprowadzono rury głosowe.

 

Konstrukcja schronu pochodzi z 1935 roku. Zgodnie z warunkami wykonawczymi (karnetem) schron został wyposażony w wewnętrzną łączność przy pomocy rur głosowych. W listopadzie i grudniu 1936 roku przeprowadzono w polskim schronie bojowym, zlokalizowanym na zapolu grupy fortecznej Carski Dar modlińskiej twierdzy, badania doświadczalne z zakresu ogólnie pojętej obrony przeciwgazowej. Zbadano również możliwość wykorzystania łączności za pomocą rur głosowych podczas prowadzenia ognia z ciężkiego karabinu maszynowego.

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Rury głosowe w polskim schronie z 1936 roku .

Warszawa, 23.01.2020 r.

 

Uwagi dotyczące schronu bojowego na zapolu grupy fortowej „Carski Dar”

Widok po­łu­dnio­wo-wschod­niej ele­wa­cji schro­nu bo­jo­we­go, wy­bu­do­wa­ne­go na za­po­lu grupy for­to­wej Car­ski Dar.
 

W listopadzie i grudniu 1936 roku przeprowadzono w schronie bojowym, zlokalizowanym na zapolu grupy fortecznej Carski Dar, badania doświadczalne z zakresu ogólnie pojętej obrony przeciwgazowej. W zachowanej dokumentacji [01] z doświadczeń znajdują się uwagi dotyczące zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych, jak i jakości prac wykonanych podczas budowy schronu. Podstawą do oceny modlińskiego schronu były przyjęte standardy dla wznoszonych obiektów na odcinku operacyjnym Armii „Polesie”.

Modliński schron przygotowywano w listopadzie 1936 roku do obsadzenia. Zewnętrzne ściany były pokryte tynkiem a  wewnętrzne pobielono wapnem [02]. Schron nie otrzymała pełnego wyposażenia, spełniającego samowystarczalność obiektu fortyfikacyjnego. Wykazała to inwentaryzacja, przeprowadzona przed przystąpieniem do badań doświadczalnych. Stwierdzono brak wyposażenia, które w normalnych warunkach obniżało wolumen zapasu powietrza dla załogi przebywającej w schronie [03]. W zakresie obrony przeciwgazowej nie wyposażono schronu w pochłaniacze przeciwgazowe dla załogi i w aparat Dreagera wraz z zapasem butli z tlenem. W izbie załogi nie umieszczono wymaganych karnetem [04] środków tlenotwórczych na 24 godziny. W przelotni stwierdzono brak ubrań ochronnych i środków odkażających.

 

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Uwagi dotyczące schronu bojowego na zapolu grupy fortowej Carski Dar

Warszawa, 21.01.2020 r.

Schron broni maszynowej B1-9 – Regelbau B1-9

 

Schemat schronu broni maszynowej B1-9 .

 

 

 

Podczas badań terenowych, prowadzonych na byłej niemieckiej pozycji obrony Giżyckiego Rejonu Umocnionego (niem. Lözener Stellung) autor niniejszego opracowania nie zlokalizował wystarczająco dobrze zachowanego schronu B1-9 na ciężki karabin maszynowy sMG 08. Większość z nich wybudowana na terenach rolniczych, a pozbawiona w okresie powojennym opancerzenia, jest kruszona lub zasypywana. Jedynym śladem ich istnienia stają się niskie pagórki. Jeżeli Koledzy znają lokalizację dobrze zachowanego schronu B1-9, autor prosi o informację.

Projekt standardowego schronu o odporności B1 (niem. MG-Schartenstand mit Deckplatte B1-9) dla broni maszynowej do ognia czołowego został opracowany pod koniec 1936 r. Zaprezentowano dwie bliźniacze konstrukcje żelbetowych schronów ze stanowiskiem ciężkiego karabinu maszynowego sMG 08 różniące się rozwiązaniem wejścia i jego obroną.

 

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Schron broni maszynowej B1-9 – Regelbau B1-9

Warszawa, 02.01.2020 r.

 

 

Drogowa zapora przeciwpancerna – Heckmann-Sperre

Mechanizm zapory przeciwpancernej. a. oś dwuteowej belki NP 36 zapory przeciwpancernej, b. obrotowa belka blokady z zaczepem, c. oś obrotu belki blokady, d. hak ustawczy.
Już wcześniej pojawiły się wpisy dotyczące drogowych zapór przeciwpancernych. W „chmurce tagów” wystarczy kliknąć tag „zapora”, aby uzyskać dostęp do wcześniejszych wpisów.
Szybki rozwój broni pancernej wymuszał ciągłą modyfikację lub opracowywanie nowych typów broni oraz przeszkód przeciwczołgowych. Zadaniem przeszkód przeciwczołgowych było spowolnienie ataku lub zatrzymanie pojazdu na wyznaczonym obszarze terenu, który znajdował się w sektorze ostrzału broni przeciwpancernej.
   
   
  

Serdecznie zapraszam,

Więcej informacji w opracowaniu: Drogowa zapora przeciwpancerna – Heckmann-Sperre

Warszawa, 08.12.2019 rok

 

 

Wszystkie zwiastuny wcześniejszych wpisów i opracowań z 2018 roku zostały zarchiwizowane odpowiednio w zakładkach :

– Archiwum 2019
– Archiwum 2018
– Archiwum 2017
– Archiwum 2016.