Hauba

Opracował: Franz Aufmann

 

Pod koniec 1938 roku zostają opracowane nowe konstrukcje standardowych schronów. Wznoszone obiekty serii „100” [01] mogą być budowane tylko w dwóch kategoriach odporności na ostrzał, B neu i A. Schrony otrzymują zwartą bryłę. Stalowe płyty, chroniące stanowiska bojowe zostają umieszczone we wnękach, zdecydowanie utrudniając ostrzał strzelnic przez wroga. Obiekty serii „100”  zostają wyposażone w stanowiska obserwacyjne. Okrężna obserwacja pola walki może być prowadzona z małej kopuły obserwacyjnej lub przy pomocy peryskopu optycznego, wysuwanego przez szyb w stropie. Stosunkowo w krótkim okresie, bo już w następnym roku rozpoczęto prace na nową serią obiektów fortyfikacji stałej, określanej symbolem „500”. Prace projektowe miały na celu optymalizację rozwiązań schronów bojowych oraz dostosowanie ich konstrukcji na „czas wojny” pod względem zużycia surowców.
Obiekty serii „100” i „500” zaczęto wznosić również na wschodnich terenach Niemiec w Prusach Wschodnich oraz wzdłuż nowej granicy pomiędzy III Rzeszą a ZSRR, wytyczonej zgodnie z Paktem Ribbentrop-Mołotow. Przewidziano ich budowę w celu zabezpieczenia ważnych strategicznie miast, przepraw (np. Przedmoście Warszawy – niem. Brückenkopf Warschau) i szlaków komunikacyjnych.

Konstrukcja szybu 735P3 na peryskop optyczny SR9 lub SR10

Staliwna rura szybu peryskopu o oznaczeniu 735P3 (niem. Stahlführungsrohr 735P3) [02] osadzana była jako pierwsza od zewnętrznej powierzchni stropu (Fot. 01). Masywny cylindryczny pancerz o długości całkowitej  1,0 metra  skutecznie zabezpieczał szyb peryskopu przed oddziaływaniem uderzeń pocisków większych kalibrów w strop o grubości 2,0 metrów. Pancerz 735P3 przedłużony był cienkościenną rurą zakończoną elementem (Fot. 03) umożliwiającym ryglowanie zatyczki zamknięcia szybu peryskopu. Zazwyczaj znajdował się pomiędzy belkami wzmacniającymi strop.
Średnica otworu wewnętrznego szybu peryskopu, od strony stanowiska obserwacyjnego w schronie, prawie na całej długości wynosiła 190 mm. Jedynie na jego zakończeniu, na długości 60 mm odpowiadającej grubości czołowej ścianki pancerza, wynosiła  140 mm. Średnica ta umożliwiała swobodne wysuwanie peryskopu SR 9 lub SR 10 do obserwacji okrężnej ponad powierzchnię stropu. Zwiększenie średnicy szybu z 140 mm do 190 mm eliminowało zakleszczenie się uszkodzonego peryskopu w szybie oraz umożliwiało łatwy jego demontaż.
Stropy schronów, zgodnie z obowiązującymi wytycznymi dotyczącymi maskowania, były pokrywane ziemią i darnią. W celu ochrony przed zasypywaniem otworu szybu peryskopu, wykonywano specjalne podwyższenie powierzchni stropu. Wykonane było na planie prostokąta (Fot. 01). Zaopatrywano je w układ odwadniający.

Zamknięcie szybu 735P3 na peryskop optyczny SR9 lub SR10

 Zamknięcie szybu było możliwe po zdemontowaniu peryskopu. Po wprowadzeniu zatyczki (Fot. 04) w szyb oraz dosunięcia jej w górę aż do oporu, masywna stalowa główka (Fot. 06) miała wypełnić zakończenie otworu szybu peryskopu o średnicy 140 mm i zabezpieczyć go przed jakimkolwiek działaniem saperów wroga. Dwie blaszane pierścienie ułatwiały prowadzenie zatyczki w części szybu o średnicy wewnętrznej 190 mm. Górna pierścień (Fot. 06), osadzony u podstawy główki, wyposażony był w grubą filcową uszczelkę. Uszczelka, nasączana okresowo olejem, miała skutecznie zapewnić gazoszczelność zamknięcia, jeżeli zatyczka została unieruchomiona przez rygiel w kanale szybu oraz dociśnięta przez śrubę dociskową.

Osadzanie rury szybu peryskopu

Rura szybu peryskopu miała być standardowo osadzana w stropie schronu podczas betonowania obiektu. Po pierwszych doświadczeniach z brakiem możliwości produkcyjnych i surowcowych dla pancerzy dla obiektów fortyfikacyjnych budowanych odcinków pozycji obronnych w okolicach Saarbrücken i Akwizgranie [03] opracowano również metodę osadzania pancerza obiektach już wybetonowanych. W stropie pozostawiano otwór technologiczny, umożliwiający późniejsze osadzenie pancerza.

Uwaga.
Ruiny schronów, które zaprezentowano na zdjęciach, są ogólnie dostępne. Zachowane elementy pancerne zostały pomalowane w dowolny sposób, nie mający nic wspólnego z ich przeznaczeniem.

[01] – Nazywane były serią „100” ze względu na numerację od 101 do 139.
[02] – W katalogu konstrukcji typowych niemieckich pancerzy, nazywanym popularnie „Panzeratals”, pod oznaczeniem 753P3 mylnie umieszczono rurę szybu peryskopu z mimośrodowym zamknięciem górnego wylotu (niem. 735P3 Stahlführungsrohr mit Deckenverschluß zum Sehrohr SR9 fur 2 m starke Decken).
[03] – Z powodu braku materiałów OKH wydało 20 grudnia 1939 r. rozkaz ograniczenia budowy do minimum fortyfikacji  na zachodniej granicy III Rzeszy.