Miesiąc: październik 2019

Zrzutnia ręcznych granatów obronnych – Goulotte à grenade (1932)

Posted on Franz AufmannPosted in Fortyfikacje francuskie
Opracował: Franz Aufmann

Rys. 01. Zrzutnia ręcznych grantów obronnych.
1. Stalowa rura zrzutni, 2. Korpus mechanizmu zrzutni granatów ręcznych, 3. Rygiel gniazda zrzutowego, 4. Popychacz z uchwytem, 5. Zatrzask, 6. Boczne zamknięcie gniazda zrzutowego, 7. Otwór boczny gniazda zrzutowego, 8. Ręczny granat obronny, 9. Docisk granatu, 10. Sprężyna docisku granatu [01].

 

Fot. 01. Mechanizm zrzutni granatów ręcznych w pozycji gotowej do użycia. Na uchwycie popychacza zawieszono zaczep do usuwania zawleczki granatu obronnego. Zaczep zawsze zamocowany był do metalowego łańcucha w pobliżu mechanizmu (Fot. Robert Haag).
Fot. 02. Mechanizm zrzutni granatów z gniazdem zrzutowym gotowym do załadowania  (Fot. Robert Haag).

 

 

Zrzutnia ręcznych granatów obronnych (fr. Goulotte à grenade) miała zapewnić skuteczną obronę schronu podczas bezpośredniego ataku. Stosowano ją z powodzeniem od 1932 roku [02] we francuskiej fortyfikacji stałej okresu międzywojennego. Zrzutnie granatów ręcznych służyły do bezpośredniej obrony tylnej ściany schronu i rowu diamentowego. Wyjątkowo prosta w obsłudze a zarazem bezpieczna dla obsługi schronu zrzutnia granatów wyeliminowała stosowane początkowo w obiektach Linii Maginot strzelnice broni maszynowej. Strzelnice broni maszynowe komplikowały konstrukcję obiektów fortecznych i podnosiły koszt ich wykonania. Angażowały obsadę schronu do stałego nadzoru bardzo wąskiego sektora obrony.
Stalowa rura (Rys. 01. 1) wraz z mechanizmem zrzutu ręcznych granatów była osadzona w zewnętrznej ścianie schronu. Jej kąt pochylenia 45 stopni gwarantował swobodny spadek granatów pod wpływem siły grawitacji. Wylot rury znajdował się nad poziomem gruntu lub rowem diamentowym. Zwłoka zapalnika wynosi około 4 sekund. Mechanizm zrzutni dostosowany był do ręcznych grantów obronnych F1 wz. 15 [03].
Na gwintowanym zakończeniu stalowej rury osadzony został mechanizm zrzutni granatów. Zdjęcie 01 prezentuje mechanizm zrzutni granatów w pozycji gotowej do użycia. Gniazdo zrzutni jest zaryglowane.
Dostęp do gniazda zrzutni uzyskuje się po odblokowaniu zatrzasku (Rys. 01. 5) i obrocie górnej części mechanizmu – rygla (Rys. 01. 3). Zdjęcie 02 prezentuje mechanizm zrzutni z gniazdem zrzutowym gotowym do załadowania.  Granat wsuwany jest do gniazda tak, aby dźwignia spustowa znalazła się w czworokątnym kanale docisku (Fot. 03). Granat podtrzymywany jest przez docisk (Rys. 01. 9) ze sprężyną (Rys. 01. 10). Granat odbezpieczany jest ręcznie przy pomocy zaczepu.  Do tego celu służy boczny otwór (Rys. 01. 7) w korpusie zrzutni (Fot. 05). Granat z unieruchomioną, ale odbezpieczoną dźwignią spustową, nadal podtrzymywany jest przez docisk. Zaczep zwyczajowo mocowany był do korpusu zrzutni za pomocą łańcuszka.
Zamknięcie gniazda zrzutni następuje poprzez obrót górnej części mechanizmu do pozycji, jak na zdjęciu 01.  Mechanizm rygla znajduje się w pozycji „zamknięte”. Zrzut granatu, w dowolnie wybranym przez obsługę momencie, następuje przez dynamiczne przesunięcie uchwytu popychacza (Rys. 01. 4) w dół. Zwolnienie dźwigni spustowej przez docisk inicjuje zapalnik granatu. Granat spada rurą zrzutni na zewnątrz schronu. Po wypchnięciu granatu z gniazda zrzutni sprężyna powoduje samoczynny powrót popychacza do pierwotnego położenia.

 

Fot. 03. Załadowane gniazdo zrzutowe z dociskiem (z kanałkiem na dźwignię spustową zapalnika) (Fot. Robert Haag).
Fot. 04. Widok zrzutni granatów z bocznym otworem do usuwania zawleczki granatu (Fot. Robert Haag).
Fot. 05. Widok otworu do usuwania zawleczki granatu (Fot. Robert Haag).
Fot. 06. Strzelnica do obrony rowu diamentowego w bloku bojowym małej grupy warownej „Sentzich” (poniżej strzałki).

[01] –  Tymczasowa instrukcja dotycząca uzbrojenia w schronach bojowych piechoty w rejonach umocnionych z 12 sierpnia 1937 r (fr. l’instruction provisoire sur l’arment en service dans les casemates d’infanterie de région fortifiée du 12 aout 1937).
[02] – Wcześniej budowane obiekty Linii Maginot otrzymały strzelnice broni ręcznej. Przykładem może być mała grupa warowna A 16 Sentzich (A16 Petit ouvrage de Sentzich), sektora ufortyfikowanego „Thionville” Linni Maginot.
[03] – Użycie ręcznych granatów obronnych D37  wykluczał zapalnik Mle 35 zastosowany w tym modelu granatu.

 

 

Merci à Mr Robert Haag pour
avoir pris et partagé des photos.

Lekkie pancerze polowe armii Monarchii Austro-Węgierskiej (1917 r.) Część II

Posted on Franz AufmannPosted in Fortyfikacje austriackie

Lekki pancerz polowy dla stanowiska bojowego ckm M.7/12 (Schwarzlose)

Opracował: Franz Aufmann
Rys. 01. Przekrój wzdłużny poprzez lekki (odłamkoodporny) pancerz polowy (niem. Leichter Wirkungspanzer für MG) na 8,0 mm ciężki karabin maszynowy M.7/12 (Schwarzlose) [03] .
Rys. 02. Przekrój poprzeczny poprzez lekki pancerz polowy (niem. Leichter Wirkungspanzer für MG) na ciężki karabin maszynowy. Przekrój poprzeczny stanowiska bojowego do ognia czołowego. Na rysunku zaznaczono istnienie kotw, stabilizujących ustawienie pancerza [03].

Rys. 03. Przekrój poprzeczny poprzez lekki pancerz polowy (niem. Leichter Wirkungspanzer für MG) na ciężki karabin maszynowy. Przekrój poprzeczny stanowiska bojowego do ognia bocznego. Dodatkowy pancerz (niem. Vorsatzpanzer) ustawiono od strony przewidywanego ataku nieprzyjaciela [03].

Drugim pancerzem [01], ujętym w „Tymczasowej instrukcji o pancerzach polowych” (niem. Provisorische Instruktion über Feldpanzer) był lekki dwuczęściowy pancerz polowy (niem. Leichter Wirkungspanzer für MG), którego zadaniem było  zapewnienie ochrony stanowiska ciężkiego karabinu maszynowego przed oddziaływaniem granatów średniego kalibru i pojedynczych trafień z dział górskich i polowych o kalibrze do 10 cm. Podstawowym uzbrojeniem stanowiska bojowego był 8,0 mm ciężki karabin maszynowy M.7/12 (Schwarzlose), zasilany taśmami parcianymi po 100 i 250 naboi. Ckm umieszczono na podstawie fortecznej. Praktyczna szybkostrzelność wynosiła 400 strzałów/min.

Konstrukcja lekkiego pancerza dla stanowiska ckm

Konstrukcje obu lekkich pancerzy dla ckm i obserwatora zostały zunifikowane. Te same półfabrykaty ze stali niestopowej mogły być stosowane do produkcji obu pancerzy. Lekki pancerz dla ckm również składał się z dwóch podstawowych części, mocowanych do siebie za pomocą złącza kołnierzowego (Rys. 01). Podział pancerza na dwie podatkowe części ułatwiał jego transport. Górna część ważyła 2000 kg (bez dodatkowego zabezpieczenia przed ostrzałem) a dolna 1000 kg.
Cylindryczna część górnego pancerza, wykonana z walcowanej blachy o grubości 4,5 cm, została przykryta stropem z dwóch warstw tłoczonej blachy o grubości 3,5 cm każda. W osi czaszy wykonano otwór na peryskop do prowadzenia obserwacji okrężnej. Obrotowo osadzony w otworze peryskop pozwalał na obserwację w sektorze 400 w płaszczyźnie poziomej i w zakresie od + 15° do 15° w płaszczyźnie pionowej, dzięki zastosowaniu uchylnego lustra.
Jedna czworokątna strzelnica znajduje się na cylindrycznej części pancerza. Strzelnica o wymiarach 23,5 x 15,0 (szerokość x wysokość) cm w płaszczyźnie wewnętrznej powierzchni pancerza, zapewniała sektor ostrzału 800 przy umieszczonej w niej lufie ckm wraz z chłodnicą wodną (Rys. 01). Oś strzelnicy znajduje się na wysokości 147,5 cm przy całkowitej wysokości pancerza równej 207,5 cm.
Strzelnica nie posiadała zamknięcia. Średnica wewnętrzna, mierzona na wysokości strzelnicy, wynosi 100 cm.
Zgodnie z założeniami taktycznymi pola walki stanowisko bojowe ckm mogło prowadzić ogień boczny i czołowy. W celu zapewnienia optymalnej ochrony przewidziano zastosowanie dodatkowego pancerza (niem. Vorsatzpanzer) z blachy o grubości 3 cm. Pancerz ten zawsze nocowany był do górnej i dolnej części od strony przewidzianego ataku wroga (Rys. 02 i 03). Dodatkowy pancerz dla górnej części ważył 160 kg a dla dolnej 200 kg.
W dolnej części pancerza wykonano otwór wejściowy o wymiarach 60 x 80 (szerokość x wysokość) cm. Nie zabezpieczono go za pomocą uchylnych drzwi. Na przeciwko wejścia zamocowano małą półkę na zataśmowaną amunicję oraz niezbędne pomoce do zabezpieczenia funkcjonowania stanowiska bojowego. W przypadku 8,0 mm ciężkiego karabinu maszynowego M.7/12 (Schwarzlose) mógł być to dodatkowy pojemnik z olejem. Olej stosowano w automatycznej oliwiarce, integralnego podzespołu w ckm. Zwilżone olejem łuski nabojów nie miały tendencji do pękania i zakleszczania się w komorze nabojowej po oddanym strzale.

Tymczasowa instrukcja dla lekkich pancerzy polowych nie obejmuje sposobu wentylacji przestrzeni bojowej podczas prowadzenia ognia. Pod koniec lat trzydziestych przeprowadzono w Wojsku Polskim próby prowadzenia ognia z 7,92 mm ckm wz.30 z dwustrzelnicowej kopuły obserwacyjno-bojowej, której wartość średnicy wewnętrznej (mierzonej  na wysokości strzelnic) zbliżona była do austro-węgierskiego pancerza polowego.  Podczas prowadzenia ognia w kopule przebywało dwóch żołnierzy; karabinowy w pozycji półstojącej i taśmowy w pozycji kucznej. Do wentylacji stanowiska bojowego zastosowano dwa wentylatory. Pierwszy z nich służył do napowietrzania kopuły. Drugi miał za zadanie usuwać gazy prochowe na zewnątrz kopuły. Wentylator zasysał gazy prochowe ze zbiornika na łuski oraz gazy prochowe spod komory zamkowej ckm. Do tego celu wykorzystano giętki przewód, podwieszony pod komorą zamkową ckm. Przewód ten służył do zrzutu łusek do pojemnika. który znajdował się w podszybiu kopuły. Pozytywnie oceniono pracę układu wentylacyjnego. W przypadku wyłączenia wentylatora napowietrzającego:

„po oddaniu serii 25 strzałów strzelający skarżył się na lekki szum w głowie i niewielki otumanienie. Wentylator wyciągający CO ze skrzynki z łuskami działał widocznie bardzo dobrze” [02]

Informacja o zastosowaniu wspomnianego układu wentylacyjnego nie zawierała danych technicznych zastosowanych wentylatorów. Nie poruszono konieczności prowadzenia walki w maskach przeciwgazowych.

[01] – Pancerz dla stanowiska obserwatora opisano w opracowaniu: Lekki pancerz polowy dla stanowiska obserwatora
[02] – Sprawozdanie z doświadczeń z 60 mm wieżyczką ckm w dniu 30.12.1938 r.
[03] – Rysunek pochodzi z artykułu Provizorische Instruktion über Feldpanzer, Änder Bruns, Fortifikation 28/2014.