Opracował: Franz Aufmann

 

Analiza konstrukcji czechosłowackich schronów, wykonana przez Wydział rozpoznania obcych fortyfikacji (niem. Abteilung Auswertung fremder Landesbefestigungen) Sztabu Głównego na terenach anektowanych przez III Rzeszę w 1938 roku [01], spowodowała radykalną zmianę koncepcji konstrukcji niemieckich schronów bojowych fortyfikacji stałej.

Płyta stalowa lub pancerna, chroniąca stanowisko bojowe ciężkiego karabinu maszynowego (dalej ckm), dotychczasowo osadzana standardowo w konstrukcji obiektu na zewnętrznym licu ściany, idzie w zapomnienie. Prace konstrukcyjne ukierunkowane są na zminimalizowanie bocznego ostrzału płyt i strzelnic broni głównej. Dlatego też płyta chroniąca stanowisko ckm  w nowych konstrukcjach schronów bojowych zostaje cofnięta w głąb ściany. Dodatkowo projektowane obiekty otrzymują orylion, przedłużający ścianę czołową schronu przy strzelnicy broni maszynowej.

….

…
Rozpoczęte w 1938 roku prace koncepcyjne doprowadzają do wprowadzenia nowej klasy odporności na ostrzał B neu. Obiekty fortyfikacji stałej nowej serii tak zwanych „setek”, wznoszone w 1939 roku, charakteryzują się grubością:

– żelbetonowych ścian zewnętrznych równą 2,0 m,
– żelbetonowych ścian zewnętrznych równą 0,8 m,
– stropu równą 2,0 m.

Wprowadzona nowa klasa odporności na ostrzał B neu wymuszała zastosowanie płyt o grubości 20 cm do osłony stanowiska broni głównej przed ostrzałem. Spełniająca wymagania,  gazoszczelna płyta pancerna 78P9 o wymiarach 270 x 340 (wysokość x szerokość) cm posiadała wagę 18 ton. Tyko nieliczne zakłady metalurgiczne w Niemczech mogły podjąć się produkcji płyt o tak dużych gabarytach a nowe zamówienia napływały z priorytetowych tym okresie fortyfikacji, które były wznoszone na zachodzie Niemiec. Inspektorat Fortyfikacji (niem. In Fest) w czerwcu 1939 roku otrzymał informację, że dociążona zamówieniami dla marynarki i wojsk lądowych firma Friedrich Krupp AG nie jest w stanie dostarczyć oczekiwanej liczby płyt dla fortyfikacji zachodnich. Moce produkcyjne pozwalały na dostawę zaledwie 30 płyt pancernych 78P9 do grudnia 1939 roku włącznie. Zaawansowanie prac wdrożeniowych i przeprowadzane próby ostrzału płyt pancernych w celu sprawdzenia ich odporności na ostrzał w firmach Mannesmann-Röhren-Werke i Dortmund-Hörder-Hüttenvereinist mogły gwarantować, że od marca 1940 roku obie firmy będą w stanie dostarczyć dla armii około 34 płyt o grubości 20 cm miesięcznie. Od kwietnia 1940 r. do grona niemieckich producentów płyt pancernych dołączyła firma Wittkowitzer Bergbau- und Eisenhütten-Gewerkschaft [02].

….

Ograniczenia w dostawie płyt starano się rozwiązać również poprzez nowe opracowanie konstrukcyjne pancerza, kompatybilnego do płyty 78P9, zapewniającego wymaganą odporność na ostrzał i warunek zachowania gazoszczelności. Zdecydowano się do tego celu wykorzystać niegazoszczelne płyty stalowe 7P7 zalegające magazyny a przeznaczone do stosowania w obiektach fortyfikacji stałej o odporności B1 na ostrzał. Ich stan magazynowy w dniu 15.02.1941 r. wynosił 2 696 szt.

Do udanych prób zalicza się opracowany projekt pancerza składającego się z trzech stalowych płyt. Warunek wymaganej odporności na ostrzał spełniały dwie przylegające do siebie płyty o tych samych wymiarach gabarytowych 270 x 340 (wysokość x szerokość) cm i grubości pancerza równej 10 cm. Od strony zewnętrznej znajdowała się płyta stalowa o oznaczeniu 726P3. Drugą w kolejności była wspomniana wcześniej niegazoszczelna płyta 7P7 bez wyposażenia. Płytę pozbawiono prowadnic, zasuw strzelnicy ckm i szczeliny obserwacyjnej. Trzecia płyta o wymiarach 100 x 220 (wysokość x szerokość) cm, przylegająca bezpośrednio do 7P7 od strony izby bojowej, została wyposażona w gazoszczelne zamkniecie kulowe (niem. Kugelverschluß) strzelnicy broni maszynowej, otwierane tylko na czas prowadzenia ognia.

….

W katalogu konstrukcji standardowych „Panzeratlas” płyta ta została zewidencjonowana jako:

– dodatkowa płyta stalowa 492aP2 ze strzelnicą o profilu kulistym  (niem. Stahlzusatzplatte mit Kugelscharte) do stosowania razem z 7P7,
– dodatkowa płyta stalowa 492cP2 z znaczeniem, że jest do stosowania razem z 7P7 dla nowo wznoszonych obiektów (niem. Stahlzusatzplatte mit Kugelscharte für Neubauten).

W celu standaryzacji wyposażenia płyta 492cP2 otrzymała otwór strzelnicy o identycznym kształcie i wymiarach jak w płycie pancernej 78P9. Pozwoliło to na zastosowanie 7,92 mm karabinu maszynowego MG 34 na podstawie fortecznej 34. Podczas prowadzenia ognia strzelnica przysłonięta była jarzmem kulistym podstawy fortecznej. Strzelnica dla karabinu maszynowego pozwalała, tak jak w przypadku płyty pancernej 78P9, na prowadzenie ognia w sektorze 62° w płaszczyźnie poziomej z kątami podniesienia w zakresie od -15° do +12°.

Po lewej stronie stanowiska bojowego wykonano cylindryczny otwór. W otworze zamocowano pancerz chroniący peryskop kątowy do obserwacji przedpola. Przewidziano zastosowanie peryskopu typu Pz.B.W.F (niem. Panzer Beobachtungs Winkel Fernrohr) firmy Busch z ruchomym pryzmatem, który umożliwiał nadzór przedpola obiektu w zakresie 180⁰ przy 2,5 powiększeniu w dowolnie wybranym wycinku sektora obserwacji równym 19° .

….

 

….

Zastosowanie

Pierwsze obiekty bojowe serii „100” o oznaczeniu Regelbau 105 otrzymują jeszcze niegazoszczelną płytę stalową 7 P7 o grubości 10 cm do ochrony przed bezpośrednim ostrzałem stanowiska ckm. Dobrym przykładem jest schron do ognia bocznego WH 174 typu R 105b ze stanowiskiem obserwacyjnym i strzelnicą obrony wejścia i zapola (niem. MG Kasematte mit Sehrohr ohne Flankierungsanlage) wzniesiony na froncie wschodnim Rejonu Umocnionego Giżycko (niem. Ringstellung Lötzen). Kolejne obiekty tej serii, budowane już w 1940 roku na Pozycji Narew-Pisa (niem. Narew-Pisa (Grenznahe) Stellung), czy też na Mazurskiej Pozycji Granicznej (niem. Masurische Grenz-Stellung) otrzymują gazoszczelne płyty pancerne 78P9 o grubości 20 cm, właściwe dla obiektów o odporności B neu.

Opisana konfiguracja płyt stosowana była głównie w obiektach Wału Atlantyckiego – systemu umocnień ciągnących się na długości 3862 km wzdłuż zachodnich wybrzeży Europy,  od granic neutralnej Hiszpanii do północnych krańców Norwegii. Początek budowy umocnień datowany jest na 23 marca 1942 roku, kiedy to została wydana dyrektywa o rozpoczęciu prac.

---