Opracował: Franz Aufmann
Gazoszczelny pancerz PZ-39 strzelnicy (ros. пулеметная казематная установка ПЗ-39) dla ręcznego karabinu maszynowego przeznaczony był dla fortyfikacji stałych zachodnich rejonów umocnionych na nowej granicy ZSRR, ustanowionej w 1939 roku. Schrony budowane w tym samym czasie, wchodzące w skład umocnień innych rejonów umocnionych, miały być wyposażane w pancerz starszego typu RZ-31 (ружейная заслонка РЗ-31) [02], który to nie był dostosowany do obrony za pomocą broni maszynowej. Pancerz PZ-39 był przeznaczony dla zewnętrznej strzelnic obrony wejścia i zapola (Fot. 01) w gazoszczelnych obiektach. Standardowe rozglifienie strzelnicy w płaszczyźnie poziomej wynosiło 60 stopni, rozłożone symetrycznie względem jej osi. W zależności od położenia schronu i ukształtowania terenu, rozglifienie strzelnicy mogło posiadać wartość od około 36 do 60 stopni dla tego samego typu schronu. W skrajnych przypadkach sektor ognia wynosił od kilku (!) do kilkuset metrów.
Płyta pancerza umieszczana była w niszy. Położenie pancerza prezentuje Fot. 04.
Rys. 01 przedstawia przekrój pancerza PZ-39. Konstrukcja pancerza pozwalała na prowadzenie ognia z 7,62 mm (czołgowego) ręcznego karabinu DT. Broń zasilana była z magazynka dyskowego (talerzowego), mieszczącego 63 karabinowe naboje Mosina.
Stabilne prowadzenie ognia zapewniało jarzmo kuliste (Rys. 01, -3). Po odryglowaniu i zdjęciu zamknięcia (Rys. 01, -5), lufę karabinu maszynowy należało wsunąć w profilowany otwór, osadzić w uchwycie jarzma kulistego i zamocować przez obrót dźwigni uchwytu (Rys. 01, -4). Do obserwacji sektora obrony i wyboru celu służył przeziernik (Rys. 01, -3). Został zabezpieczony przy pomocy szklanej płytki. Jest to nowe rozwiązanie, nie stosowane wcześniej dla strzelnic obrony bezpośredniej. Prowadzenie ognia możliwe było przy pomocy celownika przeziernikowego, zamocowanego do jarzma kulistego. Regulację docisku jarzma kulistego zapewniało pokrętło (Rys. 01, -8).
Opis do Rys. 01.
– 1. Podstawowa płyta stalowa o grubości 30 mm,
– 2. Wizjer do obserwacji i celowania, zabezpieczony szklaną płytką,
– 3. Jarzmo kuliste z kształtowym otworem na lufę 7,62 m ręcznego karabinu maszynowego DT,
– 4. Uchwyt gniazda do mocowania rkm i zamknięcia strzelnicy.
– 5. Zamknięcie strzelnicy,
– 6. Wewnętrzna płyta jarzma kulistego,
– 7. Zewnętrzna płyta jarzma kulistego,
– 8. Pokrętło do regulacji luzu jarzma kulistego,
– 9. Linia celowania wytyczona przez muszkę i szczerbinkę zamocowaną do jarzma kulistego.
PS
Prawdopodobnie w żadnym z obiektów “Linii Mołotowa” nie zachował się kompletny pancerz PZ-39, dlatego też nie posiadam w swoich zbiorach zdjęcia lepszego niż fot 04. Zwróciłem się z prośbą o możliwość prezentacji na stronie hauba.pl jednej z nielicznych zaistniałych w Internecie fotografii prawie kompletnego pancerza. Zdjęcie Fot. 05. pochodzi z ciekawej rosyjskiej strony internetowej “Окрестности Петербурга“ (http://www.aroundspb.ru/).
[01] Denkschrift über die russische Landesbefestigungen 1942.
[02] Крепость Россия 2 (2005) С.А. Воробьев, А.В. Стехов, В.И. Калинин. Артемовский сектор Береговой обороны Главной военно-морской базы Тихоокеанского флота «Владивосток». 1941–1945 гг. Часть 1. Казематированные сооружения ближней обороны.
[03] Za zgodą strony internetowej “Окрестности Петербурга“ (http://www.aroundspb.ru/). Link do zdjęcia http://www.photo.aroundspb.ru/fortification/kaur_elements/exp_108.jpg.html
