Opracował: Franz Aufmann
Opis stalowej płyty ze strzelnicą 422P01
Rozwiązanie konstrukcyjne płyty stalowej ze strzelnicą o oznaczeniu 422P01 (niem. Stahlschartenplatte 422P01) zostało opracowane przez Waffen-Prüf-Amt 5[01] w 1937 roku. Płyta jest symetryczna względem poziomej osi, gdyż miała być stosowana w schronach podstawowych i ich „lustrzanych” odbiciach. Wymiary gabarytowe płyty wynosiły 1400 mm x 750 mm x 30 mm. Waga płyty to 340 kg.
Otwór strzelnicy jest typowy dla wcześniejszych niemieckich rozwiązań. Musiał pomieścić lufę z chłodnicą powszechnie stosowanego karabinu maszynowego MG 08. Wymiary strzelnicy o lekkim rozglifieniu wynoszą 220 mm x 300 mm. Zamykana jest przesuwną zasuwą osadzoną w dwóch prowadnicach. Posiadają one w skrajnych położeniach wycięcia na rygle (Fot. 04.) do unieruchomienia zasuwy. Obrót uchwytu zasuwy powodował wsunięcie się rygli w wycięcia w prowadnicach i docisk zasuwy do filcowej uszczelki. Uszczelka znajdowała się na całej powierzchni, ograniczonej długością prowadnic. W skrajnych punktach mocowana była do płyty za pomocą wkrętów a jej dolna i górna część dociskana była prowadnicami. Uszczelka nasiąknięta olejem, zapewniała gazoszczelność zamknięcia strzelnicy.
Prowadnice mocowane były do płyty za pomocą pięciu śrub. Zastosowano dwa rodzaje podkładek. Górna, od strony łba śruby była cienką stalowa podkładką. Druga z podkładek wykonana została z ołowiu. Jej zadaniem było przejmowanie obciążeń sprężystych odkształceń podczas ostrzału i niedopuszczenie do zerwania śrub mocujących.
Przesunięcie zasuwy nie wymagało użycia siły. W dwóch wycięciach zostały umieszczone stalowe kule łożyskowe, które do minimum redukowały opory przesuwania. Ruch zasuwy ograniczały dwie śruby z kolistymi zakończeniami. Powierzchnia zasuwy od strony strzelnicy, a odpowiadająca wymiarom strzelnicy, była lekko wgłębiona. Rozwiązanie to stosowane było już we wcześniejszych niemieckich pancerzach. Miało eliminować unieruchomienie zasuwy w wyniku plastycznych odkształceń w miejscach uderzenia pocisków.
Do prowadzenia obserwacji zastosowano szczelinę obserwacyjną o wymiarach 100 mm x 10 mm. Zamykana była zasuwą. Podobnie jak w przypadku strzelnicy, prowadnice dociskały uszczelkę filcową do powierzchni płyty. Docisk zsuwy do uszczelki i jej nieruchomienie zapewniały dwie śruby umieszczone w prowadnicach w pionowej osi przeziernika. Ruch zasuwy ograniczają dwa opory wkręcone w płytę w osi poziomej przeziernika.
Płytę mocowano do wewnętrznej ściany schronu za pomocą 10 kotw.
Zastosowanie płyty stalowej ze strzelnicą 422 P01
W początkowym okresie płytę stalową ze strzelnicą 422 P01 stosowano jako pancerz chroniący stanowisko bojowe ciężkiego karabiny maszynowego w schronach o niższej odporności. Przykładem zastosowania może być budowany tylko na wschodnich terenach III Rzeszy schron bojowy dla ckm (niem. MG – Schartenstand „D”), popularny „Heinrich” ze stropem wykonanym z blachy falistej.
W niemieckiej fortyfikacji stałej, w schronach o wyższej odporności na ostrzał, zaczęto od 1936 roku stosować dodatkową zewnętrzną strzelnicę karabinową. Wprowadzenie nowego rozwiązania miało na celu skuteczniejszą obronę wejścia i zapola schronu. Do wzmocnienia tych strzelnic od 1938 roku zastosowano płytę stalową ze strzelnicą 422 P01. W celu zwiększenia skuteczności ognia lekkiego karabinu maszynowego wprowadzono stół z blaszaną skrzynką i sanie z podstawą dla ręcznego karabinu maszynowego. Innym rozwiązaniem był wysięgnik (niem. Behelfsmäßiges Lager für Laffettenaufsatzstück) dla karabinu maszynowego MG 08 lub MG 34, mocowany poniżej strzelnicy.
Od 1938 roku zmieniają się wymagania dotyczące odporności schronów. Zostały opracowane nowe typy schronów. Płytę, wyprodukowaną w znacznych ilościach [02], zaczęto stosować w miejscach mniej narażonych na ostrzał. Była wykorzystywana jako pancerz wewnętrznej strzelnicy obrony wejścia. W tym przypadku wykorzystywano tylko część płyty ze strzelnicą. Pozostała część płyty, wraz z przeziernikiem, osadzona była w żelbetonowej ścianie.
Ograniczenia wynikające z konstrukcji broni możemy określić na przykładzie stanowiska obrony wejścia i zapola chronionego przy pomocy płyty stalowej 422 P01 a wyposażonego wyłącznie w zastępczy zestaw mocujący 642 S2. Dla karabinów maszynowych MG 08, MG 08/15, MG 13 oraz MG 34 za strzelnicą o wymiarach 22 x 30 cm określono sektor ostrzału w płaszczyźnie pionowej i poziomej [02].
- karabin maszynowy MG 08 na wysięgniku 08/15 uzyskał sektor ostrzału:
– w płaszczyźnie poziomej wynoszący – 400
– w płaszczyźnie pionowej w zakresie – od +70 do -200 - karabin maszynowy MG 08/15 na wysięgniku 08/15 uzyskał sektor ostrzału:
– w płaszczyźnie poziomej wynoszący – 480
w płaszczyźnie pionowej w zakresie – od +200 do -250 - karabin maszynowy MG 13 na wysięgniku 08/15 z adapterem uzyskał sektor ostrzału wynoszący:
– w płaszczyźnie poziomej wynoszący – 540
– w płaszczyźnie pionowej w zakresie – od +210 do -300 - karabin maszynowy MG 34 na wysięgniku 08/15 z adapterem uzyskał sektor ostrzału wynoszący:
– w płaszczyźnie poziomej wynoszący – 540
– w płaszczyźnie pionowej w zakresie – od +190 do -280 - karabin maszynowy MG 34 na wysięgniku 34 uzyskał sektor ostrzału wynoszący:
– w płaszczyźnie poziomej wynoszący – 540
– w płaszczyźnie pionowej w zakresie – od +120 do -80
W praktyce należało również uwzględnić kąt rozglifienia strzelnicy w obu płaszczyznach.
[01] Jeden z wydziałów Heereswaffenamt – urzędu zajmującego się rozwojem i badaniem niemieckiego uzbrojenia od 05.05.1922 roku.
[02] Według Jörg Fuhrmeister (Der neue Panzeratlas 1 und 2. Interfest, ISSN 0931-0878 2001) zmagazynowane było 11 314 sztuk płyty 422P01 według stanu na 15.02.1941.