Tradytor artyleryjski typu RFM z 1937 roku dla dwóch 75 mm armat

Opracował: Franz Aufmann

Fot. 01. Widok strzel­nic tra­dy­to­ra ar­ty­le­ryj­skie­go Stoc­ken AC 2 dla dwóch 75 mm armat model 1897 na pod­sta­wach for­tecz­nych. W stro­pie osa­dzo­na ko­pu­ła ob­ser­wa­cyj­no-bo­jo­wa typu A model 1929
Fot. 02. Widok strzel­nic tra­dy­to­ra ar­ty­le­ryj­skie­go Stoc­ken AC 2 oraz szcze­li­ny ob­ser­wa­cyj­nej dla nad­zo­ru przed­po­la schro­nu (po pra­wej stro­nie).

W celu zapewnienia skutecznej obrony ogniem artyleryjskim ufortyfikowanej pozycji, przewidziano wzniesienie schronów artyleryjskich do ognia bocznego. Do ciekawszych obiektów należał tradytor artyleryjski typu RFM model 1937, będący kontynuacją już wcześniej stosowanej konstrukcji o oznaczeniu STG model 1935. Na odcinku Faulquemont Sektora Fortfikowanego Metz (fr. RFM) wybudowano trzy tradytory tego samego typu [01]. Występowały w dwóch wariantach różniących się wielkością dolnej kondygnacji. Obiekty wzniesiono w skali „2” odporności na ostrzał, co oznaczało, że pomieszczenia górnej kondygnacji będą chronione żelbetonową ścianą czołową i stropem o grubości 2,25 metra. Pozostałe ściany zewnętrzne posiadały zróżnicowaną grubość w zależności od stopnia narażenia na ostrzał.

Konstrukcja tradytora artyleryjskiego typu RFM model 1937 zostanie zaprezentowana w niniejszym opracowaniu na podstawie ogólnodostępnego schronu artyleryjskiego Stocken ACa 2 Odcinka Ufortyfikowanego Faulquemont. W celu ograniczenia możliwości ostrzału przez nieprzyjaciela, obiekt wbudowano u podnóża stromego obniżenia terenu, poniżej drogi zaopatrzeniowej.

 

Fot. 03. Ele­wa­cja tra­dy­to­ra ar­ty­le­ryj­skie­go Stoc­ken AC 2 z wej­ściem amu­ni­cyj­nym, strzel­ni­cą obro­ny bez­po­śred­niej dla ręcz­ne­go ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go i wej­ściem dla za­ło­gi. Po pra­wej stro­nie po­chyl­nia do trans­por­tu amu­ni­cji.
Fot. 04. Strzel­ni­ca dla 75 mm ar­ma­ty model 1897 na pod­sta­wie for­tecz­nej.

Dwie 75 mm armaty model 1897 na podstawach fortecznych, po jednej w izbie bojowej, prowadziły ogień w kierunku północnym w sektorze miejscowości Bambesch-Kerfent-Mottenberg.

Strzelnica artyleryjska była zamykana przy pomocy dwóch stalowych płyt, przesuwanych na rolkach po poziomych prowadnicach. W jednej z płyt wykonano otwór do nadzoru bezpośredniego otoczenia schronu. Wyposażono go zamknięcie. Zastosowano uchylną, stalową płytę. 75 mm armata model 1897 ustawiona była na podstawie fortecznej. Rozwiązanie to było stosowane już wcześniej w fortach według projektu gen. Raymonda Dere de Riviers, wznoszonych wzdłuż granic Francji. Punkt obrotu, przesuwanej na rolkach podstawy fortecznej, znajdował się tuż przy ścianie ze strzelnicą. Rozwiązanie to pozwoliło na zminimalizowaniu wymiarów otworu strzelnicy do minimum przy założonym sektorze ostrzału 54 stopni w płaszczyźnie poziomej. Po prawej stronie stanowiska (Fot. 05) wykonano szyb komunikacyjny z dolną kondygnacją. Umożliwiał transport amunicji ze składu w dolnej kondygnacji. Zrzutnia łusek znajdowała się po lewej stronie stanowiska (Fot. 07). Wystrzelone łuski usuwane były ze schronu do zbiornika przy zewnętrznej ścianie obiektu. Izy bojowe otrzymały wymuszony obieg powietrza.

 

Fot. 05. Izba bo­jo­wa tra­dy­to­ra ar­ty­le­ryj­skie­go model 1937. Po pra­wej stro­nie otwór amu­ni­cyj­ny oraz ko­ry­tarz do ko­lej­nej izby bo­jo­wej. Pod stro­pem szyna suw­ni­cy trans­por­to­wej.
Fot. 06. Strzel­ni­ca tra­dy­to­ra ar­ty­le­ryj­skie­go model 1937 za­my­ka­na dwoma, prze­suw­ny­mi pły­ta­mi. Jedna z płyt po­sia­da­ła wi­zjer z uchyl­nym za­mknię­ciem.

Wentylatory z napędem elektrycznym zasilane były przez generator. Maszynownia mieściła się w dolnej kondygnacji.

Schron wyposażono w izbę do nadzoru ognia. Dla stanowisk obserwacyjnych przygotowano pomost oraz wąską szczeliną w ścianie do nadzoru przedpola schronu (Fot. 02). Pomost posiadał schodnię tuż przy wejściu amunicyjnym. Stanowisko dla obserwatora artylerii umieszczono w kopule [02], osadzonej w stropie obiektu. Schron otrzymał kopułę obserwacyjno-bojową typu A, model 1929  [03] (fr. cloche guetteur et fusil-mitrailleur Modele 1929 type A ) zamiast pierwotnie przewidzianej kopuły obserwacyjnej [04] (fr. Cloche à Vision Directe et Périscopique – Cloche VDP). Jej zadaniem był obrona bezpośrednia schronu oraz prowadzenie obserwacji. Do obrony przeznaczono 7,5 mm ręczny karabin maszynowy model 1924/29 oraz 50 mm moździerz model 1935 (fr. Mortier de 50 mm modèle 1935). Wyjątkowo szybką wymianę uzbrojenia w poszczególnych strzelnicach zapewniały adaptery, w których osadzono broń lub sprzęt optyczny. Podstawowym wyposażeniem stanowiska dla obserwatora artylerii w kopule był peryskop typu J2, osadzony w pionowej osi kopuły.

Fot. 07. Izba bo­jo­wa dla 75 mm ar­ma­ty model 1897 na pod­sta­wie for­tecz­nej. Pod­sta­wa for­tecz­na usta­wio­na na rol­kach z punk­tem ob­ro­tu na sworz­niu, osa­dzo­nym tuż po­ni­żej strzel­ni­cy. Strzel­ni­ca chro­nio­na dwoma, prze­suw­ny­mi pły­ta­mi.

 

Fot. 08. Wej­ście dla za­ło­gi obiek­tu, chro­nio­ne strzel­ni­cą dla 7,5 mm ręcz­ne­go ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go model 1929.

 

Fot. 09. Wej­ście „amu­ni­cyj­ne” chro­nio­ne było ze­wnętrz­ny­mi drzwia­mi sta­lo­wy­mi i dwu­skrzy­dło­wy­mi drzwia­mi ga­zosz­czel­ny­mi. Po pra­wej stro­nie na po­de­ście sta­no­wi­sko dla ob­ser­wa­to­rów ar­ty­le­rii, wy­po­sa­żo­ne w wąską szcze­li­nę ob­ser­wa­cyj­ną

 

Dużym zaskoczeniem był fakt, że zrezygnowano ze standardowego wyposażenia kopuły obserwacyjno-bojowej typu A, jakie stanowiła ruchoma platforma. Z poziomu stanowiska obserwatora można było ustawiać ją na dowolnej wysokości, niezbędnej do kilkugodzinnej pracy w wymuszonej pozycji. Opuszczenie platformy możliwe było również z podszybia przy pomocy przekładni łańcuchowej. Opcję tą przewidziano do ewakuowania rannego obserwatora. Kopuła otrzymała stacjonarny podest, wykonany ze stalowej blachy. Do kopuły można było dostać się przy pomocy stalowej drabiny, osadzonej w ścianie szybu.

Obronę bezpośrednią, oprócz karabinu maszynowego i moździerza w kopule obserwacyjno-bojowej typu A, model 1929,  zapewniały strzelnice broni ręcznej. W zależności od wariantu schrony wykonywano od 4 do 5 strzelnic ściennych. Wykorzystano również zrzutnię granatów [05] stosowaną do likwidowania martwych pól.

Schronem dowodził żołnierz w stopniu oficerskim. Załogę stanowiło dwóch podoficerów i 21 artylerzystów.

 

 

 

Fot. 10. Nie­stan­dar­do­wy, bla­sza­ny po­most ob­ser­wa­cyj­no-bo­jo­wej ko­pu­ły typu A, model 1929.
Rys. 01. Sche­mat tra­dy­to­ra ar­ty­le­ryj­skie­go w lu­strza­nym od­bi­ciu do opi­sy­wa­ne­go obiek­tu. Sche­mat za­czerp­nię­to z pu­bli­ka­cji pt „La Mu­ra­il­le de Fran­ce ou la ligne Ma­gi­not” pana Phi­lip­pe Frut­t­mann wy­da­nej przez Ge­rard Klopp w 1996.

Dolna kondygnacja schronu, w okresie zwiedzania obiektu, była zalana wodą. Takie przypadki zdarzają się w okresie jesiennym i wiosennym. Podczas zwiedzania schronu dla dwóch fortecznych armat nie przewidziałem wykonania pomiarów. Zajmują jednorazowo do kilku godzin, a wykonanie szkicu to kolejne dwie godziny. Nie dysponuję własnym rysunkiem. Schemat schronu istnieje na stronie Wikimaginot.eu jak i w kultowym opracowaniu La Muraille de France ou la ligne Maginot pana Philippe Truttmann (Gerard Klopp editor 1996). Publikacja ta należy do kultowych już opracowań poświęconych fortyfikacjom okresu międzywojennego, jak na przykład Der Westwall panów Dietera Bettingera i Martina  Bürena.

[01] – Łącznie planowano wybudować 7 tradytorów artyleryjskich model 1937. Wybudowano 6 obiektów. 3 obiekty o znaczeniach taktycznych TETING ACa 1, STOCKEN ACa 2 i BAMBESCH ACa 3 weszło w skład umocnień Odcinka Ufortyfikowanego Faulquemont a dwa kolejne o oznaczeniach OTTONVILLE BCa 1 i BOVENBERG BCa 2 w skład sąsiedniego Odcinka Ufortyfikowanego Boulay. Budowę kolejnego obiektu w HIGNY Sektor Ufortyfikowany Montmedy rozpoczęto dopiero w 1940 roku.

[02] – Schrony artyleryjskie posiadały sieć stanowisk obserwacyjnych. Przykładem może być stanowisko obserwatora tradytora artyleryjskiego Bambesch ACa 2, które umieszczono w okopanym czołgu Renault FT.

[03] – więcej w opracowaniu Kopuła obserwacyjno-bojowa GFM model 1929 typ A.

[04] – więcej w opracowaniu Kopuła obserwacyjna (Cloche VDP).

[05] – więcej w opracowaniu Zrzutnia ręcznych granatów obronnych – Goulotte à grenade (1932).

 

Wszystkim zainteresowanym francuską
fortyfikacją okresu międzywojennego
polecam wyjątkowo dobrze opracowywaną
stronę internetową  Wikimaginot.
Proszę o niej pamiętać.