Stalowa płyta stanowiska obserwacyjnego

Opracował: Franz Aufmann
Fot. 01. 10 cm stalowa płyta, chroniąca stanowisko obserwacyjne w schronie bojowo-obserwacyjnym nr 562 w Nowej Soli (Pozycja Odry). Zdjęcie wykonano przed pracami renowacyjnymi płyty. (fot. Konrad Czarnecki ).

 

W ramach przyszłej rozbudowy istniejących już fortyfikacji na wschodzie Niemiec opracowano w 1921 roku na zlecenie Ministerstwa Obrony (niem. Reichswehrministerium) projekty nowych konstrukcji obiektów fortyfikacji stałych. Zgodnie z założeniami projektowymi obiekty miały służyć jako schrony dla grup bojowych, dla stanowiska obserwacyjnego lub dowodzenia do realizacji zadań piechoty lub artylerii. W obiekcie wydzielono pomieszczenie dla stanowiska obserwatora a wejście do niego zabezpieczono drzwiami gazoszczelnymi. Stanowisko obserwacyjne, jako otwarte, mogło być wykorzystywane również do obrony schronu przy pomocy karabinu maszynowego. W celu ochrony stanowiska przewidziano płytę stalową (niem. die Deckenplatte), poziomo osadzoną w stropie obiektu.

 

Rys. 01. Stanowisko obserwacyjne, chronione 4 cm poziomą płytą wg projektu z 1921 roku (archiwalny rysunek pochodzi z publikacji „Die ersten deutschen Regelbauten nach dem Weltkrieg 1914-18” pana Wernera Lacoste, DAWA Nachrichten 1.08.2007, ISBN 3-931032-69-8 ).

 

10 cm płyta stanowiska obserwacyjnego

Do ochrony stanowiska obserwacyjnego przewidziano płytę stalową, poziomo zamocowaną za pomocą 8 kotw do stropu schronu. Lico płyty pokrywało się z zewnętrzną powierzchnią stropu. Kotwy, wykonane ze stali o dużej ciągliwości, prowadzone były w stalowych rurach.
W płycie wykonano otwór o średnicy 290 mm. Pozwalał na wysunięcie lornetki nożycowej do obserwacji pola walki. Otwór zamykano za pomocą stalowego dekla.
Zgodnie z projektem z 1921 roku, do ochrony stanowiska przeznaczono stalową płytę o wymiarach 2000 x 2000 x 40 mm. Płyta wykonywana była ze stali, która teraz pod względem składu chemicznego odpowiada stali konstrukcyjnej o podwyższonej jakości o średniej zawartości węgla. Stosunkowo szybko zweryfikowano odporność płyty na ostrzał. W 1930 roku wprowadzono wytyczne standaryzujące konstrukcję niemieckich schronów fortyfikacji stałych. Określono je w opracowaniu „Budowa pozycji obronnej” (niem. Stellungsbau). Po trzech latach zdobywania  doświadczeń zostaje opracowana i zatwierdzona do stosowania instrukcja regulująca zasady budowy i wymagania konstrukcyjne obiektów fortyfikacji stałej (niem. Vorschrift für den Bau ständiger Befestigungsanlagen vom 16.08.1933 Jahr). Wprowadzono nowe kategorie odporności obiektów fortecznych na ostrzał, którym przypisano literowe oznaczenia: „D”, „C”, „B1”, „B”, „A1” i „A”. Klasy odporności na ostrzał podano w kolejności od najniższej.

Stanowiska obserwacyjne w obiektach o klasie odporności na ostrzał „B1”, które wzniesiono w latach 1933-34 w ramach rozbudowy fortyfikacji Pozycji Pomorskiej (niem. Pommernstellung) oraz od 1934 roku na Pozycji Odry (niem. Oderstellung), otrzymały już stalowe płyty o grubości 100 mm. Pozostałe wymiary gabarytowe płyty jaki i szybu obserwacyjnego nie uległy zmianie.

 

Fot. 02. 10 cm stalowa płyta, chroniąca stanowisko obserwacyjne w schronie bojowo-obserwacyjnym nr 562 w Nowej Soli (Pozycja Odry). Zdjęcie wykonano podczas zabezpieczania stalowej płyty przed korozją (fot. Konrad Czarnecki ).

 

Rys. 02. Stalowa płyta o grubości 10 cm do ochrony stanowiska obserwacyjnego.

 

Fot. 03. Widok płyty chroniącej stanowisko obserwacyjne w schronie bojowo-obserwacyjnym nr 562 w Nowej Soli (Pozycja Odry). Zdjęcie wykonano podczas rewitalizacji obiektu (fot. Konrad Czarnecki ).

Jednym z przykładów wykorzystania stalowej płyty o grubości 10 cm do ochrony stanowiska obserwacyjnego może być świetnie zachowany schron bojowo-obserwacyjny o numerze 562. Wybudowano go w 1934 roku w miejscowości Nowa Sól w ramach rozbudowy Pozycji Odry. Obiekt wzniesiono w klasie odporności na ostrzał „B1”. Jest obecnie rewitalizowany dużym nakładem pracy przez Nowosolską Grupę Stowarzyszenia GROT z Głogowa. Szczególną uwagę przykłada się do rekonstrukcji pierwotnego wyglądu i wyposażenia schronu.