Opra­co­wał: Franz Auf­mann

Druga linia oporu na wschód od No­wo­gro­du opar­ta była o wzgó­rza na po­łu­dnio­wym brze­gu Narwi. Na tym od­cin­ku obro­ny wy­stę­po­wa­ła nie­ko­rzyst­na rzeź­ba te­re­nu. Dwa są­sied­nie wznie­sie­nia 133 i 131,2 dzie­lił głę­bo­ki jar. Na zbo­czu wzgó­rza 131,2 wy­bu­do­wa­no schron po­zor­ny (na mapie ozna­czo­ny jako Pb1 mapa). Za­da­niem uzbro­jo­ne­go schro­nu po­zor­ne­go było wspar­cie są­sied­nich obiek­tów i wy­peł­nie­nie pól mar­twych. Cięż­ki ka­ra­bin ma­szy­no­wy, umiesz­czo­ny w ko­pu­le, miał wy­peł­niać mar­twe pola są­sied­nie­go obiek­tu „C”. Oś jed­nej strzel­ni­cy ścien­nej dla ręcz­ne­go ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go była skie­ro­wa­na w kie­run­ku schro­nu „B”.

Uzbro­jo­ne schro­ny po­zor­ne, włą­czo­ne do linii umoc­nień, w znacz­nym stop­niu utrud­nia­ły nie­przy­ja­cie­lo­wi roz­po­zna­nie rze­czy­wi­stej siły umoc­nień. Sku­tecz­nie ab­sor­bo­wa­ły środ­ki ognio­we w po­cząt­ko­wej fazie ataku.

---

Opis schro­nu.

Mo­no­li­tycz­na część schro­nu po­zor­ne­go obej­mo­wa­ła wej­ście, ko­ry­tarz ze strzel­ni­cą dla ręcz­ne­go ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go (dalej – rkm) i szyb dla ko­pu­ły. Strop w ko­ry­ta­rzu wzmoc­nio­no sta­lo­wy­mi bel­ka­mi, mię­dzy któ­ry­mi umiesz­czo­no bla­chy prze­ciw­od­pry­sko­we. W po­sze­rzo­nej czę­ści ko­ry­ta­rza znaj­du­je się strzel­ni­ca rkm do ognia bocz­ne­go. Otrzy­ma­ła ty­po­we za­mknię­cie (wię­cej >>) dla obiek­tów bu­do­wa­nych w 1939 roku. W szy­bie zo­sta­ła osa­dzo­na ko­pu­ła prze­woź­na (wię­cej >>) z trze­ma strzel­ni­ca­mi, chro­nią­ca sta­no­wi­sko cięż­kie­go ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go. Wej­ście do schro­nu za­bez­pie­cza­ły drzwi kra­to­we.

Schron po­sia­da dwie bocz­ne ścia­ny. Nie two­rzą za­mknię­tej prze­strze­ni. Ich za­da­niem było zwięk­sze­nie bryły schro­nu, któ­rej wiel­kość su­ge­ro­wa­ła­by ob­ser­wa­to­ro­wi ist­nie­nie du­że­go obiek­tu bo­jo­we­go. Prze­strzeń mię­dzy ścia­na­mi zo­sta­ła wy­peł­nio­na zie­mią a od stro­ny przed­po­la ufor­mo­wa­no obsyp ziem­ny o dużej po­wierzch­ni, cha­rak­te­ry­stycz­ny dla schro­nów bo­jo­wych. Kon­struk­cję usztyw­nio­no sied­mio­ma żel­be­to­no­wy­mi bel­ka­mi, łą­cząc ścia­ny bocz­ne z mo­no­li­tycz­ną czę­ścią obiek­tu. Znaj­du­ją się na 2/3 wy­so­ko­ści obiek­tu i przy­kry­te są war­stwą ziemi.

W szcze­gó­łach za­dba­no o wy­gląd ze­wnętrz­ny schro­nu. Nie mógł róż­nić się od są­sied­nich obiek­tów. Wy­po­sa­żo­no go w dwa okapy, jeden nad strzel­ni­cą bo­jo­wą rkm a drugi nad „strzel­ni­cą po­zor­ną”. „Strzel­ni­ca­mi po­zor­ny­mi” okre­śli­łem trzy wnęki wy­ko­na­ne w ścia­nach a imi­tu­ją­ce strzel­ni­ce bo­jo­we. Czwar­ta strzel­ni­ca po­zor­na znaj­du­je sie w ścia­nie na prze­ciw­ko wej­ścia do schro­nu. Na tyl­nej ele­wa­cji schro­nu wi­docz­ne jest okrą­głe wgłę­bie­nie, cha­rak­te­ry­stycz­ne dla czerp­ni po­wie­trza.

 

 

 

 

 

W 1940 roku sa­pe­rzy Armii Czer­wo­nej prze­pro­wa­dzi­li in­wen­ta­ry­za­cję obiek­tów pod No­wo­gro­dem [01]. Zgo­nie z opi­sem, za­ło­gę miał sta­no­wić jeden pod­ofi­cer i dwóch żoł­nie­rzy. Schron po­zor­ny zo­stał błęd­nie okre­ślo­ny jako „po­zor­ny żel­be­to­no­wy schron do ognia jed­no­bocz­ne­go ze strzel­ni­cą dla ręcz­ne­go ka­ra­bi­nu ma­szy­no­we­go i z ko­pu­łą ob­ser­wa­cyj­ną” (ros. ложный железобетонный капонир с действующей амбразурой на 1 ручной пулемет и наблюдательным колпаком ). W stro­pie schro­nu zo­sta­ła osa­dzo­na ko­pu­ła prze­woź­na dla ckm. Mogła być wy­ko­rzy­sty­wa­na jako ochro­na sta­no­wi­ska ob­ser­wa­to­ra [02].

 

---

[01] A. Pangk­sen. „Развитие фортификационных форм по данным боевых действий в Финляндии и в Польше”

[02] Ja­nusz Mi­nie­wicz, Tech­ni­ka kon­struk­cji pol­skich schro­nów for­ty­fi­ka­cji z 1939r. Me­to­da i wy­ni­ki badań te­re­no­wych od­cin­ka No­wo­gród nad Na­rwią-Sza­blak. Kwar­tal­nik Hi­sto­rii Nauki i Tech­ni­ki R.​XXII 1977z.3