Opracował: Franz Aufmann
W 1934 roku prowadzono prace związane z budową obiektów na nowych odcinkach linii obrony na Pomorzu. Doszło do znacznych opóźnień rozpoczęcia budowy niektórych obiektów, ponieważ wykonane szkice taktyczno-techniczne wielokrotnie powracały do projektantów do poprawy bez akceptacji. Nie spełniały wymagań określonych w instrukcji dotyczącej budowy i konstrukcji obiektów fortyfikacji stałej (niem. Vorschrift für den Bau ständiger Befestigungsanlagen) z sierpnia 1933 roku.
Zgodnie z przyjętą strategią wznoszono przede wszystkim małe obiekty bojowe o odporności na ostrzał B1 i C. Zalecano budowę kilku stanowisk, wzajemnie uzupełniających się ogniem ckm, nawet w przypadkach konieczności obrony okrężnej, wymuszonej przez konfigurację terenu. Jednocześnie w wytycznych dla projektantów fortyfikacji określono maksymalną ilość głównych i pobocznych zadań bojowych, jakie mogły realizować zaprojektowane obiekty. Schron bojowy na ckm, o klasie odporności na ostrzał B1, mógł wypełniać nie więcej jak dwa zadania główne i jedno poboczne. Dla obiektów o klasie odporności C na ostrzał (niższej niż B1) przewidziano już tylko po jednym zadaniu głównym i pobocznym.
Obiektem zaprojektowanym dla nowo wznoszonych odcinków pozycji obronnej w 1934 roku, który spełniał wytyczne, był schron bojowy ze stanowiskiem obserwacyjnym i izbą dla drużyny piechoty (niem. MG-Schartenstand mit Kleinstglocke und Einheitsgruppe). Został wybudowany w klasie odporności B1. Do zadań schronu (niem. MG-Schartenstand) należała obrona wyznaczonego sektora ze stanowiska 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego wz. 08 za stalową płytą 7P7 oraz nadzór pola walki ze stanowiska obserwacyjnego. Stanowisko obserwatora umieszczono w małej kopule obserwacyjnej 9P7 (niem. Kleisnstglocke für Infanterie Beobachtung). Uznano, że mała kopuła obserwacyjna 9P7 [01]
o klasie odporności na ostrzał C, może być z powodzeniem osadzona w obiekcie o odporności B1 ze względu na swoje wymiary gabarytowe, Była wyjątkowo trudnym celem dla artylerii przeciwnika.
Wsparcie ogniowe zapewniała drużyna piechoty (niem. Einheitsgruppe) ze stanowisk polowych. Konfiguracja pomieszczeń obiektu została zaprezentowana na rys. 01 a. Opracowano również konstrukcję schronu o tej samej odporności na ostrzał, kubaturze i konfiguracji izb, ale wymagającej niższych nakładów finansowych. Oszczędności uzyskano poprzez zastosowanie stalowej płyty stropowej o wymiarach 2,00 x 2,00 x 0,10 metra do ochrony stanowiska obserwatora (Rys. 01 b). Obie konstrukcje schronów zaistniały w niewielkiej odległości od siebie na Pozycji Pomorskiej. Znajdują się w północnej części miejscowości Biały Bór. Polecam dojście od ulicy Mickiewicza. Schrony bojowe dla ckm, ze stanowiskiem obserwatora (ze stropową płytą) oraz z pomieszczeniem dla drużyny piechoty osiągalne są również na Pozycji Odry, ale obiekty te nie są zachowane w tak dobrym stanie, jak w przypadku Białego Boru.
Izba bojowa.
Stanowisko bojowe 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego wz. 08 chronione było stalową płytą 7P7 [02] o grubości 10 cm. Ogień prowadzony był poprzez strzelnicę, zamykaną gazoszczelną zasuwą. Po lewej stronie stolika centralnie ustawionego stolika, na którym spoczywał ckm na podstawie fortecznej, zajmował stanowisko dowódca broni. Miał do dyspozycji szczelinę do obserwacji pola walki. Taśmowy zajmował pozycję po prawej stronie stolika. Ogień do wskazanych przez dowódcę celów prowadził celowniczy. W pozycji bojowej ckm na podstawie fortecznej dosunięty był stalowej płyty a lufa ckm wysunięta przez strzelnicę. W celu zajęcia pozycji spoczynkowej, celowniczy wycofywał ckm w tylne skrajne położenie. Zabieg ten umożliwiały sanie, na których spoczywała podstawa forteczna. Gdy ckm znalazł się w tylnym położeniu, taśmowy zamykał otwór strzelniczy za pomocą zasuwy.
Obsada ckm prowadziła ogień w maskach przeciwgazowych. Zastosowana wentylacja grawitacyjna w schronie nie zapewniała odpowiedniej intensywnej wymiany powietrza. Za zabezpieczenie odpowiedniej ilości taśmowanej amunicji odpowiadało kolejnych dwóch żołnierzy. Doraźny zapas amunicji składowany był niszy amunicyjnej, wykonanej w lewej ścianie izby bojowej. Projektant schronu zrezygnował z wykonania praktycznej, ale podwyższającej koszty budowy niszy podłogowej, często stosowanej w schronach wznoszonych w 1934 roku.
Dla obsady ckm przewidziano miejsca do spania w izbie bojowej. Zadanie to miały wypełnić hamaki podwieszane na hakach osadzonych w stropie. W celu szybkiego osiągnięcia gotowości bojowej przez obsadę ckm zalecano mocowanie haków tak aby hamak zawieszony był zgodne z kierunkiem osi strzelnicy ckm.
Przewidziano możliwość ogrzewania pomieszczenia za pomocą pieca okopowego. Wykonano instalację kominową ze standardowym, gazoszczelnym zamknięciem osadzanym na powierzchni ściany izby.
Stanowisko obserwacyjne
Stanowisko obserwatora, zgodnie z wymaganymi zasadami bezpieczeństwa, zostało wydzielone jako odrębne pomieszczenie, zamykane ciężkimi dwudzielnymi drzwiami. W zależności od wersji schronu stanowisko obserwatora znajdowało się w małej kopule dla obserwatora piechoty 9P7 lub chronione było poziomo osadzoną płytą stropową [03] o wymiarach 2,00 x 2,00 x 0,10 metra. Mała kopuła obserwacyjna w prezentowanym na zdjęciu schronie z Białego Boru, została wyjątkowo wysoko wystawiona ponad poziom stropu. Osadzono ją w żelbetonowym bloku, wykonanym na stropie schronu.
Stanowisko miało zabezpieczoną łączność z dowódcą broni (niem. Waffenführer). W tym celu osadzono w ścianie rurę do łączności głosowej [04]. Wylot rury głosowej, zakończonej ustnikiem, znajdował się przy stanowisku bojowym dowódcy broni.
Izba dla drużyny piechoty
Wejście do pomieszczenia zabezpieczone było parą drzwi. Od strony biernej śluzy przeciwgazowej osadzono ciężkie dwudzielne drzwi stalowe a od strony izby lekkie drzwi gazoszczelne. Niezbędną wymianę powietrza zapewniła standardowa wentylacja grawitacyjna. Przewód napowietrzający (niem. Belüftung) oraz odprowadzający (niem. Entlüftung) otrzymał gazoszczelne zamknięcie [05]. W obu przypadkach zamknięcia osadzono na powierzchni ściany pomieszczenia. W tej samej ścianie wykonano wyjście ewakuacyjne. Natomiast instalację kominową dla pieca okopowego umieszczono w bocznej ścianie schronu.
W ścianach schronu wykonano nisze oświetleniowe. Właściwe oświetlenie miały zapewnić lamy karbidowe. Do wyposażenia izby należały również składane meble. W celu zaoszczędzenia powierzchni, składane meble mocowano do ściany w niszach ściennych. W schronach, wznoszonych w 1934 roku, montowane były dopiero w 1935 roku.
W jednym ze zwiedzanych schronów zachowały się unikalne już haki do podwieszania hamaków dla żołnierzy drużyny piechoty oraz zamontowane w późniejszym okresie zaczepy podtrzymujące składane prycze.
Schron otrzymał łączność telefoniczną. Nisza na przyłącze do kabla ziemnego została wykonana w biernej śluzie przeciwgazowej, w ścianie przy wejściu do schronu. Ślady po mocowaniu aparatu telefonicznego zachowały się w pomieszczeniu dla drużyny piechoty.
[01] – więcej w opracowaniu Kleinstglocke 9P7 – Mała kopuła obserwatora piechoty
[02] – W 1934 roku mogła być stosowana zamiennie z płytą o grubości 10 cm starszego wzoru z zasuwą strzelnicy ckm ryglowaną w pozycji „otwarte” i „zamknięte” za pomocą dźwigni. Więcej w opracowaniu Stahl- Schartenplatte 7P7 – Płyta stalowa ze strzelnicą 7P7
[03] – więcej w opracowaniu Stalowa płyta stanowiska obserwacyjnego
[04] – więcej w opracowaniu Łączność wewnętrzna – rury głosowe
[05] – więcej w opracowaniu Zamknięcie przewodu wentylacyjnego lub kominowego