Schron bierny dla 6 ludzi na pozycji obronnej Narew-Pisa (1940)

Opracował: Franz Aufmann

 

Fot. 01. Schron bierny dla 6 ludzi (niem. Unterstand für 6 Mann) z punktu oporu Turośl, należącego do niemieckiej pozycji obronnej Narew-Pisa.
Rys. 01. Schron bierny fortyfikacji polowej dla 6 ludzi (niem. Unterstand für 6 Mann) z punku oporu Turośl (pozycja obronna Narew-Pisa).
Fot. 02. Widok niszy na złącze telefonicznej sieci polowej.
Fot. 03. Widok zabezpieczenia przewodu kominowego.

 

Po zakończeniu działań wojennych w 1939 roku na terenie Polski wytyczono nową granicę pomiędzy ZSRR a III Rzeszą na podstawie paktu o nieagresji, zawartego w Moskwie 23 sierpnia 1939 roku. Przebieg granicy został nieznacznie skorygowany po podpisaniu traktatu o granicach i przyjaźni we wrześniu 1939 roku. Linia demarkacyjna, bo tak określana była nowa granica w Niemczech,  wymagała odpowiedniej obrony. Po stronie ZSRR zaczęto wznosić pierwsze fortyfikacje polowe w przygranicznych okręgach wojskowych już od października 1939 roku a rok później schrony fortyfikacji stałej [01]. Po niemieckiej stronie granicy rozpoczęto prace w 1940 roku. Zaplanowano obronę granicy w oparciu o punkty oporu, wzniesione przy ważniejszych szlakach komunikacyjnych. Jeden z nich wybudowano w pobliżu miejscowości Turośl. Umocnienia tego punku oporu wchodziły w skład pozycji obronnej Narew–Pisa [02], która została wytyczona wzdłuż biegu rzeki Pisy pomiędzy miejscowościami Zbójna (na terenie Polski przed 1939 rokiem) a Reihersthorst [03] (na terenie Niemiec przed 1939 rokiem).
W 1940 roku został wybudowany punkt oporu w  pobliżu miejscowości Turośl. Wzniesiono schrony bojowe na broń maszynową oraz schrony bierne fortyfikacji stałej i polowej. Do dzieł fortyfikacji polowej zaliczały się schrony bierne (Fot. 01) dla 6 ludzi (niem. Unterstand für 6 Mann). Umieszczono je w zagłębieniach terenu. Wszystkie ściany z wyjątkiem tylnej otrzymały narzut ziemny. Wejście do schronu zabezpieczały dwudzielne drzwi drewniane, wzmocnione stalową blachą. Grubość ściany tylnej wynosi 1,0 metr. Konstrukcja nośna schronu bazowała na arkuszach blachy falistej typu H [04]. W przekroju poprzecznym segmenty tworzyły zarys 5/8 profilu koła o promieniu 1,75 m. Długość pomieszczenia rzędu 2,0 m wymagała zastosowania 4 segmentów blachy falistej. Posadzkę schronu obniżono o 45 cm względem podparcia konstrukcji nośnej, wykonanej z traconego szalunku. Żelbetowe podparcie poszerzono o dodatkowe 32 cm na obwodzie izby. Po zamocowaniu desek, pełniło rolę ławki dla załogi schronu. Na ścianie czołowej pozostały ślady mocowania po szafkach i półkach (Fot. 07).
Przewidziano ogrzewanie obiektu przy pomocy pieca okopowego. Schron otrzymały przewód kominowy o średnicy 10 cm. Standardowo umieszczono go w pionowym kanale na elewacji schronu (Fot. 01). Jego wlot od strony pomieszczenia nie został zabezpieczony zaworem odcinającym. Na poziomej jego części wykonano zabezpieczenie ze stalowych prętów (Fot. 03). Miało uniemożliwić zrzut granatów lub ładunków kruszących do izby poprzez przewód kominowy. W schronie nie przewidziano wymuszonego obiegu powietrza.

 

 

Fot. 04. Widok w kierunku wejścia do schronu biernego dla 6 ludzi (niem. Unterstand für 6 Mann). Uwagę zwraca malowanie pomieszczenia.

 

Fot. 05. Widok ściany tylnej pomieszczenia schronu. Od lewej: wylot rury dostarczającej powietrze do schronu, wlot przewodu kominowego pieca. W prawym dolnym rogu pomieszczenia  znajduje się nisza na złącze telefoniczne.

 

Fot. 06. Widok ściany bocznej z konstrukcją nośną z arkuszy blachy falistej typu H.

 

Fot. 07. Widok ściany czołowej pomieszczenia dla 6 żołnierzy.

 

[01] – umocnienia przeszły do historii jako Linia Mołotowa. Więcej w opracowaniu: Linia Mołotowa – umocnienia na nowej granicy państwowej ZSRR,
[02] – pozycja otrzymała nazwę Narew-Pisa (Grenznahe) Stellung. Posługiwano się również nazwą  Galindestellung.
[03] – od 1938 roku nie istniejąca obecnie miejscowość Wollisko przyjmuje nazwę Reihersthorst,
[04] – więcej informacji w opracowaniu Schrony wzniesione na blasze falistej H,