MG-Schartenstand D – Heinrich, Część I

Opracował: Franz Aufmann
Fot. 01. Schron bojowy o odporności D (popularnie nazywany „Heinrich”) na ciężki karabin maszynowy (niem. MG-Schartenstand D) polowej pozycji obronnej miasta Piły.

W ramach przygotowań do wojny z Polską zakładano wznieść w latach 1938-39 szereg pozycji polowych w pasie przygranicznym. Miały osłaniać koncentrację niemieckich wojsk  lub powstrzymać ewentualne kontrataki  polskich oddziałów. Obronę planowano prowadzić w oparciu o obiekty o odporności D dla ciężkich karabinów maszynowych. Zakładano skuteczne wsparcie jednostek piechoty, artylerii i broni przeciwpancernej z otwartych stanowisk polowych. Rozbudowa pozycji polowych miała nastąpić po ogłoszeniu mobilizacji. Szczególną wagę poświęcono obronie przygranicznych niemieckich miast, ważnych dla gospodarki Niemiec. Piłę (niem. Schneidemühl) uznano za ważny węzeł komunikacyjny w niemieckim systemie drogowym.

 

Fot. 02. Schron bojowy o odporności D na ciężki karabin maszynowy w widoku od zapola. Widoczna jest zacho-wana ościeżnica dwudzielnych drzwi wejściowych.
Rys. 01. Jednoizbowy schron o odporności D na ckm, podstawowy w pasie umocnień polowych miasta Piły.

 

Fot. 03. Zachowane drzwi wejściowe do jednego ze schronów na ckm o odporności D (Fot. hege22).

 

Fot. 04. Widok stanowiska bojowego ckm w schronie polowej pozycji obronnej miasta Piły. Na ścianie zachowany odcisk 3 cm płyty stalowej 422P01 ze strzelnicą. Poniżej żelbetowy blok na stanowisko ckm.

Przez miasto przebiegała również strategiczna linia kolejowa, łącząca Berlin z Królewcem. Piła była położona zaledwie kilka kilometrów od ówczesnej granicy z Polską. Już w 1938 roku przystąpiono do budowy polowych fortyfikacji, otaczających miasto łukiem od wschodniej strony. Wzniesiono 39 schronów na ckm w pierwszej linii [01] oraz kolejne cztery, pogłębiające linię obrony przy szlakach drogowych. Podobnie postępowanie przyjęto dla Iławy (niem. Deutsch Eylau) w Prusach Wschodnich, również ważnego węzła komunikacyjnego. Ograniczono się jednak do wzniesienia obiektów blokujących ogniem czołowym z broni maszynowej drogi prowadzące od południa, od granicy z Polską.


Jednoizbowy schron o odporności D na ciężki karabin maszynowy (1938)

Stanowiska bojowe broni maszynowej polowej linii obrony miasta Piły, budowanej w 1938 roku, umieszczono w w przeważającej ilości przypadków w jednoizbowych schronach o odporności D (niem. MG-Schartenstand D) do ognia czołowego. Do wykonania szalunku wewnętrznego wykorzystywano blachę falistą typu „H” [02] (H jak Heinrich). Schrony tego typu wznoszono tylko na wschodnich terenach Niemiec.  Stanowisko bojowe znajdowało się w izbie bojowej, w  małym pomieszczeniu na planie prostokąta o wymiarach 2,0 x 2,45 m. Chronione było betonową ścianą o grubości 50 cm bez zbrojenia, wzmocnioną od wewnątrz 3 cm płytą stalową 422P01 [03]. Płytę o wadze 340 kg mocowało do ściany 10 kotw. Strzelnica zasuwana była stalową zasuwą. Wejście do schronu zabezpieczały dwudzielne drzwi stalowe o grubości 3 cm i wymiarach 170 x 80 cm (Fot. 03) w świetle. Były wyposażone w wizjer, zamykany zasuwą. Nadproże wzmacniają dwa ceowniki C 100.
Ciężki karabin maszynowy MG 08 na podstawie fortecznej umieszczony był na blaszanym stole, spoczywającym na żelbetowym cokole (Fot. 04). Przestrzeń blaszanego stołu służyła za skład na akcesoria niezbędne do utrzymania broni w gotowości bojowej. Były to środki do konserwacji broni, narzędzia i oraz części zamienne. Tu też znajdował się podręczny zapas zatamowanej  amunicji. Pozostała amunicja składowana była w skrzynkach, ustawianych na podłodze. Na tylnej ścianie zamocowano dwie składane ławki i telefon polowy z baterią. Ten typ schronu nie został wyposażony w układ wentylacji.

Załogę schronu stanowiło 5 żołnierzy. Dowódca zajmował miejsce po lewej stronie stanowiska ckm, przy przezierniku obserwacyjnym. Posiadał łączność za pomocą telefonu polowego. Podłączenie telefoniczne znajdowało się na tylnej ścianie a w przypadku schronu (Fot. 02) po prawej stronie dwudzielnych drzwi wejściowych. Stanowisko taśmowego znajdowało się po prawej stronie MG 08. On otwierał strzelnicę w momencie przesuwania przez celowniczego ciężkiego karabinu maszynowego do pozycji bojowej. Dwóch amunicyjnych zabezpieczało za taśmowaną amunicję oraz niezbędne środki do prowadzenia ognia. Do nich należała między innymi woda, której ilość w chłodnicy MG 08 musiał uzupełniać taśmowy.

 


[01] – Plan budowy polowej linii obrony z 1937 roku zakładał wybudowanie 69 obiektów w dwóch liniach.
[02] – Blacha falista typu H do budowy obiektów pozycji obronnej miasta Piły została dostarczona ze składów mobilizacyjnych Pozycji Pomorskiej.
[03] – więcej informacji w opracowaniu Stahl- Schartenplatte 422P01 – Stalowa płyta ze strzelnicą 422P01.