Schron bojowy B1-2a dla ckm i drużyny piechoty – MG-Schartenstad mit Gruppe B1-2a

Opracował: Franz Aufmann

Fot. 01. Tylna ściana schronu bojowego Regelbau B1-2a dla ckm i drużyny piechoty.

 

Rys. 01. Konfiguracja izb schronu bojowego Regelbau B1-2a dla ckm i drużyny piechoty. Rury oznaczone kolorem żółtym dostarczają powietrze do schronu. Rury oznaczone kolorem niebieskim służą do usuwania powietrza z pomieszczeń schronu.

 

Fot. 02. Izba ze strzelnicą obrony wejścia i zapola. Wyjście ewakuacyjne na wprost.

 

Projekt schronu Regelbau B1-2a

Schron bojowy dla ckm i drużyny piechoty (niem­. Stand mit einer 7P7 und Einheitsgruppe) zaprojektowano pod koniec 1937 roku. W następnym roku zostaje zatwierdzony do stosowania jako MG-Schartenstand mit Gruppe  o numerze kolejnym 2a, o odporności na ostrzał B1. Obiekt przeznaczono do prowadzenia ognia czołowego. Stanowisko bojowe 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego sMG 08 na podstawie fortecznej było chronione płytą stalową 7P7 [01]. Załogę stanowiło 5 żołnierzy obsługi ckm (1+4 żołnierzy) oraz drużyna piechoty (1+12 żołnierzy) do walki w otoczeniu schronu.

Przy projektowaniu schronu poświęcono szczególną uwagę warunkom bezpieczeństwa. Izba załogi została oddzielona od strefy bojowej za pomocą korytarza (Rys. 01, 2) oraz od strefy wejściowej poprzez śluzę przeciwgazową (Rys. 01, 5). Dwa wejścia do schronu, zamykane ciężkimi drzwiami gazoszczelnymi 14P7 [02] z charakterystycznie zaokrąglonymi narożami, bronione były przez dwie strzelnice broni ręcznej 57 P8 [03]. Ważne zadania powierzono trzeciej strzelnicy broni ręcznej 57 P8 (Rys. 01, 13). Zaprojektowano ją do prowadzenia ognia wzdłuż osi śluzy przeciwgazowej. Została również włączona do systemu wentylacji schronu. Umożliwiała przewietrzanie śluzy przeciwgazowej.


Opis do rys. 01.
1. Izba bojowa, 2. Korytarz, 3. Izba ze strzelnicą obrony wejścia i zapola, 4. Izba załogi, 5. Śluza przeciwgazowa, 6. Filtrowentylator HES 0,6, 7. Filtrowentylator HES 1,2, 8. Jednokierunkowy zawór nadciśnieniowy, 9. Zabezpieczony pancerzem wylot przewodu usuwającego zanieczyszczone powietrze, 10. Czerpnia powietrza, 11. Wylot przewodu kominowego, 12. Strzelnica obrony wejścia z zamknięciem typu 57  P8, 13. Strzelnica obrony wejścia z zamknięciem typu 57 P8, 14. Strzelnica obrony wejścia i zapola, 15. Wyjście ewakuacyjne.


Obrona wejścia i zapola w schronie B1-2a

Zgodnie z pierwotnym projektem schronu z 1936 roku do obrony podejścia do schronu oraz jego zapola miała służyć strzelnica broni ręcznej z zamknięciem 48 P8 [04] (Rys. 01. 14). Do schronu prowadziły dwa wejścia z drzwiami 14 P7. Strop nad drzwiami wejściowymi wzmacniał pancerz 62 P9. Nad strzelnicą oraz jednym z wejść wykonano okap. Okap chronił przed ostrzałem z broni stromotorowej. Jest to charakterystyczne rozwiązanie w niemieckiej fortyfikacji stałej po 1937 roku. W przypadku strzelnic w schronach wznoszonych w 1938 roku na terenie umocnień Frontu Wschodniego Rejonu Umocnionego Giżycko (niem. Lötzener Seenstellung) w Prus Wschodnich stosowano zamiennie do zalecanej płyty 403P9 płytę stalową starego typu o oznaczeniu OB 3294  i wymiarach 128 x 63 x 2 cm (długość x szerokość x grubość).  Obie płyty, z przysłoniętym przeziernikiem obserwacyjnym, pozwalały na skuteczną obronę zapola przy pomocy ręcznej.

 

 

Fot. 03. Korytarz pomiędzy izbą bojową a izbą ze strzelnicą obrony wejścia i zapola. Widok od strony izby bojowej.

 

Fot. 04. Korytarz pomiędzy izbą bojową a izbą ze strzelnicą obrony wejścia i zapola. Widok w kierunku izby bojowej.

 

Fot. 05. Śluza przeciwgazowa. Widok w kierunku izby ze strzelnicą obrony wejścia i zapola. Pod stropem uszkodzona rura odprowadzająca gazy z pieca grzewczego.
Fot. 06. Dwie strzelnice obrony wejścia z zamknięciem 57P8.

 

Fot. 07. Izba załogi. Na ścianie po prawej stronie otworu wejściowego ślady po montażu telefonu fortecznego z zamocowaną poniżej baterią. Na ścianie naprzeciwko znajduje się wylot rury do łączności głosowej z izbą bojową.

Na zdjęciu 02 widoczne jest miejsce po płycie stalowej starego typu [05], służącej wcześniej do ochrony stanowiska ciężkiego karabinu maszynowego w obiektach o niższej odporności na ostrzał. Duży otwór strzelnicy o wymiarach 31 x 28 (szerokość x wysokość) cm ułatwiał prowadzenie ognia i obserwacji. Nie we wszystkich schronach wykorzystano wąski przeziernik, znajdujący się po lewej stronie strzelnicy. W tym samym pomieszczeniu znalazło się wyjście ewakuacyjne (Fot. 02). Jest to kolejna zmiana w stosunku do projektu schronu z 1936 roku. W dokumentacji pierwotnej schronu wyjście ewakuacyjne znajdowało się w bocznej ścianie izby załogi.


Izba załogi

Do izby załogi, zaprezentowanej na zdjęciach 07 i 08, prowadziły dwa wejścia. Otwór wejściowy od strony śluzy przeciwgazowej (Rys. 01. 5) zamykały lekkie drzwi gazoszczelne 19 P7. Ten sam typ drzwi istnieje również w projekcie schronu w przejściu do korytarza (Rys. 01. 2). W omawianym schronie zastosowano gazoszczelne drzwi przesuwne 26 P8, znacznie praktyczniejsze w przypadku wąskiego korytarza.
Łączność izby załogi z bojową zapewniała rura głosowa. Jej wlot znajdował się w ścianie po lewej stronie wejścia do korytarza a wylot w izbie bojowej, poniżej niszy oświetleniowej (Fot. 11). W inwentaryzowanym obiekcie telefon forteczny wraz z skrzynką na baterię zawieszono po prawej stronie wejścia do korytarza, zaraz za strzelnicą obrony wejścia (Fot. 07). Wyprowadzenie kabla znajdowało się we wnęce na poziomie posadzki.
Niezbędny dopływ powietrza i utrzymanie nadciśnienia w pomieszczeniu zapewniało urządzenie filtrowentyalcyjne typu Hes. Zgodnie z projektem schronu do izby załogi wybrano filtrowentylator (Rys. 01. 7) o wydatku 1,2 m­­­3 a do izby bojowej (Rys. 01. 6) o wydatku 0,6 m­­­3. Oba pomieszczenia były bezpośrednio napowietrzane. Niezbędne powietrze było zasysane poprzez czerpnie powietrza (Rys. 01. 10) osadzone na tylnej ścianie schronu. Zgodnie z przyjętymi zasadami powietrze z izby bojowej opuszczało pomieszczenie poprzez otwartą strzelnicę ckm lub przeziernik do obserwacji. Pomieszczeniami pośrednio napowietrzanymi był korytarz (Rys. 01. 2), izba ze strzelnicą obrony wejścia i zapola (Rys. 01. 3) oraz śluzy przeciwgazowej (Rys. 01. 5).

 

Fot. 08. Izba załogi w schronie Regelbau B1-2a. Widok w kierunku wejścia do korytarza, pomiędzy izbą bojową a izbą ze strzelnicą obrony zapola.
Fot. 09. Widok izby bojowej schronu bojowego Regelbau B1-2a dla ckm i drużyny piechoty. Płyta 7P7 została usunięta.

 

Fot. 10. Widok prawej ściany izby bojowej schronu bojowego Regelbau B1-2a dla ckm i drużynę piechoty.

 

Fot. 11. Widok prawej ściany izby bojowej schronu bojowego Regelbau B1-2a dla ckm i drużynę piechoty.

Pomiędzy wskazanymi pomieszczeniami przepływ następował przy zamkniętych drzwiach gazoszczelnych poprzez przewody osadzone w ścianie między pomieszczeniami w kierunku malejącego ciśnienia. Wlot przewodu zabezpieczony był nadciśnieniowym zaworem 4ML.01 (Rys. 01. 8). W schronie Regelbau B1-2a zaistniał wyjątek od tej zasady. Śluza przeciwgazowa (Rys. 01, 5) była zasilana powietrzem z izby (Rys. 01, 3) przez strzelnicę z zamknięciem 57 P8 (Rys. 01, 13).
Powietrze wypływało ze śluzy przeciwgazowej przewodem o wlocie zabezpieczonym zaworem nadciśnieniowym 4ML.01. Wylot tego przewodu znajdował się w płaszczyźnie tylnej ściany. Chroniono go stalowym pancerzem (Rys. 01, 9).
Filtrowentylator HES 1,2 m3 w izbie załogi uruchamiany był przy zamkniętych drzwiach i strzelnicach (z wyjątkiem strzelnicy obrony wejścia 13 z rys. 01) pracował w cyklach 10 minutowych co 30 minut. Przerwa pomiędzy cyklami pracy filtrowntylatora HES uzależniona była od kubatury pomieszczenia i liczebnością załogi.

Izba bojowa

Stanowisko bojowe 7,92 mm ciężkiego karabinu maszynowego MG 08 na podstawie fortecznej było chronione płytą stalową 7P7 ze strzelnicą. Podstawę forteczną ustawiono na saniach, zamocowanych do blaszanego stolika. W stoliku mieścił się zapas za taśmowanej amunicji oraz narzędzia niezbędne do konserwacji broni. Sanie pozwalały na ustawienie broni w pozycji bojowej, czyli dosunięcie podstawy fortecznej do stalowej płyty, tak że podstawa forteczna wsunęła się w dwa wycięcia w dolnej prowadnicy zamknięcia strzelnicy a lufa ckm wysunięta była poprzez strzelnicę. Wycofanie podstawy fortecznej w tylne skrajne położenie i obrót broni o 90 stopni przez celowniczego, umożliwiały taśmowemu zamknięcie strzelnicy przy pomocy zasuwy. Masywny blok zasuwy ustawiono na rolkach aby ułatwić jej przesuwanie. Dwa wsuwane rygle miały unieruchomić i docisnąć zasuwę do płyty. Nasączona olejem uszczelka filcowa miała zapewnić gazoszczelność.
Wejście do izby chronione było dwudzielnymi drzwiami 16 P7.
Zgodnie z projektem schronu Regelbau B1-2a z 1936 roku do bezpośredniego napowietrzania izby bojowej przewidziano urządzenie filtrowentylacyjne HES o wydatku 0,6 m3/min. W opisywanym obiekcie zastosowano filtrowentylator o wydajności 1,2 m3/min. Na tylnej ścianie w lewym narożniku izby bojowej (Fot.11) zachowały się kotwy mocujące wsporniki tego urządzenia o standardowym rozstawieniu.
Do oświetlenia wnętrza schronu używano zwykle lamp karbidowych lub naftowych. W izbie bojowej lampy ustawiano w niszach, znajdujących się przy stalowej płycie 7P7 ze strzelnicą, po obu stronach stanowiska bojowego (Fot. 10 i 11).

 


Aktualizacja z dnia 11.04.2019 r. – Fot. 01-11 – zostały wykonane w schronie Regelbau B1-2a położonym na zachodnim brzegu jeziora Tyrkło. Obiekt wchodził w skład umocnień o nieformalnej nazwie Wschodniego Frontu Rejonu Umocnionego Giżycko (niem. Lötzener Seenstellung). Lötzener See lub Löwentinsee  to niemieckie nazwy jeziora Niegocin.

 

 

 

 

 

 

 

[01] – podstawowe informacje znajdują się w opracowaniu Stahl- Schartenplatte 7P7 – Płyta stalowa ze strzelnicą 7P7
[02] – Więcej w opracowaniu Drzwi stalowe 14P7 z lukiem ewakuacyjnym (Stahltür mit Mannloch)
[03] – Więcej  w opracowaniu Zamknięcie strzelnicy broni ręcznej 57P8 – Gewehrschartenverschluss
[04] – Więcej w opracowaniu  Zamknięcie strzelnicy broni ręcznej 48P8 – Gewehrschartenverschluss
[05] – Płyta tego typu została opisana w opracowaniu Stahl-Schartenplatte 2 cm stark – 2 cm płyta stalowa ze strzelnicą (1932)
[06] – Więcej informacji w opracowaniu: Überdruckventil – niemiecki zawór nadciśnieniowy firmy Drägerwerk