Regelbau – schron o typowej konstrukcji i wyposażeniu (1937-1938)

Opracował: Franz Aufmann

Fot. 01. Widok schronu bojowo-obserwacyjnego B1-3 dla ckm od strony zapola (Jedamki – Rejon Umocniony Giżycko, niem. Lötzener Seenstellung).

 

Fot. 02. Wejście do schronu chronione okapem i bronione strzelnicą. Pod okapem ulokowano na elewacji dwie czerpnie powietrza oraz wylot przewodu odprowadzającego zużyte powietrze ze schronu.
Rys. 01. Konfiguracji pomieszczeń oraz układ wentylacji schronu bojowo-obserwacyjnego Regelbau B1-4/I. 1. Izba bojowa dla ciężkiego karabinu maszynowego sMG 08 na podstawie fortecznej za płytą stalową 7P7, 2. Korytarz – wewnętrzna śluza przeciwgazowa, 3. Izba załogi, 4. Wartownia-pomieszczenie z małą kopułą obserwatora 9P7 oraz strzelnicą obrony wejścia 57P8 i zapola, 5. Śluza przeciwgazowa, , 6. Wewnętrzna strzelnica obrony wejścia 57P8, 7. Strzelnica obrony wejścia i zapola 48P8 lub opcjonalnie 403P9, 8. Wyjście ewakuacyjne, 9. Czerpnia powietrza, 10. filtrowentylator Hes, 11. Nadciśnieniowy zawór 4ML.01 firmy Drägera, 12. Wylot przewodu dla zużytego powietrza, chroniony pancerzem, 13. Przewód kominowy.

 

Obrona terytorium Niemiec w latach trzydziestych oparta była na linearnie rozbudowanych fortyfikacjach (niem. Stellung). Do rozbudowy stałych pozycji obronnych sztab generalny armii (niem. Generalstab des Heeres) zalecał stosowanie dzieł fortyfikacyjnych o odporności B1 jako najbardziej odpowiednich [01]. Zgodnie z wypracowanymi wytycznymi opracowano pod koniec 1936 roku kilkanaście projektów żelbetowych schronów bojowych o odporności B1. Poszczególne schrony, jako standardowe budowle miały wypełniać ściśle przyznane tylko im zadania bojowe. Zastosowanie kilku schronów, dobranych pod względem realizowanych zadań bojowych i odpowiednio rozmieszonych w terenie, mogło zrealizować zadania wynikające z taktycznego planu obrony pozycji. Sztab generalny zakładał, że standaryzacja obiektów fortyfikacyjnych spowoduje skrócenie czasu budowy pozycji obronnych i obniży ich koszt. Wznoszenie schronów o powtarzalnej konstrukcji (według tych samych planów) pozwalało na precyzyjne określenie zapotrzebowania na niezbędne do ich budowy surowce oraz zunifikowane wyposażenie. Umożliwiało kontrolę nakładów ponoszonych na budowę poszczególnych obiektów jak i całej pozycji obronnej. Schrony o powtarzalnej konstrukcji i przypisanymi im zadaniami bojowymi jako typowe obiekty określono mianem Regelbau. Rysunek 01 prezentuje rozkład pomieszczeń schronu bojowo-obserwacyjnego dla ckm i drużyny piechoty o oznaczeniu B1-4/I (niem. MG-Schartenstand mit Kleinstglocke und Gruppe B1-4/I). W oznaczeniu schronu zawarta jest informacja o odporności na ostrzał i numerze kolejnym. Obiekt nr 4 w wersji I  posiada odporność B1. Każdy schron typowy posiadał swój numer ewidencyjny. W tym wypadku jest to 471. Schron bojowo obserwacyjny B1-4/I wykonywany był  według rysunku 174B9 [02] z 1936 roku.

Przy planowaniu obiektów typowych szczególną uwagę poświęcono na podniesienie bezpieczeństwa. Wejście lub jedno z dwóch wejść do obiektu dla drużyny piechoty otrzymało okap jako ochronę przed ostrzałem z broni stromotorowej. Dla wszystkich konstrukcji typowych w klasie odporności B1 wprowadzono strzelnicę obrony wejścia i zapola (Rys. 01. 7). Zachowano jednocześnie wewnętrzne strzelnice obrony bezpośredniej (Rys. 01. 6). W nowo projektowanych konstrukcjach schronów wydzielono przestrzeń bojową oraz część socjalną [03]. Dostęp z zewnątrz lub z części bojowej schronu do izby załogi (Rys. 01. 3) prowadził poprzez pomieszczenia pośrednie. Standardowym rozwiązaniem była już śluza przeciwgazowa (Rys. 01. 5). Pomiędzy izbą załogi a izbą bojową wprowadzono dodatkowy korytarz, zamykany od strony pomieszczenia dla załogi drzwiami gazoszczelnymi (Rys. 01. 2).

Zdecydowano się na poprawę warunków bytowych załogi. W nowo projektowanych typach schronów przewidziano wymuszony obieg powietrza dzięki zastosowaniu nowo opracowanych urządzeń filtrowentylacyjnych (Rys. 01. 7). Pomieszczenia bojowe oraz izba załogi miały być napowietrzane w sposób bezpośredni. Umieszczone w nich urządzenia filtrowentylacyjne miały dostarczyć wymaganą ilość powietrza, niezbędną dla załogi realizującej powierzone zadania obronne. Powietrze z izb bojowych, zanieczyszczone trującymi składnikami gazów prochowych, usuwano bezpośrednio na zewnątrz schronu poprzez otwartą strzelnicę. Powietrze z pozostałych izb mogło być wykorzystane do pośredniego napowietrzania kolejnych pomieszczeń. Jego przepływ miedzy pomieszczeniami następował w wyniku różnicy ciśnień. Wloty przewodów napowietrzających wyposażono w nowo opracowany jednokierunkowy zawór nadciśnieniowy firmy Dräger z Lubeki. Dla pomieszczeń przyjęto standardową wysokość równą 210 cm. Wycofano z użycia rozwieszane hamaki w izbie załogi. Każdy członek załogi otrzymał składaną pryczę.

[01] – Dopuszczano stosowanie dzieł o odporności C w szczególnie dogodnym terenie lub dzieł o odporności B dla odcinków priorytetowych dla obrony całej pozycji.
[02] – Numer rysunku 174B9 zawiera następujące informacje: 174 numer kolejny, B – oznacza, że rysunek dotyczy budowli, 9 – numer kodowy roku wykonania rysunku. W tym wypadku jest to 1936 rok.
[03] – Wyjątkiem jest Regelbau B1-1 oraz B1-1a w którym zbyt wysokie koszty nie umożliwiły realizacji tego wymogu.