Oświetlenie pola walki – Linia Maginot

Opracował: Franz Aufmann

Do oświetlenia sektora obserwacji lub ostrzału zastosowano reflektor chroniony staliwnym pancerzem. Umieszczano go na stalowym monolitycznym słupie, przy ścianie schronu od strony zapola, tak aby bryła dzieła chroniła go przed ewentualnym ostrzałem od strony spodziewanego kierunku natarcia wroga. W przypadku dużych grup warownych, pancerz reflektora mógł być umieszczony w niszy na zewnątrz obiektu.

 

Fot. 1. Zdjęcie bloku bojowego nr 3 małej grupy warownej "Rohrbach" ze strzelnicami ściennymi do ognia dwubocznego. Reflektor miał oświetlać sektor obserwacji lub ostrzału dla dwóch sprzężonych ckm kalibru 7,5 mm prowadzących ogień ze strzelnicy ściennej (pod okapem, pierwsza od lewej strony). W drugiej strzelnicy mogło być ustawione działko przeciwpancerne lub zamiennie dwa sprzężone ckm kalibru 7,5 mm na lawecie fortecznej.
Fot. 1. Zdjęcie bloku bojowego nr 3 małej grupy warownej „Rohrbach” ze strzelnicami ściennymi do ognia dwubocznego. Reflektor miał oświetlać sektor obserwacji lub ostrzału dla dwóch sprzężonych ckm kalibru 7,5 mm prowadzących ogień ze strzelnicy ściennej (pod okapem, pierwsza od lewej strony). W drugiej strzelnicy mogło być ustawione działko przeciwpancerne lub zamiennie dwa sprzężone ckm kalibru 7,5 mm na lawecie fortecznej.

 

Fot. 2. Zdjęcie bloku bojowego nr 3 małej grupy warownej "Rohrbach" ze strzelnicami ściennymi do ognia dwubocznego. W strzelnicy umieszczono dwa sprzężonych ckm kalibru 7,5 mm na lawecie fortecznej.
Fot. 2. Zdjęcie bloku bojowego nr 3 małej grupy warownej „Rohrbach” ze strzelnicami ściennymi do ognia dwubocznego. W strzelnicy umieszczono dwa sprzężonych ckm kalibru 7,5 mm na lawecie fortecznej.

Pancerz reflektora posiada pokrywę o grubości 80 mm, która mocowana jest obrotowo do korpusu na dwóch trzpieniach (tworzących dwa zawiasy). Na czas pracy reflektora pokrywa była otwierana za pomocą stalowego cięgna i wyciągarki ręcznej z blokadą mechanizmu. Wyciągarka obsługiwana była z najbliższego pomieszczenia w schronie. Zwolniona pokrywa samoczynnie powracała na swoje miejsce. Osie trzpieni pokrywy są współosiowe ale odchylone od pionu, a efekt zamykania się pancerza wynikał tylko z prawa grawitacji. Zastosowano najprostsze rozwiązanie z możliwych, które jednak spotkało się z negatywną oceną niemieckich fortyfikatorów w opracowaniu „Denkschrift über die französische” (Berlin 1941), inwentaryzujących zdobyte fortyfikacje po kampanii 1940 roku.

 

Fot. 3. Pancerz reflektora małej grupy warownej Bois du Four (A5). Widoczna jest dźwignia, otwierająca pokrywę, z zamocowanym cięgnem. Aby ta dźwignia mogła spełnić swoje zadanie, cięgno musi przechodzić przez otwór w pancerzu poniżej uchylnej pokrywy.
Fot. 3. Pancerz reflektora małej grupy warownej Bois du Four (A5). Widoczna jest dźwignia, otwierająca pokrywę, z zamocowanym cięgnem. Aby ta dźwignia mogła spełnić swoje zadanie, cięgno musi przechodzić przez otwór w pancerzu poniżej uchylnej pokrywy.

 

Ciekawy eksperyment przeprowadziliśmy podczas zwiedzania małej grupy warownej Bois du Four (A5). Jeden ze zwiedzających odchylił pokrywę pancerza reflektora. Przyszło to z pewną trudnością, bo pokrywa ma grubość około 8 cm. Wykonałem w tym momencie zdjęcia (patrz niżej). Zwolniona pokrywa samoczynnie powróciła na swoje miejsce.

Obserwator w kopule GFM oprócz włącznika zasilania reflektora, miał do dyspozycji dwa przyrządy do sterowania położeniem reflektora. Każdy z przyrządów służył do płynnego sterowania położeniem reflektora w jednej z dwóch płaszczyzn. Mocowano je do stalowych półek po obu stronach dźwigara (prowadnic) platformy, poniżej drewnianego blatu przykrywającego mechanizm regulacji położenia platformy.
Odpowiednie ustawienie reflektora uzyskiwano przy pomocy dwóch mechanizmów wykonawczych składających się z przekładni ślimakowych napędzanych elektrycznymi silnikami.

 

Fot. 4. Przyrząd do płynnego sterowania położeniem reflektora w jednej z dwóch płaszczyzn. Był mocowany do stalowych półek po obu stronach pulpitu, znajdującego się nad dźwigarem. platformy Zdjęcie wykonane w muzeum dużej grupy warownej "Fermont".
Fot. 4. Przyrząd do płynnego sterowania położeniem reflektora w jednej z dwóch płaszczyzn. Był mocowany do stalowych półek po obu stronach pulpitu, znajdującego się nad dźwigarem platformy. Zdjęcie wykonane w muzeum dużej grupy warownej „Fermont”.
Fot. 5. Reflektor. Po prawej stronie znajduje sie mechanizm przekładni ślimakowej z silnikiem elektrycznym do ustawienia reflektora w płaszczyźnie pionowej.Poniżej reflektora umieszczono mechanizm do ustawiania reflektora w płaszczyźnie poziomej (Fot. ze strony internetowej https://wikimaginot.eu/).

 

 

Jeden z nich, umieszczony pod reflektorem, zapewniał jego obrót w płaszczyźnie poziomej. Drugi mechanizm, znajdujący się z boku reflektora ustawiał go w płaszczyźnie pionowej.

Do oświetlenia sektora obserwacji lub ostrzału stosowano reflektory o średnicy lustra równej 350 mm. Układ elektryczny reflektora i sterowania, zasilany był napięciem stałym 24 V. Przy żarówce o mocy 250 watów, efektywnym zasięg obserwacji wynosił 300 – 600 metrów w zależności od warunków atmosferycznych. Możliwe było uzyskanie chwilowo większego natężenia światła, przy spadku trwałości żarówki ze 100 do 20 godzin. Reflektor wyposażony był w dwie zapasowe żarówki. Posiadały mocowanie bagnetowe, gdyż zapewniało dobre pozycjonowanie żarówki w ognisku parabolicznego zwierciadła. Zwierciadło gwarantowało wiązkę światła o zbieżności 10%. W odległości 100 metrów oświetlony był pas o szerokości 10 metrów.

Konstrukcja reflektora, ze względu na łatwe jego uszkodzenie w warunkach bojowych, była modułowa. Ułatwiała szybką wymianę podzespołów w przypadku ich uszkodzenia. Dlatego też wewnątrz pancerza znajdowała się tablica rozdzielcza z umożliwiająca szybką wymianę reflektora, układu sterowania lub okablowania.
Elektryczne przewody zasilające i sterujące reflektorem doprowadzono kanałem wykonanym w ścianie schronu. Przewody chroniono za pomocą stalowej blachy. Kanał widoczny jest w obu przypadkach na ścianie poniżej strzelnic (również poniżej czoła rowu diamentowego).

 

 

Fot. 5. Pod deklem, mocowanym do tylnej części pancerza, znajdowały się podłączenia zewnętrznego kabla zasilającego i kabli sterowania reflektorem.
Fot. 6. Pod deklem, mocowanym do tylnej części pancerza, znajdowały się podłączenia zewnętrznego kabla zasilającego i kabli sterowania reflektorem.

 

Fot. 6. Tablica rozdzielcza z opisem podłączeń.
Fot. 7. Tablica rozdzielcza z opisem podłączeń.

 

 

 

Fot. 7. Widok szybu kopuły obserwacyjno bojowej GFM typ B model 1934 ( fr. cloche guetteur et fusil-mitrailleur type B modèle 1934). Od lewej do prawej: Dźwigar platformy z łańcuchem nośnym i przeciwwagą oraz z półką dla przyrządu sterowania reflektorem, łańcuch (po lewej stronie dźwigara) służył do ponoszenia i opuszczania platformy z podszybia, koło do regulowania wysokości położenia platformy z poziomu kopuły, rura zrzutni łusek, laweta rkm, podajnik amunicji z podziałem na amunicję do 50 mm granatnika i rkm.
Fot. 8. Widok szybu kopuły obserwacyjno bojowej GFM typ B model 1934 ( fr. cloche guetteur et fusil-mitrailleur type B modèle 1934). Od lewej do prawej: Dźwigar platformy z łańcuchem nośnym i przeciwwagą oraz z półką dla przyrządu sterowania reflektorem, łańcuch (po lewej stronie dźwigara) służył do ponoszenia i opuszczania platformy z podszybia, koło do regulowania wysokości położenia platformy z poziomu kopuły, rura zrzutni łusek, laweta rkm, podajnik amunicji z podziałem na amunicję do 50 mm granatnika i rkm.

 

Fot. 8. Blok bojowy małej grupy warownej Busse (A24) odcinka Boulay. Elektryczne przewody zasilające i sterujące reflektorem doprowadzono kanałem wykonanym w ścianie schronu. Przewody chroniono za pomocą stalowej blachy.
Fot. 9. Blok bojowy małej grupy warownej Busse (A24) odcinka Boulay. Elektryczne przewody zasilające i sterujące reflektorem doprowadzono kanałem wykonanym w ścianie schronu. Przewody chroniono za pomocą stalowej blachy.

Zdjęcia wykonał autor wpisu.