PPK – schron do ognia bocznego na 3 ckmy i rkm

Opracował: Franz Aufmann
Fot. 01. Linia Mołotowa. PPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na 3 ckmy i rkm (Przyborowo. Osowiecki Rejon Umocniony).
Rys. 01. PPK – jednokondygnacyjny do ognia bocznego na 3 ckmy i rkm.

 

 

PPK – schron bojowy,  przeznaczony jest do ognia bocznego. Oryginalna nazwa obiektu brzmi: пулеметный полукапонир огнём в тыл из крыла и ручной пулемётс. Prawdopodobnie najbardziej odpowiednim polskim określeniem obiektu będzie: schron broni maszynowej do ognia bocznego z stanowiskiem ckm w orylionie oraz rkm-em do obrony wejścia i zapola. Został zaprojektowany dla trzech stanowisk 7,62 mm ckm Maxim wz 1910 na podstawie fortecznej za pancerzem osadzonym w ścianie (stanowisko bojowe NPS-3). Schron o takiej konfiguracji uzbrojenia występował w wersji jedno i dwukondygnacyjnej.

 


Opis do rys. 01.

1. zewnętrzna izba bojowa na ckm do ognia bocznego i rkm do obrony wejścia i zapola, 2. izba bojowa na ckm do ognia bocznego, 3. Izba bojowa ckm w orylonie, 4. pomieszczenie dowodzenia, 5. izba załogi, 6. pomieszczenie zaplecza technicznego, 7. izba ze strzelnicą obrony wejścia, 8. korytarz, 9. Śluza przeciwgazowa, 10. korytarz wejściowy do schronu, 11. strzelnica obrony wejścia i zapola, 12, wewnętrzny szyb wyjścia ewakuacyjnego, 13. zewnętrzny szyb wyjścia ewakuacyjnego.


Fot. 02. Pancerz skrzynkowy stanowiska bojowego ckm (zestaw NPS-3). W lewym górnym narożu zdjęcia widoczna jest rura odpowietrzająca zbiornik na łuski.

Każde stanowisko bojowe ustawiono w oddzielnym pomieszczeniu. W dwóch sąsiadujących izbach bojowych umieszczono uzbrojenie prowadzące ogień boczny przez strzelnice o równoległych osiach (Rys. 01). Przed ostrzałem od strony przedpola chronione były orylonem (Fot. 01.), w którym umieszczono trzecie stanowisko ckm. Prowadziło ogień w kierunku zapola oraz broniło podejścia do strzelnic.
Projektanci schronu nie przewidzieli rowu diamentowego przed ścianą ze strzelnicami do ognia bocznego [01]. Łuski z wystrzelonych nabojów, po przez gazoszczelne zrzutnie trafiały do hermetycznych zbiorników, znajdujących się pod fundamentem schronu. Zbiornik wyposażono w układ odpowietrzający. Wylot rury odpowietrzającej znajdował się na zewnętrznej ścianie w pobliżu strzelnicy ckm (Fot. 02.). Budowa schronu PPK w Przyborowie nie została ukończona, podobnie jak większości obiektów Linii Mołotowa. Nie rozpoczęto wyposażania obiektu. Stanowiska ckm za staliwnymi pancerzami skrzynkowymi nie zostały uzbrojone. W izbach bojowych świetnie zachowały się otwory technologiczne do osadzenia zrzutni łusek ze stanowiska bojowego oraz gazoszczelnych zamknięć włazów (Fot. 03 i 06.).

Fot. 03. Widok izby bojowej ckm w orylonie. W fundamencie pozostawiono otwór technologiczny na zrzutnię łusek i ościeżnicę hermetycznego zamknięcia włazu.
Fot. 04. Korytarz prowadzący do środkowej i zewnętrznej izby bojowej.
Fot. 05. Widok strzelnicy (obecnie zamurowana) obrony wejścia i zapola. Po lewej stronie szyb wyjścia ewakuacyjnego.
Fot. 06.  Widok otworów technologicznych w fundamencie schronu w środkowej izbie bojowej.

Schron został wyposażony również w gazoszczelną strzelnicę dla ręcznego karabinu maszynowego do obrony wejścia i zapola. Strzelnica została umieszczona w tylnej ścianie zewnętrznej izby bojowej. Zgodnie z założeniami konstrukcyjnymi miała otrzymać gazoszczelny pancerz PZ-39, który planowano osadzać w pierwszej kolejności w obiektach Linii Mołotowa. Standardowe rozglifienie strzelnicy w płaszczyźnie poziomej wynosiło 60 stopni, rozłożone symetrycznie względem jej osi. Takie rozwiązanie otrzymała strzelnica omawianego typu schronu w Dąbrowie (Zambrowski Rejon Umocniony). W zależności od położenia schronu i ukształtowania terenu, rozglifienie strzelnicy mogło posiadać wartość od około 36 do 60 stopni. Schron w Przyborowie, położony na stoku małego wzniesienia, wyposażono w strzelnicę o rozglifieniu 36 stopni. W sektorze ognia znajdował się tylko rów dobiegowy do schronu.

 

Fot. 07. Strzelnica obrony wejścia i zapola schronu bez osadzonego pancerza PZ-39.
Fot. 08. Część socjalna i techniczna schronu od strony wejścia do orylonu. Pomieszczenie bez ścianek działowych. Położenie ścianki działowej zaznaczono strzałką.

Technologia budowy schronu miała zapewnić wykonanie monolitycznej budowli żelbetonowej. Na odpowiednio przygotowanym podłożu wykonywano zbiorniki na łuski, studnię, oraz fragmenty wyjścia ewakuacyjnego. Całość przykryto płytą fundamentową. Stanowiła ona podstawę dla zewnętrznych i wewnętrznych ścian nośnych schronu oraz jego stropu. Cienkie żelbetowe ściany działowe od grubości 12 cm wykonywano po wybetonowaniu bryły schronu i zdjęciu szalunku. W miejscu przewidzianej ściany działowej pozostawiano w ścianie nośnej kanał, często z wystającymi prętami zbrojeniowymi. Został zaznaczony za pomocą strzałek na fot. 08 i 09. Podział pomieszczenia prezentuje rys. 01.

 

Fot. 09. Część socjalna i techniczna schronu w kierunku wejścia do orylonu. Pomieszczenie bez ścianek działowych. Położenie ścianki działowej zaznaczono strzałką.

Schron uzyskał standardowy nasyp kamienno-ziemny. Chronił ścianę czołową schronu przed bezpośrednim ostrzałem od strony przedpola. Nasyp schronu w Przyborowie jest już lekko naruszony. Prawdopodobnie zniknie za kilka lat.
Przy takim oświetleniu (Fot. 11) wyraźnie widoczne są prostokątne otwory strzelnic. Stanowiły doskonale widoczny cel. Aby temu zaradzić stosowano maskowanie. Elewację schronu pokrywano farbą o barwie ochronnej. Na podnoszonych wspornikach, mocowanych do okapu lub elewacji rozpinano siatkę maskującą lub maty. Podczas prowadzenia ognia wsporniki były uniesione do góry. W „przerwach” opuszczano je do poziomu gruntu. Dla nieprzyjaciela widoczny był tylko niewielki pagórek.

 

 

Fot. 11. Linia Mołotowa. PPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na 3 ckmy i rkm (Przyborowo. Osowiecki Rejon Umocniony).

 

[01] –  Od tej zasady zaistniały odstępstwa. Dwukondygnacyjny schron broni maszynowej ze stanowiskiem ckm w orylionie  oraz strzelnicą obrony wejścia i zapola schronu z żelbetonowym rowem diamentowym została wzniesiony w 08 Przemyskim Rejonie Umocnionym. Znajduje się po południowej strony drogi, prowadzącej do przejścia granicznego w Medyce.