OPPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na armatę ppanc., ckm i rkm

Opracował: Franz Aufmann
Fot. 01. Linia Mołotowa. OPPK - jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego dla 45 mm armaty, ckm i rkm (Zaruzie, Zambrowski rejon Umocniony). Pancerz dla stanowiska DOT-4 nie został osadzony.
Fot. 01. Linia Mołotowa. OPPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego dla 45 mm armaty, ckm i rkm (Zaruzie, Zambrowski rejon Umocniony). Pancerz dla stanowiska DOT-4 nie został osadzony.

 

Jednokondygnacyjny schron na 45 mm armatę przeciwpancerną wz. 1934 sprzężoną z 7,62 mm ciężkim karabinem maszynowym wz. 39 DS (stanowisko DOT-4) i 7,62 mm ckm Maxim wz. 1910 (stanowisko NPS-3) przeznaczony był do prowadzenia ognia jednobocznego. Schron otrzymał stanowisko Pz-39 dla ręcznego karabinu maszynowego. Umieszczone było w izbie bojowej dla broni maszynowej. zadaniem stanowiska była obrona zapola i wejścia do schronu.

Obiekt nie wyposażono w pełne zaplecze techniczne. Nie posiadał agregatu prądotwórczego. Napowietrzanie schronu i usuwanie zużytego lub zanieczyszczonego powietrza realizowano przy pomocy wentylatorów z napędem ręcznym. W przypadkach możliwości podłączenia do sieci energetycznej lub pozyskania energii z pobliskiego obiektu możliwe było zastosowanie napędu mechanicznego.

 

 

Rys .01. OPPK – jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego dla 45 mm armaty, ckm i rkm.

 

 

 

Opis do rys. 01.

OPPK- jednokondygnacyjny schron do ognia bocznego na 45 mm armatę, ckm i rkm. 1. izba bojowa dla stanowiska NPS-3, 2. Izba bojowa dla stanowiska DOT-4, 3. skład amunicji, 4. pomieszczenie dowodzenia, 5. izba załogi, 6. śluza przeciwgazowa, 7. korytarz ze strzelnicą obrony wejścia, 8.- 9. zaplecze techniczne- izba filtrów, 10. korytarz wejściowy, 11. wewnętrzny szyb wyjścia ewakuacyjnego (studnia), 12. gazoszczelne zamknięcie zbiornika na łuski, 13. Szyb peryskopu, 14. strzelnica obrony wejścia, 15. strzelnica obrony wejścia i zapola, 16. zewnętrzny szyb wyjścia ewakuacyjnego.

 

 

Fot. 02. Izba bojowa dla 45 mm armaty przeciwpancernej wz. 1934 sprzężonej 7,62 mm ckm wz. 39 DS. Widok w kierunku strzelnicy DOT-4.
Fot. 02. Izba bojowa dla 45 mm armaty przeciwpancernej wz. 1934 sprzężonej 7,62 mm ckm wz. 39 DS. Widok w kierunku strzelnicy stanowiska DOT-4. (Ciemnoszyje, Osowiecki rejon Umocniony).

Schron nie został wyposażony w rów diamentowy. Zrzut łusek z obu stanowisk bojowych następował poprzez gazoszczelne zrzutnie do zbiorników, znajdujących się pod fundamentem obu izb. Otwór technologiczny, umieszczony w pionowej osi strzelnicy, służył do osadzenia elementów zrzutni (Fot. 03). Do okresowego czyszczenia zbiornika służył czworokątny właz, zamykany gazoszczelna klapą (Fot. 03). Przy ścianie, ze sztywnym zabezpieczeniem przeciwodpryskowym, pozostawiono otwór na poprowadzenie rury odpowietrzającej zbiornik. Gazy odprowadzane były rurą na zewnątrz schronu z każdego zbiornika osobno. Jej wylot znajdowała się obok strzelnicy. Zachowana część przewodu prezentuje rys. 01. Widoczna jest również na fot. 02, po prawej stronie strzelnicy.

 

Fot. 03. Widok otworu technologicznego do osadzenia elementów zrzutni łusek i włazu do zbiornika na łuski.
Fot. 03. Widok otworu technologicznego do osadzenia elementów zrzutni łusek i włazu do zbiornika na łuski.

Układ usuwania gazów prochowych zbierał gazy ze stanowisk bojowych. Wentylator układu usuwania gazów miał być ustawiony na podstawie mocowanej do dwóch wsporników w izbie bojowej dla stanowiska NPS-3.  Wsporniki osadzano w ścianie. Rura doprowadzająca gazy prochowe ze stanowisk bojowych do wentylatora umieszczona była w pionowym kanale (Fot. 06). U góry, po prawej stronie widoczny jest przewód odprowadzający gazy na zewnątrz schronu. Proces usuwania gazów prochowych na zewnątrz schronu nie powinien być zakłócony przez oddziaływanie fal uderzeniowych,  powstałych w wyniku ostrzału schronu pociskami o dużych kalibrach. W niemieckich fortyfikacjach stałych, pochodzących z tego samego okresu, problem ten rozwiązywał jednokierunkowy zawór nadciśnieniowy firmy Dräger z Lubeki (więcej). W sowieckiej fortyfikacji stałej zastosowano wyjątkowo proste rozwiązanie. Falę uderzeniową tłumiła środkowa część przewodu. Posiadała prawie dwukrotnie większą średnicę niż poziomy przewód wlotowy i wylotowy. Osadzona była pionowo w osi ściany. Zastosowano przewód odwadniający z wyjściem w izbie bojowej dla stanowiska NPS-3. Zadaniem przewodu było odprowadzanie skroplonej pary wodnej.

 

 

Fot. 04. Widok posadzki w izbie bojowej NPS-3. Na pierwszym planie właz do zbiornika na łuski. W głębi otwór technologiczny na właz do szybu wyjścia ewakuacyjnego i ujęcia wody.
Fot. 04. Widok posadzki w izbie bojowej NPS-3. Na pierwszym planie właz do zbiornika na łuski. W głębi otwór technologiczny na właz do szybu wyjścia ewakuacyjnego i ujęcia wody.

 

Fot. 05. Izba bojowa dla stanowiska NPS-3. Po lewej stronie nisza na stanowisko rkm do obrony zapola i wejścia do schronu.
Fot. 05. Izba bojowa dla stanowiska NPS-3. Po lewej stronie nisza na stanowisko rkm do obrony zapola i wejścia do schronu.

 

Fot. 06. Otwory na wsporniki pod wentylator układu usuwania gazów prochowych i pionowy kanał w ścianie na rurę doprowadzającą gazy do wentylatora. U góry, po prawej stronie rura odprowadzająca gazy na zewnątrz schronu.
Fot. 06. Otwory na wsporniki pod wentylator układu usuwania gazów prochowych i pionowy kanał w ścianie na rurę doprowadzającą gazy do wentylatora. U góry, po prawej stronie rura odprowadzająca gazy na zewnątrz schronu.

W izbie bojowej dla 7,62 mm ciężkiego karabinu maszynowego Maxim wz 1910 na podstawie fortecznej wykonano wewnętrzny szyb studni (ujęcia wody), spełniający zarazem funkcję wewnętrznego szybu wyjścia ewakuacyjnego (Fot. 07). Od strony izby bojowej szyb powinien być zabezpieczony pancerzem. Nie został osadzony w otworze technologicznym.  Pozioma część korytarza, przebiegająca poniżej fundamentu schronu, łączyła wewnętrzny szyb z zewnętrznym. Wylot zewnętrznego szybu wyjścia ewakuacyjnego znajdował się poniżej rozglifienia strzelnicy obrony wejścia i zapola.
Wyjście ewakuacyjne zabezpieczał rząd profili dwuteowych.  Były wsuwane w położeniu pionowym w dwa przeciwległe poziome kanały, przebiegające poprzecznie przez poziomy odcinek wyjścia ewakuacyjnego. Zewnętrzny szyb wyjścia powinien być wypełniony sypkim materiałem, łatwym do usunięcia.

 

Fot. 07. Otwór technologiczny szybu wyjścia ewakuacyjnego. W głębi szyb studni – ujęcia wody.

 

Poniższe zdjęcia wykonano w schronie, którego budowę rozpoczęto w pobliżu miejscowości Zaruzie (Zambrowski Rejon Umocniony). Obiekt zachował się w wyjątkowo dobrym stanie. Budowa schronu nie została ukończona. Osadzono dwuczęściowy pancerz skrzynkowy stanowiska ciężkiego karabinu maszynowego w lewej izbie bojowej. Nie wykonano ścian działowych. W miejscu łączenia się ścin działowych, pozostawiono pionowe kanały. Jeden z nich widoczny jest na zdjęciu 08, po lewej stronie otworu wejściowego do śluzy przeciwgazowej (Rys. 01, 6). Ściana działowa miała wydzielić korytarz (Rys. 01, 7) ze strzelnicą obrony wejścia (Rys. 01, 14) i pomieszczenie dowodzenia (Rys. 01, 4). Korytarz posiadał standardowo niższą wysokość niż pozostałe izby schronu. Różnica wysokości widoczna jest na zdjęciu 09.

 

 

Fot. 08. Widok otworu wejściowego do śluzy przeciwgazowej (Rys. 01, 6) od strony korytarza (Rys. 01, 7). Po prawej stronie otworu wejściowego pionowy kanał, którego ustalał ścianę działową.
Fot. 08. Widok otworu wejściowego do śluzy przeciwgazowej (Rys. 01, 6) od strony korytarza (Rys. 01, 7). Po prawej stronie otworu wejściowego pionowy kanał, którego ustalał ścianę działową.

 

Fot. 09. Widok w kierunku wejścia z korytarza (Rys. 01, 7) do izby załogi (Rys. 01, 5). Po prawej stronie nisza na pancerz strzelnicy obrony wejścia (Rys. 01, 14).
Fot. 09. Widok w kierunku wejścia z korytarza (Rys. 01, 7) do izby załogi (Rys. 01, 5). Po prawej stronie nisza na pancerz strzelnicy obrony wejścia (Rys. 01, 14).

 

Fot. 10. Widok pomieszczenie dowodzenia od strony izby bojowej dla stanowiska DOT-4 (rys. 01, 1). W sztywnym zabezpieczeniu stropu pozostawiono otwór technologiczny na osadzenie pancerza peryskopu do obserwacji okrężnej.
Fot. 10. Widok pomieszczenie dowodzenia od strony izby bojowej dla stanowiska DOT-4 (rys. 01, 1). W sztywnym zabezpieczeniu stropu pozostawiono otwór technologiczny na osadzenie pancerza peryskopu do obserwacji okrężnej.

 

 

Fot. 11. Widok w kierunku zaplecza technicznego schronu. Nie wykonano ścian działowych. Poniżej stropu wlot rury usuwającej zanieczyszczone powietrze na zewnątrz schronu. Było tłoczone przez wentylator, który miał być zamocowany do dwóch wsporników, osadzonych w ścianie.
Fot. 11. Widok w kierunku zaplecza technicznego schronu od strony izby załogi. Nie wykonano ścian działowych. Poniżej stropu wlot rury usuwającej zanieczyszczone powietrze na zewnątrz schronu. Było tłoczone przez wentylator, który miał być zamocowany do dwóch wsporników, osadzonych w ścianie.

 

Fot. 12. Widok w kierunku zaplecza technicznego schronu od strony izby załogi. Po prawej stronie otwór wejściowy w wewnętrznej ścianie nośnej z korytarza do izby załogi. W narożniku pod stropem widoczna jest rura podająca powietrze do układu napowietrzania schronu.

 

Schron poddano konserwacji w latach pięćdziesiątych zeszłego stulecia. W otworach osadzono niemieckie drzwi gazoszczelne. Zachowały się jedynie ościeżnice (Fot. 09).