Latryny – Linia Mołotowa

Fot. 01. Widok pomieszczenia latryny w jednokondygnacyjnym schronie do ognia bocznego. 1. muszla, 2. wsporniki umywalki, 3. wsporniki dla zbiornika do spłukiwania muszli, 4. strzelnica obrony wejścia, 5. wsporniki dla zbiornika na wodę, 6. trzy kotwy do mocowania ręcznej pompy wodnej.

 

Schrony bojowe fortyfikacji stałej Linii Mołotowa otrzymały nowoczesne pomieszczenia socjalne dla załogi. Standardowo wyposażono je w latrynę i umywalkę. Ścieki z pomieszczenia socjalnego spływały do szamba opadowego. Zbiornik szamba znajduje się pod fundamentem schronu, bezpośrednio pod pomieszczeniem z latryną. Cienkościenna zewnętrzna żelbetonowa konstrukcja chroniła stalowy zbiornik, wykonany z ze spawanych blach. Wewnątrz umieszczono stalowe rozpory, zabezpieczające przed odkształceniami mechanicznymi. W większości przypadków w jednokondygnacyjnych schronów do ognia bocznego typu PPK z pełnym zapleczem technicznym, latryna umieszczana była w izbie ze strzelnicą obrony wejścia. W zależności od typu schronu pomieszczenie posiadało powierzchnię około 1,3-1,5 m2.
W latrynach schronów sowieckiej fortyfikacji stałej zastosowano staliwną muszlę typu „tureckiego”. Powierzchnie odlewu były emaliowane. Urządzenie nie odbiegało standardem od odpowiednika stosowanego od początku lat trzydziestych zeszłego stulecia (więcej >>) na Linii Maginot. Muszla WC osadzana była na niskim betonowym cokole. Powyżej, na dwóch wspornikach, znajdował się zbiornik [01] do spłukiwania (Fot. 01. 3). W tym samym pomieszczeniu umieszczono umywalkę oraz dodatkowy zbiornik na wodę. Spoczywał na dwóch dwuteowych wspornikach, osadzonych w ścianie (Fot. 01. 5). Poniżej zbiornika przewidziano miejsce na ręczną pompkę do uzupełniania wody. Mocowana była do ściany trzema cylindrycznymi kotwami.
Zbiornik szamba betonowano poniżej fundamentu schronu. Należało go okresowo opróżniać. Do tego celu służył właz, zabezpieczany stalową pokrywą (więcej >>). Właz znajdował się w korytarzu wejściowym do schronu.
Latryna w schronach dwukondygnacyjnych fortyfikacji stałej Linii Mołotowa znajdowała się w dolnej kondygnacji, zazwyczaj poniżej korytarza wejściowego do schronu. Pomieszczenie zamykane było lekkimi drzwiami gazoszczelnymi. W stropie latryny umiejscowiono właz do opróżniania szamba (Fot. 04). Wlot włazu znajdował się w korytarzu wejściowym. Zbiornik umieszczono poniżej fundamentu schronu. W płycie fundamentowej wykonano właz do szamba, zamykany gazoszczelną klapą. Wykonano ją ze stalowej blachy, wzmocnionej kątownikami. Miała kształt czworokąta o przybliżonych wymiarach 65 x 56 cm. Właz do szamba  znajdował się w dwukondygnacyjnych schronach do ognia bocznego typu OPPK   pomiędzy wejściem do pomieszczenia a otworem wyjścia ewakuacyjnego. W tym samym typie schronu umieszczono muszlę typu „tureckiego”  przy otworze wyjścia ewakuacyjnego. Powyżej na wspornikach ustawiono zbiornik na wodę do spłukiwania muszli (Fot. 06.). W niektórych schronach zachowały się rysunki na ścinach, wskazujące położenie elementów wyposażenia i ich oznaczenie. Miały ułatwić wykonanie prac wyposażeniowych. Zbiornik na wodę posiadał cięgno. Miało mechanicznie ograniczony ruch roboczy. Na przeciwko muszli WC, na wsporniku osadzonym w ścianie z wejściem do latryny, osadzono umywalkę.  Szerokość czworokątnej umywalki wynosiła około 34 cm przy długości 44,5 cm. Naroża zaokrąglono. Zdjęcie 07 prezentuje jedno z kilku sposobów mocowania emaliowanej umywalki.

 

Fot. 02. Muszla typu „tureckiego”.

 

Rys. 01. Linia Mołotowa. Schemat pomieszczeń jednokondygnacyjnego schronu na dwa ckm-y do ognia bocznego.
Rys. 01. Linia Mołotowa. Schemat pomieszczeń jednokondygnacyjnego schronu na dwa ckm-y do ognia bocznego. 1- lewa izba bojowa ckm, 2- izba dowódcy schronu, 3- prawa izba bojowa ckm, 4- izba załogi, 5- korytarz komunikacyjny, 6- śluza przeciwgazowa, 7- korytarz wejściowy, 8- latryna, 9- filtro- wentylatorownia, 10- maszynownia, 11- pomieszczenie gospodarcze z wyjściem ewakuacyjnym, 12- studnia – ujęcie wody, 13- położenie agregatu prądotwórczego, 14- wewnętrzny szyb wyjścia ewakuacyjnego, 15- zewnętrzny szyb wyjścia ewakuacyjnego.

 

 

Fot. Widok pancerza zamknięcia włazu szamba.
Fot. 03. Widok pancerza zamknięcia włazu do opróżniania szamba w dwukondygnacyjnym schronie. Średnica zewnętrzna wynosi 41,5 cm.

 

Fot. 04. Widok kompletnego zamknięcia pancerza włazu do opróżniania  szamba od strony dolnej kondygnacji.

 

 

Fot. 05. Położenie pancerza włazu do opróżniania szamba w dwukondygnacyjnym schronie do ognia bocznego OPPK. Po prawej stronie widoczny jest zarys strzelnicy obrony wejścia. Na wprost nisza czerpni powietrza.

 

Fot. 06. Muszla typu „tureckiego”. Na ścianie zaznaczono położenie zbiornika i rury do spłukiwania muszli. Po prawej stronie otwór wyjścia ewakuacyjnego. Zdjęcie wykonano w dwukondygnacyjnym schronie do ognia bocznego OPPK.

 

Fot. 07. Wspornik dla umywalki. Umywalka znajdowała się na ścianie z wejściem do latryny. Zdjęcie wykonano w dwukondygnacyjnym schronie do ognia bocznego OPPK.

Rys. 02. Dolna kondygnacja schronu OPPK do ognia bocznego na 45 mm armatę przeciwpancerny i ckm.
Rys. 02. Dolna kondygnacja schronu OPPK do ognia bocznego na 45 mm armatę przeciwpancerny i ckm. Rys. 02. Dolna kondygnacja schronu OPPK do ognia bocznego na 45 mm armatę i ckm. 9. pomieszczenie dla filtrów, 10. izba załogi, 11. korytarz, 12. pomieszczenie magazynowe, 13. pomieszczenie socjalne – WC, 14. położenie agregatu prądotwórczego, 15. ujęcie wodne, 16. poziomy korytarz wyjścia ewakuacyjnego, 17. pionowy zewnętrzny szyb ewakuacyjny.
Fot. 08. Muszla typu „tureckiego” stosowana w sowieckich latrynach (Fot. Krystian Rychwal)

 

Fot. Umywalka - widok z góry (Fot. Krystian Rychwal)
Fot. 09. Umywalka – widok z góry (Fot. Krystian Rychwal)

 

Fot. Umywalka - widok od czoła (Fot. Krystian Rychwal)
Fot. 10. Umywalka – widok od czoła (Fot. Krystian Rychwal)