Opracował: Franz Aufmann
Kopuła bojowa dla broni przeciwpancernej i maszynowej z 1934 roku (cloche A.M. modèle 1934 type B) ma lekko owalny kształt ze względu konieczność pomieszczenia uzbrojenia przy dwóch strzelnicach rozstawionych co 45 stopni. W strzelnicy ustalone było jarzmo kuliste dla jednego 25 mm działka przeciwpancernego, dwóch 7,5 mm karabinów maszynowych MAC 31F i celownika optycznego. Sektor ostrzału w płaszczyźnie poziomej z każdej z nich wynosił 45 stopni. W płaszczyźnie pionowej sektor ostrzału dla działka wynosił od – 13,3 do + 16,6 stopnia a dla karabinów maszynowych -18,8 do +16,6 stopnia. Szybkostrzelność karabinów maszynowych chłodzonych powietrzem wynosiła 750 strzałów na minutę. Ze względu na sposób chłodzenia powodzono ogień naprzemienny. Szybkostrzelność działka wynosiła 18 strzałów na minutę.
Kopuła wykonywana była w dwóch odmianach. Mały model (petit modèle) posiadał pancerz o grubości 25 cm a duży model (grand modèle) miał grubość pancerza równą 30 cm. Zachowano jednak te same istotne wewnętrzne wymiary kopuły (średnica d=1,51 m), co umożliwiało stosowanie jednej platformy z uzbrojeniem dla obu rozwiązań.
W schronach o większej odporności na ostrzał, kopuły osadzane były na staliwnym cokole. Mały model stosowano w dziełach o 2 (już na cokole) klasie odporności na ostrzał, a duży dla 3 i 4 (zawsze na cokole).
Platforma z uzbrojeniem umieszczona była ma kolumnie. U jej podstawy znajdował się gazoszczelny zbiornik na łuski, który stanowił podporę kolumny. Masywny korpus zbiornika wykonany był z dwóch grubościennych odlewów staliwnych. Do zbiornika spadały łuski z wystrzelonych nabojów poprzez zrzutnię umieszczoną w pionowej kolumnie. W celu szybkiej wymiany powietrza w kopule, odsysane były gazy prochowe oraz skażone powietrze przez poprzez zbiornik na łuski i zrzutnię. Rura łącząca zbiornik łusek i wentylator poprowadzona zastała w kanale podłogowym. W przypadku grup warownych, wentylator posiadał napęd elektryczny i zamiennie napęd ręczny. W mniejszych dziełach stosowano tylko napęd ręczny.
Zbiornik zamykany był uchylnymi drzwiczkami z wizjerem, zabezpieczonym szkłem klejonym. W zbiorniku umieszczony był kosz na łuski. Zastosowane oryginalne rozwiązanie zamykania zrzutni łusek. Otworzenie drzwi zbiornika powodowało jednoczesne przesunięcie zasuwy odcinającej przewód zrzutni (Fot. 06 b).
Równolegle do kolumny poprowadzono mechaniczny podajnik amunicji (Fot. 04.). Amunicję do armaty przeciwpancernej podawano w koszach po 6 sztuki. Każdy nabój posiadał w koszu swoje oddzielne gniazdo. Amunicję do karabinów maszynowych przesyłano w załadowanych magazynkach pudełkowych. Po osiągnięciu przez kosz z nabojami poziomu stolika w przedziale bojowym, był blokowany w górnym położeniu. Po wyładowaniu dostarczonej amunicji i odpowiedniego jej zmagazynowania (Fot. 10 „h” i „i”), kosz powracał do podszybia.
Fot. 08. Korpus z uzbrojeniem, jarzmem kulistym z obudową do mocowania w strzelnicy . Widoczne jest wahliwe mocowanie korpusu do ramy nośnej. Istotnym rozwiązaniem jest wspornik z rolką, znajdujący się pomiędzy ramą nośną a jarzmem kulistym.
Fot. 09. Wnętrze kopuły. Zdjęcie wykonane z drabiny (poniżej poziomu platformy) w małej grupie warownej. a – korpus z uzbrojeniem i jarzmem kulistym, b – rama nośna, c – dźwignia sterująca kątem podniesienia uzbrojenia, e – rura zrzutni łusek i odprowadzenia gazów prochowych, f – kolumna z wyskalowanym pokrętłem do ustawiania kąta ostrzału w płaszczyźnie poziomej, g – stolik mechanicznego podajnika amunicji. W sklepieniu kopuły zamknięty otwór pod peryskop do obserwacji przedpola.
Wykonywanie zdjęć w kopule jest utrudnione, nawet przy posiadaniu aparatu z obiektywem szerokokątnym. Ograniczona przestrzeń kopuły, nie umożliwia prawidłowe zaprezentowanie wyposażenia platformy. Poniżej przedstawiam zdjęcie zdemontowanej platformy kopuły bojowej A.M. model 1934 typ B. Zostało wykonane w grupie warownej Schoenenbourg (niem. Schönenburg) w Alzacji. Problem nazewnictwa w Alzacji istnieje do dzisiaj. Tam też, w jednym ze sklepów, ekspedientka tłumaczyła mi po niemiecku, że z języków obcych zna francuski.
Uzbrojenie umieszczono w zwartym korpusie zakończonym jarzmem kulistym (Fot. 08). Obudowa jarzma pozwalała na zamocowanie uzbrojenia w jednej z dwóch strzelnic. W tym celu zaprojektowano ośmiosekcyjne złącze bagnetowe, ryglowane przez obrót. Korpus z uzbrojeniem podparty jest wahliwie staliwną ramą nośną (b), co prezentuje zdjęcie Fot. 10. Rama stanowi istotny element układu położenia uzbrojenia w płaszczyźnie pionowej, czyli zmiany ustawienia kąta podniesienia uzbrojenia. Zamocowana jest wahliwie do dwustronnej dźwigni sterującej (c), położenie której ustawiane jest przez celowniczego za pomocą przekładni ślimakowej. Z drugiej strony dźwigni podwieszona jest przeciwwaga (widoczna na Fot. 07 b), kompresująca ciężar uzbrojenia. Zmiana kąta podniesienia, czyli odległości ostrzału, realizowana jest przez wyskalowane pokrętło (d) kolumny (współpracujące z przekładnią ślimakową) znajdującej się po lewej stronie platformy. Stanowisko celowniczego znajduje się poniżej korpusu z uzbrojeniem a pomiędzy kolumnami z pokrętłami sterującymi.
Prawa kolumna (f) służy do zmiany kąta ostrzału w płaszczyźnie poziomej. Układ sterowania kątem podniesienia wraz ze stanowiskiem celowniczego przesuwa się w płaszczyźnie poziomej po cylindrycznym zarysie szablonu. Promień zawieszenia szablonu znajduje się w pionowej osi jarzma kulistego.
Uchylna rama nośna pozwala na wycofanie uzbrojenia ze strzelnicy po odryglowaniu jarzma kulistego. Obrót platformy umożliwiał zmianę strzelnicy. Należało jednak wcześniej odryglować zamknięcie drugiej strzelnicy i przez obrót wspornika umieścić w jednej z nisz. Na zdjęciu wyraźnie rozróżnialny jest wewnętrzny pancerz kopuły. Wykonano go z blachy o grubości około 30 mm (źródła podają 28 mm). Miał zabezpieczać załogę przed odłamkami głównego pancerza trafionego pociskiem ppanc.
Jednym ze sposobów obrony jest stawianie płaskich zapór ogniowych. Pomysł stawiania płaskich zapór ogniowych nad poziomem gruntu równi ogniowej bez konieczności celowania, wykorzystano w dwustrzelnicowych kopułach AM model 1934 (fr. cloche d’arme mixte modèle 1934).
W tym celu pod każdą z dwóch strzelnic dla zdwojonego 7,5 mm karabinu maszynowego i 25 mm działka przeciwpancernego, umieszczono krzywkę odwzorowującą rzeźbę terenu w zakresie sektora ognia. Krzywka była zamocowana uchylnie. W pozycji „gotowości bojowej” znajdowała się w górnym położeniu po wcześniejszym dokręceniu dwóch śrub mocujących.
W przypadku położenia krzywki w pozycji gotowości do prowadzenia ognia, rolka na wsporniku zamocowana do korpusu broni, opierała się o profil krzywki i wymuszała odpowiedni kąt podniesienia linii ognia w każdym ustawieniu broni w płaszczyźnie poziomej sektora ostrzału. Przy standardowym prowadzenia ognia, krzywka znajdowała się w dolnym położeniu, co zostało zaprezentowane na poniższym zdjęciu.
