Stanowisko bojowe 3,7 cm armaty przeciwpancernej Pak za płytą stalową 473 P2

Opracował: Franz Aufmann

Fot. 01. Zdekompletowana płyta stalowa 473 P2, o grubości 10 cm, chroniąca zamienne stanowisko bojowe 3,7 cm armaty przeciwpancernej Pak z ciężkim karabinem maszynowym MG 08 lub MG 34 na podstawie fortecznej. Od lewej: otwór zapewniający kierunek ostrzału przy pomocy przyrządów celowniczych armaty ppanc., strzelnica dla armaty ppanc lub ckm, przeziernik obserwacyjny dla dowódcy stanowiska (niem. Waffenführer).

 

Fot. 03. Widok tylnej części izby bojowej z bieżnią dla platformy obrotowej 3,7 cm armaty przeciwpancernej Pak.

Dla budowanych od 1938 roku pozycji obronnych na terenie Prus Wschodnich opracowano konstrukcję schronu (niem. Pak und MG-Schartenstand [03]), która umożliwiała prowadzenie efektywnej obrony przy pomocy broni przeciwpancernej i maszynowej. Konfiguracja schronu dostosowana była do budowy w jednym lub dwóch etapach. Pierwszy przewidywał wzniesienie części bojowej dla broni maszynowej z zapleczem socjalnym a drugi dobudowanie izby bojowej dla broni przeciwpancernej. Szerokość izby, wynosząca 2,60 m, zapewniała dogodną obsługę stanowiska bojowego. Przestrzeń bojowa chroniona była przed ostrzałem przez 10 cm płytę stalową 473 P2. Przewidziano zastosowanie polowej 3,7 cm armaty przeciwpancernej Pak, jako mobilnego uzbrojenia. Prowadzenie obrony w wyznaczonym sektorze ognia nie większym niż 30 stopni umożliwiała obrotowa platforma, na której ustawiana była armata. Sektor ognia nie był rozłożony symetrycznie. Obejmował 19,5 stopnia na prawo i 10,5 stopnia na lewo od osi strzelnicy.

3,7 cm armatę przeciwpancerną Pak wtaczano do izby poprzez wysokie dwuskrzydłowe, stalowe drzwi 722 P3. Dolny pas, osłaniający załogę armaty przed odłamkami i ostrzałem z broni ręcznej na stanowisku polowym, musiał być zdemontowany.

 

Fot. 02. Żelbetonowy cokół dla platformy obrotowej 3,7 cm armaty przeciwpancernej Pak. W cokole osadzono kotwy mocujące konstrukcję wspornika, zapewniającej obrót platformie z armatą przeciwpancerną względem osi strzelnicy.

 

Rys. 01. Izba bojowa dla 3,7 ck armaty przeciwpancernej Pak lub zamiennie ciężkiego karabinu maszynowego MG 08 „stanowiska zaporowego” wznoszonego w jednym lub dwóch etapach budowlanych na terenach Prus Wschodnich od 1938. Rysunek nie obejmuje niezachowanej konstrukcji obrotowej platformy dla armaty przeciwpancernej. Izba bojowa stanowi integralną część projektu schronu dla armaty przeciwpancernej i karabinu maszynowego (niem. Pak und MG-Schartenstand).

 

Rys. 02. Stanowisko 3,7 cm armaty przeciwpancernej Pak na platformie obrotowej [01].

 

Rys. 03. Stanowisko ciężkiego karabinu maszynowego zamiennie z 3,7 cm armatą przeciwpancerną Pak na platformie obrotowej [01].

 

Strzelnica, wykonana w płycie chroniącej stanowisko bojowe,  otwarta a jej stalowa zasuwa (2) przesunięta w lewe skrajne położenie. Dwie stalowe szyny ułatwiają pokonanie obniżenia posadzki w izbie bojowej oraz umieszczenie armaty na dwóch wspornikach (7) obrotowej platformy. Armata zostaje zabazowana i mocowana wzdłuż jej poprzecznej osi. Ogony składane są do siebie a lemiesze oparte na tylnej belce platformy (6). Lufa armaty pozostaje wysunięta poprzez otwór strzelnicy. Koła armaty są zdjęte z osi, aby nie utrudniały obsługi.

W celu uzyskania odpowiedniego położenia armaty do prowadzenia ognia w wyznaczonym kierunku, konstrukcja platformy umożliwiała jej obrót względem sworznia (3) na wsporniku, zamocowanym do żelbetonowego cokołu tuż przy powierzchni płyty. Obrót ułatwiały trzy koła (10), dwa przednie toczące się po metalowej bieżni na żelbetonowym cokole oraz tylne, podpierające  platformę.

Do osiągnięcia wyznaczonego położenia kątowego platformy z armatą przeciwpancerną względem osi strzelnicy służyła mechaniczna przekładnia. Za pomocą ręcznego pokrętła (14) uzyskiwano zgrubne położenie platformy. Zwolnienie ręcznego hamulca (8) pozwalało załodze na swobodny obrót platformy. Precyzyjne ustawienie lufy w kierunku celu miał zapewnić przyrząd celowniczy oraz mechanizm ustawczy armaty przeciwpancernej. Widoczność celu umożliwiał prostokątny otwór wykonany w stalowej płycie, chroniącej stanowisko bojowe armaty przeciwpancernej. Znajdował się po lewej stronie strzelnicy (Fot. 01). W celu zamknięcia strzelnicy lufa armaty była wycofywana do tyłu, po uprzednim luzowaniu jej mocowań. Po prawej stronie czworokątnej strzelnicy widoczny jest wąski przeziernik dla dowódcy.

Przewidziano również możliwość prowadzenia ognia z broni maszynowej z pomieszczenia dla armaty przeciwpancernej przy wykorzystaniu strzelnicy w płycie 473 P2. Karabin maszynowy MG 08 lub MG 34 na podstawie fortecznej mocowany był do wspornika (9). Strzelnica dla armaty ppanc. o otworze 192 x 256 mm była tylko nieznacznie mniejsza od stosowanej w płycie 7 P7.

Autor niniejszego opracowania nie dotarł jeszcze do dokumentacji technicznej lub zdjęć wspomnianego wspornika. Jego stosowanie miało być wyeliminowane przez opracowany w latach 1943-44  projekt zmodernizowanej platformy Stanowisko bojowe wraz z dotychczasową platformą przewidziano do obsługi znacznie skuteczniejszej 7,5 cm armaty przeciwpancernej Pak 40.

 

Fot. 04. Stanowisko 3,7 cm armaty przeciwpancernej PaK (źródło: Internet [02]).

[01] – Rysunki stanowiska bojowego dla 3,7 cm armaty przeciwpancernej Pak pochodzą z Waffen-Arsenal Band 173, Podzun-Pallas-Verlag, 61 Wölfersheim-Berstadt  ISBN 3-79 09-06 30-1.

[02] – Zdjęcie stanowiska armaty ze zbiorów autora. Źródło: Internet.

[03] – konstrukcja schronu na armatę przeciwpancerną i ckm została opisana w opracowaniu  Schron na armatę przeciwpancerną i ckm – Pak und MG-Schartenstand (1938).