Opracował: Franz Aufmann
Druga linia oporu na wschód od Nowogrodu oparta była o wzgórza na południowym brzegu Narwi. Na tym odcinku obrony występowała niekorzystna rzeźba terenu. Dwa sąsiednie wzniesienia 133 i 131,2 dzielił głęboki jar. Na zboczu wzgórza 131,2 wybudowano schron pozorny (na mapie oznaczony jako Pb1 mapa). Zadaniem uzbrojonego schronu pozornego było wsparcie sąsiednich obiektów i wypełnienie pól martwych. Ciężki karabin maszynowy, umieszczony w kopule, miał wypełniać martwe pola sąsiedniego obiektu „C”. Oś jednej strzelnicy ściennej dla ręcznego karabinu maszynowego była skierowana w kierunku schronu „B”.
Uzbrojone schrony pozorne, włączone do linii umocnień, w znacznym stopniu utrudniały nieprzyjacielowi rozpoznanie rzeczywistej siły umocnień. Skutecznie absorbowały środki ogniowe w początkowej fazie ataku.
Opis schronu.
Monolityczna część schronu pozornego obejmowała wejście, korytarz ze strzelnicą dla ręcznego karabinu maszynowego (dalej – rkm) i szyb dla kopuły. Strop w korytarzu wzmocniono stalowymi belkami, między którymi umieszczono blachy przeciwodpryskowe. W poszerzonej części korytarza znajduje się strzelnica rkm do ognia bocznego. Otrzymała typowe zamknięcie (więcej >>) dla obiektów budowanych w 1939 roku. W szybie została osadzona kopuła przewoźna (więcej >>) z trzema strzelnicami, chroniąca stanowisko ciężkiego karabinu maszynowego. Wejście do schronu zabezpieczały drzwi kratowe.
Schron posiada dwie boczne ściany. Nie tworzą zamkniętej przestrzeni. Ich zadaniem było zwiększenie bryły schronu, której wielkość sugerowałaby obserwatorowi istnienie dużego obiektu bojowego. Przestrzeń między ścianami została wypełniona ziemią a od strony przedpola uformowano obsyp ziemny o dużej powierzchni, charakterystyczny dla schronów bojowych. Konstrukcję usztywniono siedmioma żelbetonowymi belkami, łącząc ściany boczne z monolityczną częścią obiektu. Znajdują się na 2/3 wysokości obiektu i przykryte są warstwą ziemi.
W szczegółach zadbano o wygląd zewnętrzny schronu. Nie mógł różnić się od sąsiednich obiektów. Wyposażono go w dwa okapy, jeden nad strzelnicą bojową rkm a drugi nad „strzelnicą pozorną”. „Strzelnicami pozornymi” określiłem trzy wnęki wykonane w ścianach a imitujące strzelnice bojowe. Czwarta strzelnica pozorna znajduje sie w ścianie na przeciwko wejścia do schronu. Na tylnej elewacji schronu widoczne jest okrągłe wgłębienie, charakterystyczne dla czerpni powietrza.
W 1940 roku saperzy Armii Czerwonej przeprowadzili inwentaryzację obiektów pod Nowogrodem [01]. Zgonie z opisem, załogę miał stanowić jeden podoficer i dwóch żołnierzy. Schron pozorny został błędnie określony jako „pozorny żelbetonowy schron do ognia jednobocznego ze strzelnicą dla ręcznego karabinu maszynowego i z kopułą obserwacyjną” (ros. ложный железобетонный капонир с действующей амбразурой на 1 ручной пулемет и наблюдательным колпаком ). W stropie schronu została osadzona kopuła przewoźna dla ckm. Mogła być wykorzystywana jako ochrona stanowiska obserwatora [02].
[01] A. Pangksen. „Развитие фортификационных форм по данным боевых действий в Финляндии и в Польше”
[02] Janusz Miniewicz, Technika konstrukcji polskich schronów fortyfikacji z 1939r. Metoda i wyniki badań terenowych odcinka Nowogród nad Narwią-Szablak. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki R.XXII 1977z.3