APK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i rkm (obiekt nr 18/40)

Opracował: Franz Aufmann

 

Fot. Linia Mołotowa. APK - dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i rkm (Wołkusz, Grodzieński Rejon Umocniony).
Fot. 01. Linia Mołotowa. APK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i rkm (Wołkusz, Grodzieński Rejon Umocniony).

 

Projekt dwukondygnacyjnego schronu do ognia bocznego na dwie 76,2 mm armaty i rkm został opracowany w 1940 roku. Obiekt otrzymał numer katalogowy 18/40. Schron został zaprojektowany jako gazoszczelny z pełnym zapleczem technicznym, obejmującym maszynownię ze stacjonarnym agregatem prądotwórczym oraz systemem napowietrzania z uwzględnieniem oczyszczania powietrza przez układ filtrów przeciwchemicznych i usuwania zanieczyszczonego powietrza na zewnątrz. Dwie czerpnie powietrza zlokalizowano w korytarzu wejściowym a układ oczyszczania powietrza z kurzu i zanieczyszczeń chemicznych w pomieszczeniu w dolnej kondygnacji pod korytarzem wejściowym.

Rys. Górna kondygnacja dwukondygnacyjnego schronu do ognia bocznego na dwie 76 mm i rkm.
Rys. 01. Górna kondygnacja dwukondygnacyjnego schronu do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i rkm.

Opis do rys 01.
1. lewa izba bojowa dla stanowiska Ł-17, 2. prawa izba bojowa Ł-17 wraz ze strzelnicą obrony wejścia i zapola, 3. pomieszczenie dowodzenia, 4. pomieszczenie (na skład amunicji) z szybem do dolnej kondygnacji, 5. korytarz, 6. śluza przeciwgazowa ze strzelnicą obrony wejścia, 7. korytarz wejściowy, strzelnica obrony wejścia i zapola, 9. zewnętrzny szyb wyjścia ewakuacyjnego, 10. strzelnica obrony wejścia.

Zgodnie z założeniami miał być wznoszony w dwóch klasach odporności na ostrzał. Stanowiska 7,62 mm armat wz. 1938/1939 za dwuczęściowymi pancerzami skrzynkowymi (stanowisko Ł-17), o równoległych osiach strzelnic, umieszczono w dwóch oddzielnych izbach. Fot. 02 prezentuje dwudzielny staliwny pancerz skrzynkowy stanowiska Ł-17. Wokół pancerza zostały nawiercone przez saperów niemieckich otwory na ładunki kruszące w celu odstrzelenia pancerza.
Zrzut łusek z wystrzelonych nabojów następował do rowu diamentowego. Przednia ściana została przedłużona orylonem chroniącym strzelnice przed bocznym ostrzałem. Powinna być obsypana nasypem kamienno-ziemnym, zabezpieczającym przed ostrzałem od strony przedpola. Przed ostrzałem z broni stromotorowej strzelnice chronił wysunięty okap (zaznaczony na rys. 01. przerywaną linią).
Wejście do schronu oraz zapole bronione było przez ręczny karabin maszynowy (stanowisko Pz-39) umieszczony w zewnętrznej izbie bojowej. Na uwagę zasługuje rozglifienie strzelnicy rkm (Fot. 04.). W jej sektorze ognia znajdowało się wejście do schronu oraz zewnętrzny szyb wyjścia ewakuacyjnego. Drugie wejście do korytarza posiadało szerokość około 50 cm. Podobnie jak główne zamykane było drzwiami kratowymi. Było bronione przez strzelnicę  rkm w śluzie przeciwgazowej (Fot. 06.), umieszczoną po prawej stronie ciężkich gazoszczelnych drzwi wejściowych.

Stropy wzmacniano standardowo stalowymi profilami dwuteowymi, między którymi rozłożono arkusze z blachy stalowej. To zabezpieczenie uzyskały wszystkie pomieszczenia z wyjątkiem korytarza wejściowego. Zgodnie z pierwszowojennymi doświadczeniami, sztywne zabezpieczenie miało chronić załogę przed odpryskami betonu, powstającymi podczas bezpośredniego trafienia pocisku w strop obiektu.

 

Fot. 02. Widok osadzonego pancerza stanowiska artyleryjskiego Ł-17. Pancerz przygotowany był do odstrzelenia. Wokół pancerza wykonano cylindryczne otwory na ładunki kruszące.

 

Fot. 03. Linia Mołotowa. APK – dwukondygnacyjny schron do ognia bocznego na dwie 76 mm armaty i rkm (Wołkusz, Grodzieński Rejon Umocniony).

 

Fot. Wejście do schronu. Brak zewnętrznego szybu wyjścia ewakuacyjnego, który znajdował się poniżej wejścia do schronu.
Fot. 04. Wejście do schronu. Strzelnica obrony wejścia i zapola bez osadzonego gazoszczelnego stanowiska ręcznego karabinu maszynowego. Brak zewnętrznego szybu wyjścia ewakuacyjnego, który znajdował się poniżej wejścia do schronu.
Fot. Korytarz wejściowy do schronu. Po lewej stronie jedna z dwóch nisz czerpni powietrza bez osłony pancerza. Po prawej stronie widoczna jest ościeżnica ciężkich gazoszczelnych drzwi wejściowych.
Fot. 05. Korytarz wejściowy do schronu. Po lewej stronie jedna z dwóch nisz czerpni powietrza bez osłony pancerza. Po prawej stronie widoczna jest ościeżnica ciężkich gazoszczelnych drzwi wejściowych.
Fot. Widok wejścia do schronu ze strzelnicą obrony od strony śluzy przeciwgazowej.
Fot. 06. Widok wejścia do schronu ze strzelnicą rkm od strony śluzy przeciwgazowej.

 

 

Fot. Pomieszczenie na skład amunicji i szyb łączący obie kondygnacje. W głębi wejście do izby bojowej. Za szybem zniszczona ściana działowa pomieszczenia dowodzenia.
Fot. 07. Pomieszczenie na skład amunicji i szyb łączący obie kondygnacje. W głębi wejście do izby bojowej. Za szybem zniszczona ściana działowa pomieszczenia dowodzenia. W stropie osadzony pancerz peryskopu.

 

W górnej kondygnacji schronu umieszczono dwie izby bojowe, pomieszczenie dowodzenia, skład amunicyjny i część wejściową do schronu ze śluzą przeciwgazową. Na uwagę zasługuje wielkość pomieszczenia przeznaczonego na skład amunicyjny.  Zaplecze socjalne i pełne zaplecze techniczne znajdowało się w dolnej kondygnacji.

 

Fot. Pomieszczenie na skład amunicji i szyb łączący obie kondygnacje. W głębi wejście do 2 śluzy przeciwgazowej.
Fot. 08.  Pomieszczenie na skład amunicji i szyb łączący obie kondygnacje. W głębi wejście do 2 śluzy przeciwgazowej.
Fot. Widok izby bojowej po przez zdemontowane stanowisko Ł-17. Pierwsza izba od strony orylonu.
Fot. 09.  Widok izby bojowej poprzez zdemontowane stanowisko Ł-17. Pierwsza izba od strony orylonu. W osi strzelnicy, poniżej stropu znajduje się czworokątny otwór na belkę suwnicy montażowej. Poniżej otwór do mocowania liny nośnej suwnicy montażowej.

 

Proces wznoszenia schronu podzielony był na etapy. Pancerze podstawowego uzbrojenia mogły być osadzone podczas betonowania ścian lub w późniejszym okresie w odpowiednio przygotowanych podczas betonowania ścian otworach technologicznych. W procesie uzbrajania schronu zakładano montaż obu stanowisk artyleryjskich Ł-17 w osadzonych pancerzach. Zadanie to miła ułatwić suwnica. Belka suwnicy o profilu dwuteowym ustawiana była w czworokątnej niszy nad pancerzem skrzynkowym i tylnej ścianie izby bojowej. Linę, na której podwieszano armatę do montażu, mocowano do ogniwa w tylnej ścianie (Fot. 10.) lub prowadzono przez otwór w tylnej ścianie (Fot. 09.) i blokowano w izbie dowodzenia.

 

Fot. Widok izby bojowej po przez zdemontowane stanowisko Ł-17. Druga izba od strony orylonu. W głębi, po lewej stronie otwór technologiczny na stanowisko ręcznego karabinu maszynowego do obrony wejścia i zapola schronu.
Fot. 10. Widok izby bojowej poprzez zdemontowane stanowisko Ł-17. Druga izba od strony orylonu. W głębi, po lewej stronie otwór technologiczny na stanowisko ręcznego karabinu maszynowego do obrony wejścia i zapola schronu. W osi strzelnicy, poniżej stropu znajduje się czworokątna nisza na belkę suwnicy montażowej. Poniżej uchwyt do mocowania liny nośnej suwnicy montażowej.

 

Fot. Widok izby bojowej od strony wejścia w kierunku zdemontowanego stanowiska Ł-17. Powyżej pancerza czworokątna nisza na belkę suwnicy montażowej. Poniżej otwór technologiczny na zrzutnie łusek do rowu diamentowego.
Fot. 11. Widok izby bojowej od strony wejścia w kierunku zdemontowanego stanowiska Ł-17. Powyżej pancerza czworokątna nisza na belkę suwnicy montażowej. Poniżej otwór technologiczny na zrzutnie łusek do rowu diamentowego.