MG- Doppel- Schartenstand mit Beobachtungsraum – schron dla dwóch ciężkich karabinów maszynowych ze stanowiskiem obserwacyjnym

Opracował: Franz Aufmann

Fot. 01. Widok schronu od strony przedpola.

 

 

Rys. 01. Konfiguracja pomieszczeń schronu bojowo-obserwacyjnego na dwa ciężkie karabiny maszynowe.

 

Fot. 02. Stanowisko obserwatora pozbawione płyty stropowej.

Odcinki Pozycji Pomorskiej, wznoszone w 1934 roku, posiadały w głównej mierze stanowiska ogniowe wypełniające zadania obronne w jednym sektorze ostrzału. 7,92 mm ciężki karabin maszynowy MG 08 na podstawie fortecznej, chroniony stalową płytą, mógł prowadzić ogień w sektorze 65 stopni. Skuteczny zasięg ognia wynosił 1200 metrów a możliwość jego oddziaływania określano na 2400 m. W nielicznych tylko przypadkach podjęto decyzję o zastosowaniu schronu bojowego, prowadzącego obronę w dwóch sektorach. Do takich obiektów należy schron dla dwóch ciężkich karabinów maszynowych (niem. MG- Doppel- Schartenstand mit Beobachtungsraum) ze stanowiskiem obserwatora. Został wzniesiony przy torach kolejowych w pobliżu miejscowości Jeziernik. Otrzymał sygnaturę taktyczną D 48. Posiada klasę odporności B1 na ostrzał.


Opis do rys. 01.

1-2. Prawa i lewa izba bojowa na ciężki karabin maszynowy, 3. Stanowisko obserwatora pod poziomą płytą stropową, 4. Korytarz, 5. Bierna śluza przeciwgazowa, 6. Wyjście ewakuacyjne, 7. Strzelnica obrony wejścia, 8. Nisza amunicyjna, 9. Nisza na karabin maszynowy, 10. Nisza na przyłącze telefoniczne, 11. Przewód kominowy, 12. Czerpania powietrza, 13. Odprowadzenie powietrza ze schronu.


Konstrukcję schronu oparto na sprawdzonych rozwiązaniach, typowych dla stanowisk ogniowych bez pomieszczenia gotowości bojowej [01]. Pomiędzy dwoma izbami na ciężkiego karabinu maszynowego umieszczono standardowe stanowisko obserwatora, chronione poziomą płytą stalową [02]. Cylindryczny otwór w płycie o grubości 10 cm umożliwiał wysunięcie przyrządu optycznego do obserwacji przedpola. W celu ułatwienia pracy przyrząd optyczny mocowany był do uchwytów na powierzchni ściany pomieszczenia. Stanowisko obserwatora otrzymało  stalowy podest. Łączność z obiema izbami bojowymi zapewniały rury głosowe. Dowódcy obu stanowisk ciężkich karabinów maszynowych posiadali jedynie ograniczoną możliwość prowadzenia obserwacji w zakresie sektora ostrzału swojego stanowiska. Do tego celu służyła wąska szczelina obserwacyjna o wymiarach 10 x 1 cm, wykonana w płycie chroniącej stanowisko ckm. Znajdowała się po lewej stronie strzelnicy.

Pomieszczenia obiektu połączono korytarzem. W nim wykonano niszę na przyłącze sieci telefonicznej. Posiadała tylną ścianę wyłożoną deskami, które ułatwiały mocowanie wymaganego wyposażenia. Nisza po przeciwległej stronie korytarza przeznaczona była na  na 7,92 mm karabin maszynowy MG 08. Wejścia z pomieszczeń do korytarza zabezpieczono ciężkimi, gazoszczelnych drzwiami.

 

Fot. 04. Tylna ściana lewej izby bojowej. Po lewej stronie korytarz łączący pomieszczenia schronu. Korytarz kończy bierna śluza przeciwgazowa, wydzielona przez parę drzwi od strony korytarza. Po prawej stronie otwór wyjścia ewakuacyjnego. W centrum widoczna jest nisza amunicyjna.

 

Fot. 05. Lewa izba bojowa. Ściana z wnękami na składane wyposażenie.
Fot. 06. Strop w izbie bojowej. Posiada sztywne zabezpieczenie przeciw-odłamkowe. Do stropu zamocowano cztery pary haków do podwieszania hamaków dla obsługi karabinu maszynowego.

Od strony śluzy przeciwgazowej zastosowano parę gazoszczelnych drzwi – ciężkich i lekkich.

Do schronu prowadziło wejście poprzez bierną śluzę przeciwgazową. Otwór wejściowy o wymiarach 0,80 x 1,10 m (szer. x wys.) chroniony był gazoszczelnymi drzwi starego typu [03], osadzonymi w płaszczyźnie lica tylnej ściany schronu. Centralnie umieszczony wyłaz ze strzelnicą umożliwiał obronę podejścia do schronu od strony zapola przy pomocy broni ręcznej oraz bezpieczne opuszczenie schronu przez załogę w przypadku przysypania lub zaklinowania się drzwi. Bezpośrednią obronę wejścia zabezpieczało stanowisko w izbie bojowej ze strzelnicą broni ręcznej.

Na szczególną uwagę zasługują obie izby bojowe. Do wykonania plac ciesielskich podczas budowy schronu należało zatrudnić pracowników o dużym doświadczeniu i wysokich kwalifikacjach. Ściany zostały zaprojektowane z dużą ilością nisz do mocowania wyposażenia, co wymagało wykonania pracochłonnego i skomplikowanego szalunku. W niszach umieszczono zawory wentylacyjne oraz blaty składanych stołów i siedzisk. Wykonano również dużą wnękę magazynową [04] w posadzce oraz nisze w ścianach na skrzynki z amunicją.

 

Fot. 07. Tylna ściana prawej izby bojowej. W ścianie pozostałości wsporników pod stolik do taśmowania amunicji. Zachowały się kotwy mocujące telefon ze skrzynką na baterie. Strzelnicę wyposażono w zamknięcie starszego typu.

Zastosowane rozwiązania wynikały z podstawowego założenia, że opisywane pomieszczenie miało spełniać jednocześnie wymagania izby bojowej i zaplecza socjalnego dla czteroosobowej załogi karabinu maszynowego. Minimalny komfort pomieszczenia zabezpieczał piec grzewczy. Każdy z członków załogi otrzymał do dyspozycji hamak, zawieszany w izbie bojowej na hakach. Standardem w 1934 roku były małe nisze oświetleniowe. Stolik mocowany do wsporników o profilu „ceowym”, wraz z niezbędnym wyposażeniem, umożliwiał taśmowanie amunicji.

 

Fot. 08. Boczna ściana prawej izby bojowej z wnękami na składane wyposażenie.

 

Z tym samym prawdopodobieństwem stanowisko bojowe ckm mogło otrzymać 10 cm płytę stalową starszego typu z charakterystyczną dźwignią do ryglowania zasuwy strzelnicy jak i w płytę typu 7 P7. Ta pierwsza mogła być dostarczona z magazynu. Płyta stalowa 7 P7 została dopuszczona do stosowania 11.11.1933 roku. Przy założeniu początku roku budowlanego na 1 kwietnia,  zakłady mechaniczne miały wystarczającą ilość czasu na rozpoczęcie produkcji płytę 7 P7. Jej produkcja była mnie skomplikowana ze względu znacznie prostszą konstrukcję zasuwy strzelnicy. Istniała również możliwość wykorzystania już istniejących półfabrykatów.

 

Fot. 08. Widok schronu od strony zapola.

[01] – Więcej w opracowaniu Schrony broni maszynowej wzniesione w 1934 roku na Pozycji Pomorskiej

[02] – Więcej w opracowaniu Stalowa płyta stanowiska obserwacyjnego.

[03] – Były stosowane w niemieckiej fortyfikacji od 1930 roku aż do wyczerpania zapasów po wprowadzeniu na wyposażenie schronów wyjątkowo dobrze dopracowanych drzwi wejściowych typu 14 P7. Grubość blachy wynosząca około 30 mm zapewniała klasę odporności określaną jako „odłamko-odporna”.

[04] – W opisywanym schronie nie udało się wykonać pomiarów wnęki magazynowej w posadzce. W celu zaznaczenia jej obecności na rysunkach zaznaczono wnękę o przybliżonych wymiarach.